رادیو 70 ساله شد

در اواخر سال ۱۳۰۳ در دویست هزار مترمربع زمین‌های «قصر قاجار» مقدمات راه‌اندازی تلگراف بیسیم توسط وزارت جنگ فراهم شد و نخستین دکل موج بلند به ارتفاع ۱۲۰ متر که هنوز (۱۳۷۹) پایه آن موجود است، نصب شد و در بیست و چهارم اردیبهشت ۱۳۰۴ دستگاه ۲۰ کیلو واتی موج بلند نصب شد و در ششم اردیبهشت ۱۳۰۵ کار بیسیم با پخش تلگرافی برای دعوت عمومی برای همکاری به کشورهای مختلف جهان افتتاح شد. در سال ۱۳۰۷ نصب دو دستگاه موج کوتاه آغاز و در سال ۱۳۰۹ از آنها بهره‌برداری و مرکز گیرنده به نجف آباد تهران و مرکز مخابرات به میدان توپخانه منتقل شد. اما مقدمات تاسیس رادیو، طبق مقرارت ایران، ورود دستگاه‌های مخابراتی و استفاده از آنها تنها در حیطه مسوولیت وزارت پست و تلگراف و تلفن بود. این مساله را می‌توان از مکاتبه شخصی به نام داوود موشه لازار و دایره تجارت داخلی وزارت فلاحت و تجارت و فواید عامه دریافت کرد: آقای داوود موشه لازار، در جواب مراسله شما مورخه ۱۴ ژوئن ۱۹۲۹(خرداد ۱۳۰۸) راجع به تاسیس دستگاه رادیو در ایران، باید بگویم که ورود دستگاه تلگراف و تلفن بیسیم گیرنده و یا مخابره‌کننده مطالب و آلات و اسباب آن جز برای اداره تلگراف بیسیم دولت وقت به طور کلی ممنوع است، لکن وارد کردن و استفاده از دستگاه‌های «رادیو کنیر» که فقط برای شنیدن نغمات به کار می‌رود و همچنین تاسیس سینمای ناطق در ایران با رعایت مقررات مربوط مانعی ندارد.

مقدمات تاسیس رادیو تهران فراهم شد

بعد از صدور فرمان تاسیس رادیو، قرارشد از دو فرستنده موج کوتاه ۲۰ کیلوواتی و متوسط ۲ کیلوواتی وزارت پست و تلگراف و تلفن، که برای ارسال تلگراف بیسیم توسط کارخانه آلمانی تلفنکن telefunken در بیسیم قصر نصب شده بود، استفاده شود. برای آمادگی پخش برنامه پس از افتتاح رادیو جمعی از استادان و نویسندگان عالی قدر از جمله استاد سعید نفیسی و دکترذبیح‌الله صفا و عده‌ای از بانوان یک سلسله گفتارهای ادبی، تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی و خانه‌داری را قبلا تهیه کرده بودند، به طوری که احتیاجات رادیو را برای مدت سه ماه تامین می‌کرد.عده‌ای مترجم و ماشین نویس را هم استخدام کرده بودند و برای انتخاب گوینده در باشگاه افسران و با حضور عده‌ای از دانشمندان و ادبا و متخصصان صوت ازجمله عده‌ای آلمانی، جلساتی تشکیل شد و امتحانات دقیقی به عمل آمد. کارهای فنی رادیو با وزرات پست و تلگراف و تلفن بود و امور مربوط به دستگاه‌های فرستنده و استودیو زیرنظر دکتر داریوش، رییس کل بیسیم اداره می‌شد. موسیقی زیرنظر سرگرد غلام حسین مین باشیان، رییس مدرسه عالی موسیقی بود.بودجه رادیو که فقط هشتاد هزارتومان بود، توسط سازمان پرورش افکارتامین می‌شد. بعد ازفراهم شدن مقدمات، بالاخره رادیو در ساعت ده با مداد روز چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۱۹افتتاح شد. در شروع کار ساختمان رادیو از دو طبقه در بیسیم قصر تشکیل می‌شد که طبقه اول شامل یک اتاق انتظار و دستگاه‌های فرستنده و تقویت کننده بود و طبقه دوم از یک اتاق که با نصب پرده در سقف و دوبل کردن در ورودی و خروجی و سیمان کاری دیوارهای داخلی به صورت استودیو درآمده بود.تا سال ۱۳۴۲ که کل تشکیلات رادیو به وزارت اطلاعات منتقل شد و این وضعیت تا ایجاد سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران در سال ۱۳۵۰ ادامه داشت. اداره و تشکیلات رادیو به این نام‌ها خوانده می‌شد: انتشارات و تبلیغات، رادیو و خبرگزاری، انتشارات و رادیو، انتشارات و اطلاعات و اداره کل انتشارات و رادیو. از سال ۱۳۱۹ تا سال ۱۳۲۷ برنامه‌های رادیو در همان استودیوی اولیه اجرا و پخش می‌شد، ولی فاصله نه کیلومتری فرستنده از شهر و وجود تنها یک اتومبیل برای رفت و آمد اعضای ارکستر و گویندگان باعث شد محلی واقع درضلع غربی میدان توپخانه در جوار اداره راهنمایی و رانندگی در نظر گرفته شد. در میدان ارک دو استودیوی کوچک ساختند که اخبار از آن محل پخش می‌شد. البته رسما از ساعت شش بعدازظهر و با اجرای برنامه منظم رادیو شروع به فعالیت نمود. مراسم عصر در مدرسه دارالفنون با پخش سرود آغاز شد و به این صورت ادامه یافت.در طول این سال‌ها نیز رادیو گسترش پیدا کرد و هم اکنون در کنار شبکه‌های رادیویی تخصصی، عمومی و اختصاصی، رادیوهای استانی در معاونت صدا تاسیس شده است. هر کدام از این شبکه‌های رادیویی (سراسری، تهران، جوان، قرآن، معارف، فرهنگ، ورزش، سلامت، پیام، صدای آشنا، گفت‌وگو و...) با اهداف خاصی راه‌اندازی شده‌اند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند.