مرحله جدید

مترجم: علیرضا عبادتی

درباره نشست اخیر ناتو در بخارست

اجلاس ناتو در بخارست، گردهمایی بی‌نظیری است. برای اولین بار رهبران ۴۰ ملت عضو ناتو که در عملیات ناتو در افغانستان مشارکت دارند با حامد کرزای رییس‌جمهوری این کشور، دبیر کل سازمان ملل و مقام‌های بلندپایه از اتحادیه اروپا و سایر سازمان‌های عمده بین‌المللی ملاقات کردند. این نشست بسیار فراتر از تایید دوباره التزام ما به حمایت از افغانستان بود هرچند که بر این التزام هم تاکید خواهد شد. در این گردهمایی مسیر جدید در فاز نو از تعهدات ما به افغانستان مشخص شد: آن چه تاکنون به شکل فراگیر فقط جنبه نظامی داشته اکنون به سمت رویکردی متوازن تر گرایش پیدا خواهد کرد که در آن تاکید بیشتر بر تلاش‌های مدنی و افزایش مالکیت افغان‌ها خواهد بود.

از پنج سال پیش که ناتو به فرمان سازمان ملل، عملیات ISAF (نیروی کمکی امنیتی بین‌المللی) را آغاز کرد، هدف ما واضح و روشن بود: کمک به خلق وضعیتی که حکومت افغان در آن توان به کارگیری از اقتدار خود در سراسر افغانستان را داشته باشد؛ پیشرفت در حاکمیت قانون برای مبارزه با فساد و تامین محیطی امن برای پیشرفت اقتصادی و اجتماعی و همچنین آشتی ملی فراهم آید.

از همان آغاز، دستیابی به این اهداف، نیاز به ترکیبی از سه عنصر داشت: ناتو و سایر کشورهای تامین کننده نیروهای نظامی، سهم اصلی را در ایجاد امنیت داشتند. این محیط امن شرایط را برای سطح وسیع تری از جوامع بین‌المللی فراهم می‌آورد تا گام پیش بگذارند و حمایت اساسی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی را تامین کنند. در عین حال، حکومت افغان هم به تدریج فرصت می‌یافت اقتدار و قیمومیت خود را در سراسر این کشور گسترش دهد.

هنوز منطق این رویکرد به قوت و سلامت خود باقی است. از زمان سقوط طالبان در ۲۰۰۱، افغانستان پیشرفت مداوم داشته است. میلیون‌ها کودک به مدرسه می روند و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی ده برابر شده و میلیون‌ها آواره به وطن بازگشته اند. در مناطقی که اداره اوضاع به دست حکومت بهتر انجام شده‌، امنیت بالا و تولید مواد مخدر پایین آمده است. اقتصاد مشروع در افغانستان جان گرفته و رو به رشد است.

در بخش تامین امنیت هم پیشرفت‌ها چشمگیر و امیدوار کننده بوده است. در حالی که در سال ۲۰۰۱ در عمل هیچ نیروی امنیتی در افغانستان وجود نداشت تا ماه مه امسال این کشور ۷۰‌هزار ارتشی قوی و به همین تعداد پلیس خواهد داشت. مهمتر آن که ارتش ملی افغانستان نشان داده که قدرت جنگیدن دارد. به طوری که نه تنها در ۹ عملیات عمده جاری در افغانستان مشارکت داشته بلکه در ۶ عملیات، نقش رهبری را هم بر عهده داشته است.

دقیقا به دلیل همین پیشرفت هاست که به خود اجازه می‌دهیم رویکرد کلی خود را دوباره بازنگری و کالیبره کنیم. وظیفه تامین امنیت که تاکنون بخش اعظم آن برعهده نیروهای بین‌المللی بوده به تدریج به خود افغان‌ها سپرده خواهد شد. یعنی ناتو و ISAF بیشتر نقش حمایت و نظارت را برعهده خواهند گرفت.

این تغییر گرایش یک شبه اتفاق نمی‌افتد، حتی اگر گام های ابتدایی را به درستی برداریم: برای آینده‌ای قابل پیش بینی نیاز به ISAF به قوت خود باقی است. همچنین این تغییرات به معنی آن نیست که دیگر نیازی به حمایت و کمک متحدان نیست. برای مثال بهتر است که اخطاریه های رسمی ملی به تدریج برداشته شده و کسری‌ها جبران شوند تا ISAF بتواند با حداکثر تاثیر و کارامدی به کار خود ادامه دهد.

اما در رویکرد جدید تاکیدها بر مسائلی قرار خواهد گرفت که موقعیت ایجاب می‌کند و آن کارهای مدنی از یک سو و افزایش مسوولیت پذیری افغان‌ها از سوی دیگر است.

واضح است که هنوز در آن موقعیت قرار نداریم. برای آن که استراتژی جدید مؤثر واقع شود، گام مهم دیگری لازم است: ناتو و بقیه جوامع بین‌المللی باید موانع نهادینه را از سر راه بردارند و رویکردی جامع به اجرا گذارند تا تلاش‌های مدنی و نظامی با هم همگام شوند. انتصاب نماینده ارشد مسائل مدنی در سازمان ملل برای افغانستان می تواند در هماهنگی بهتر تلاش‌های بین‌المللی گام مهمی به حساب آید، هرچند که خیلی بیشتر از این باید انجام شود.

ناتو حاضر است سهم خود را در این کار ایفا کند. در بخارست، ما طرح سیاسی جامعی را به تصویب خواهیم رساند که با دوستان و شرکای خود در ISAF تدوین کرده‌ایم.

این طرح مسیری روشن و واقع‌بینانه و رو به جلو را مشخص خواهد کرد و تمرکز آن بر اولویت‌های کلیدی و پیشرفت‌های مشخص خواهد بود. این طرح همچنین راهنمایی بر چگونگی تعامل با حکومت افغانستان، سازمان‌های بین‌المللی و ان.جی.او ها (سازمان های مردم نهاد) خواهد بود.

برای مثال بر اساس این طرح ما می آزماییم که چگونه به پرورش ارتش افغان بپردازیم و چگونه حمایت ISAF برای مقابله با مواد مخدر را به حداکثر برسانیم. ما همکاری‌های مدنی-نظامی را در چارچوب «تیم‌های بازسازی استانی» تقویت خواهیم کرد و به گفت‌‌و گو با سازمان‌های مدنی شدت خواهیم بخشید و ساختار هماهنگی‌های مؤثر با بازیگران اصلی را گسترش خواهیم داد.

همراه با بانک جهانی، ژاپن و سایر فعالان بین‌المللی به بهتر شدن حمایت از بازسازی اقتصادی در افغانستان می‌اندیشیم. با اذعان به این که به رویکرد منطقه‌ای نیاز داریم در گفت‌‌و گوی سازنده با پاکستان از افغانستان حمایت می‌کنیم.

این کار آسان نخواهد بود، یک روزه هم ممکن نیست. اما نشست بخارست، شروع خوبی است. این نشان می‌دهد در مسائلی که اهمیت زیادی دارد، رویکرد جامع بالاخره از تئوری به سمت عملی حرکت می‌کند.

منبع: irdiplomacy.ir