در قالب سوال و جواب نماینده مجلس و وزیر خارجه درباره رژیم حقوقی خزر صورت گرفت
اعتراض به سیاست‌های روسیه در قبال ایران
دنیای اقتصاد - منوچهر متکی، وزیر امور خارجه که دیروز به منظور پاسخگویی به سوال مصطفی کواکبیان به صحن علنی مجلس رفته بود، توانست با توضیحات خود کواکبیان را قانع کند. سوالی در ارتباط با علت عدم حضور ایران در اجلاس قزاقستان مطرح شده بود که طی آن به بررسی رژیم حقوقی دریای خزر پرداخته شده بود. کواکبیان در طرح سوال خود از وزیر امور خارجه اظهار داشت: سوال این است که چرا در اجلاس قزاقستان که با عنوان رژیم حقوقی دریای خزر برگزار شد، ایران غایب بود؟
وی گفت: متاسفانه به‌رغم معاهده‌های ۱۹۲۱ و ۱۹۴۰ میلادی بین ایران و شوروی سابق که ایران می‌تواند حتی سهم ۵۰ درصدی از دریای خزر داشته باشد، پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی وضعیت کشورهای ساحلی دریای خزر به گونهای درآمده که کشوری همچون روسیه می‌خواهد با کشورهای آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان نشست برگزار کند و از حضور اصلی‌ترین صاحب بزرگ‌ترین دریاچه جهان یعنی ایران خبری نیست؛ علت این انفعال وزارت خارجه چیست؟
متکی در پاسخ به کواکبیان اظهار داشت: همان‌گونه که بارها عنوان شده است، قراردادهای ۱۹۲۱ و ۱۹۴۰ میلادی در خصوص چگونگی تحدید حدود دریای خزر بین کشورهای مجاور آن در ایران و شوروی سابق مسکوت هستند و هیچ مختصات، مرز یا شیوه تقسیمی در آن قراردادها ذکر نشده است. همچنین به لحاظ تاریخی و عملی نیز ایران هیچ گاه ادعایی در این خصوص (حاکمیت ۵۰ درصدی) نداشته است. از طرفی دیگر ایران با تضییع حقوق حقه خود در این دریا مخالفت کرده و هیچ‌گونه تحدید حدودی که متضمن سهم منصفانه برای ایران از این دریا نباشد نپذیرفته و نخواهد پذیرفت.
وی ادامه داد: بر این اعتقادیم که در صورت بهره‌گیری از اصول پذیرفته شده در خصوص تحدید دریایی در جهان از جمله اصل انصاف، سهم ایران از تحدید حدود بستر دریای خزر در حدود ۲۰ درصد خواهد بود. وزیر خارجه همچنین در خصوص اجلاس قزاقستان تصریح کرد: این اجلاس شامل چندین برنامه تشریفاتی و غیررسمی بود که وزارت خارجه اقدامات متعددی برای جلوگیری از وارد شدن هر گونه لطمه به منافع ملی انجام داد که از جمله احضار سفرای کشورهای ساحلی خزر، ملاقات‌های متعدد سفرای ایران در کشورهای ساحلی با مقامات محلی و اعلام مواضع صریح کشور و تماس تلفنی با وزرای خارجه این کشورها و ارسال نامه اعتراضی بوده است.
وزیر خارجه ادامه داد: در تمام این اقدامات چند نکته از طرف ما مورد تاکید بود؛ اولا تداوم پیروی از اصل اتفاق آرا در اتخاذ هر گونه تصمیم پیرامون رژیم حقوقی دریای خزر، ثانیا سازنده نبودن هر گونه جلسه‌ای در خصوص مسائل این دریا بدون مشارکت جمهوری اسلامی ایران و همچنین لزوم پیگیری توافق پیشین روسای‌جمهور در اجلاس سران تهران مبنی بر برگزاری اجلاس آتی سران در جمهوری آذربایجان.
وی خاطرنشان کرد: در نتیجه این تلاش‌ها، اجلاس به نشستی تشریفاتی تبدیل شد و در خصوص دریای خزر تصمیم‌گیری نکرد.
انتقاد شدید کواکبیان از روسیه
کواکبیان در بخش دوم سخنان خود گفت: این سوال بسیار مهم است و من نمی‌خواهم در خصوص خیانت‌های روسیه به ایران اشاره کنم. نمی‌خواهم به قول‌های روس‌ها در راه‌اندازی نیروگاه بوشهر اشاره کنم. نمی‌خواهم در خصوص سرکوب مسلمانان چچن یا عدم تحویل موشک‌های اس ۳۰۰ یا همراهی روس‌ها با غربی‌ها در مسائل هسته‌ای مطلبی بگویم، اما سوال این است که چرا ایران اسلامی به عنوان اصلی‌ترین صاحب بزرگ‌ترین دریاچه جهان در اجلاسی که می‌خواهند برای آن تصمیم‌گیری شود غایب است؟ این قابل توجیه نیست که بگوییم اجلاس تشریفاتی بوده است. سوال این است که چرا اصلا اجلاس بدون حضور ایران برگزار شده است؟ متکی مجددا پاسخ‌های ذکر شده خود در این خصوص را تکرار کرد و گفت: شما می‌گویید چرا این کشورها جلسه تشکیل داده‌اند؛ این حق کشورها است ما نمی‌توانیم بگوییم چرا جلسه تشکیل داده‌اند و ما را دعوت نکرده‌اند، اگر اجلاسی تشکیل و تصمیمی درباره خزر گرفته شود و آنگاه ایران نباشد مطمئنا ما معترض خواهیم شد.
در پاسخ او، کواکبیان به نوع برخورد روسیه با ایران در مسائل مختلف اشاره و خاطرنشان کرد: بحث ما این است که چگونه باید از منافع ملی ایران در حوزه دریای خزر حمایت شود. نباید اجازه دهیم روس‌ها در این شرایط بین‌المللی از ایران سوء‌استفاده کنند و باید برنامه دقیقی نسبت به ارتباط با کشورهای حوزه دریای خزر و آسیای مرکزی داشته باشیم.
وزیر امور خارجه در پاسخ به این سخنان کواکبیان نیز تصریح کرد: این موضوع آنقدر برای ایران مهم است که نماینده‌ای برای این کار منصوب شده و وزارت امور خارجه بر اساس تصمیماتی که در شورای عالی امنیت ملی نهایی می‌شود در حوزه بهره‌برداری از زیر بستر دریای خزر توسط وزارت امور خارجه عملیاتی و اجرایی می‌شود که ما بعد از نهایی شدن و تصویب‌سازی بر اساس قوانین، نتیجه تصمیم‌گیری‌ها را به اطلاع مردم می‌رسانیم. در ادامه کواکبیان گفت: بنده نمی‌گویم چرا کشورهای دنیا با یکدیگر جلسه دارند، سوال من این است که چرا اجلاس دریای خزر برگزار می‌شود و ایران حضور ندارد. این اجلاس برگزار شده که دستور آن بحث حقوقی دریای خزر بوده است، اما مهم‌ترین موضوع این است که چرا ایران در این اجلاس حضور نداشته است؟ وی افزود: چگونه باید از منافع ایران در بحث حقوقی دریای خزر حمایت شود. کواکبیان ادامه داد: روس‌ها می‌دانند که ما شرایط خاصی در منطقه داریم، از این رو آنها در حال سوء‌استفاده از این موضوع هستند، همه ما باید به گونهای عمل کنیم و برنامه‌ریزی داشته باشیم که نتوانند سوء‌استفاده کنند. این پیچیدگی روابط بین‌الملل اقتضا می‌کند که این اجلاس‌ها برگزار نشود. با وجود این گفت و شنیدها، کواکبیان در پایان گفت: بنده به دلیل مشکل آیین‌نامه داخلی مجلس و همچنین خستگی وزیر امور خارجه از اجلاس خلع سلاح هسته‌ای که اوایل این هفته در تهران برگزار شد، از توضیحات وزیر قانع می‌شوم و نیازی به رای‌گیری نمی‌بینم. به این ترتیب، وزیر امور خارجه که روز سختی را در مجلس گذرانده بود، سرانجام با لبخند رضایت صحن سبزرنگ بهارستان را ترک کرد.
ارسال نظر