چشم‌انداز اقتصاد امیدوارکننده است بهبود اقتصاد جهان پایدار خواهد بود

برایان وسبوری و رابرت اشتاین

مترجم: مصطفی جعفری

هراس سال ۲۰۰۸ به یک کسادی شدید منجر شد. اما خوشبختانه تا اواسط سال ۲۰۰۹ اقتصاد آمریکا دوباره رشد خود را شروع کرد. در سه ماه چهارم سال ۲۰۰۹ رشد تولید ناخالص داخلی حقیقی به ۷/۵‌درصد افزایش یافت؛ رقمی که از سال ۲۰۰۳ بی‌سابقه بوده است. با وجود مثبت شدن نرخ رشد و کاهش یافتن نرخ بیکاری، بدبینی همچنان رواج دارد. به عنوان مثال، بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که رشد مشاهده شده در سه ماه چهارم در نتیجه تلاش بنگاه‌ها برای افزایش موجودی انبارشان به وجود آمد و مبنای حقیقی نداشت. حتی آلن گرینسپن رییس سابق فدرال رزرو نیز اخیرا ادعا کرده که رکود پیش رو کند خواهد بود. اما نگارندگان بر آنند که این بدبینی بی‌پایه است و گرینسپن اشتباه می‌کند. طی دوره کسادی، موجودی انبار در ایالات متحده به شدت کاهش یافت. اگر اندازه اقتصاد را نیز درنظر آوریم، کاهش ۱۱۱‌میلیارد‌دلاری موجودی انبار (تعدیل شده نسبت به تورم) در سال گذشته بیش از دو برابر دیگر کاهش‌های مشاهده شده در موجودی انبار از سال ۱۹۵۰ بوده است. حتی در سه ماه چهارم نیز موجودی انبار همچنان کاهش نشان داد. اما از آنجا که این کاهش نسبت به کاهش موجودی انبار در سه ماه سوم کمتر بود رشد تولید ناخالص داخلی افزایش یافت. به عبارت دیگر، چرخه موجودی انبار لازم برای پرکردن قفسه مغازه‌ها تازه آغاز شده است. در واقع به عقیده نگارندگان علامت‌هایی از یک بهبود V شکل مشاهده می‌شود.

شاخص تولید ISM در ماه ژانویه برابر ۴/۵۸ بود. این رقم از هر زمان دیگری در طول رونق دهه نود بالاتر است. سفارش‌های جدید برای کالاهای سرمایه‌ای، که شاخصی برای سرمایه‌گذاری در تجهیزات به شمار می‌‌رود، در سه ماه گذشته با نرخ سالانه ۱۵‌درصد افزایش پیدا کرده است. حتی با وجود مشکلاتی که تویوتا با آن مواجه بود و به پایان رسیدن برنامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، فروش اتومبیل در ژانویه ۱۱‌درصد نسبت به ماه ژوئن که این برنامه آغاز شد، افزایش یافته است.

اگر گرینسپن درست بگوید و بهبود اقتصاد کند باشد، افزایش موجودی انبار نیز ناگزیر کند خواهد بود زیرا مخارج مصرفی به سطح خوبی نخواهد رسید. اما مخارج مصرفی حقیقی در نیمه دوم سال ۲۰۰۹ با نرخ سالانه ۴/۲‌درصد رشد کرد. واضح است که نمی‌توان گفت همه این افزایش به خاطر برنامه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده اتفاق افتاده است. با توجه به همه این‌ها آینده روشن است.

در ماه گذشته درآمد شخصی حقیقی منهای پرداخت‌های انتقالی با یک نرخ سالانه ۱/۲‌درصدی افزایش یافته است. در سه ماه گذشته اشتغال در شهرها در هر ماه به طور متوسط ۱۱۰۰۰۰ مورد افزایش یافته است. با وجودی که اشتغال در بخش خصوصی هر ماه یک کاهش ۲۰۰۰۰ نفری نشان داده است، اما ساعات کار طولانی‌تر شده است. افزایش در کل ساعات کار برابر با افزایش ۲۰۰۰۰۰ شغل در یک ماه بوده است. به عبارت دیگر، تقاضا برای نیروی کار افزایش یافته، اما بنگاه‌ها فعلا ترجیح می‌دهند به این تقاضا با افزایش ساعات کار پاسخ بدهند نه استخدام نیروی کار جدید. به هر حال، تقاضای بیشتر برای نیروی کار باعث می‌شود قدرت خرید مصرف‌کننده افزایش یابد و رشد نیز شدت بگیرد. در عین حال بدهی مصرف‌کننده، اجاره و پرداخت‌های رهنی در حال کاهش یافتن هستند. محاسبات ما نشان می‌دهد که تعهدات مالی (بخشی از درآمد پس از کسر مالیات که مصرف‌کننده‌ها بابت بازپرداخت بدهی خود و دیگر موارد مانند اجاره یا پیش قسط می‌پردازند) نسبت به ده سال اخیر کاهش یافته است.

همه این‌ها را که در نظر بگیرید می‌بینید که پیش‌بینی ما برای رشد تولید ناخالص داخلی ۵/۴‌درصدی در سال ۲۰۱۰ بیراه نبوده است. با وجود پیش‌بینی بدبینانه آلن گرینسپن داده‌ها باعث شده که بسیاری از اقتصاددانان رشد خوبی را برای ایالات متحده پیش‌بینی کنند. یکی از دلایل خوش‌بینی ما چشم‌انداز سیاست پولی است. سیاست‌های فدرال رزرو در حال حاضر انبساطی است و احتمالا از این هم انبساطی‌تر می‌شود.

تولید ناخالص داخلی اسمی- رشد حقیقی به علاوه تورم- در دو سال گذشته با یک نرخ سالانه ۴/۰‌درصدی افزایش یافته است. این امر باعث می‌شود که نرخ‌های بهره فعلی معقول به نظر بیایند. اما تولید ناخالص داخلی با یک نرخ سالانه ۶/۲‌درصدی در سه ماهه سوم و ۴/۶‌درصدی در سه ماهه چهارم رشد پیدا کرد. با توجه به این که تولید ناخالص داخلی همچنان به افزایش خود ادامه می‌دهد نقطه ماکزیمم سیاست پولی انبساطی احتمالا زمانی که فدرال رزرو نرخ‌های بهره را افزایش دهد فرا می‌رسد. در نتیجه می‌توان انتظار داشت که اقتصاد در سال ۲۰۱۱ با سیاست‌های انبساطی همچنان بهبود یابد. این به آن معنی نیست که افزایش مالیات در سال آتی (اگر واقعا اتفاق بیافتد) صدمه‌ای به اقتصاد نمی‌زند. در واقع این افزایش‌ها از بهبود اقتصاد ممانعت می‌کنند. اما سیاست پولی انبساطی می‌تواند در کوتاه‌مدت بر این موانع فائق بیاید. این همان چیزی است که در سال ۹۴-۱۹۹۳ زمانی که اثر منفی افزایش نرخ‌های مالیات با سیاست انبساطی گرینسپن جبران شد اتفاق افتاد.

خلاصه آن که با توجه به شواهد فوق می‌توان پیش‌بینی کرد که بهبود پیش رو یک بهبود نرمال پایدار V شکل خواهد بود.

* برایان اس وسبوری و رابرت اشتاین اقتصاددان تراست ADVISORS هستند. هر دو این اقتصاددانان با فوربس همکاری می‌کنند. از برایان وسبوری همچنین کتاب «آن‌قدر که فکر می‌کنید بد نیست: چرا کاپیتالیسم بر ترس فائق می‌آید و اقتصاد رونق پیدا می‌کند» به چاپ رسیده است.