یوسف بهمن‌آبادی

مفهوم شهروندی گذشته از مفهوم سیاسی‌اش که در آن حقوقی میان ملت و دولت مطرح می‌شود یک مفهوم اجتماعی نیز دارد که جایگاه فرد را با هم نوع خود مشخص می‌سازد. این که ما نسبت به هم زیستان خود چه حقوقی داریم و در عین حال در برابر آنها چه وظایفی بر عهده داریم. در واقع، احترام به حقوق دیگران، روشن‌ترین تعریفی است که از این جنبه مفهوم شهروندی حاصل می‌شود. در چند دهه اخیر گسترش شهرنشینی و توسعه سریع تکنولوژی وارداتی و در نتیجه تغییر مناسبات، آداب و رسوم و روابط اجتماعی تا حدود زیادی، حقوق و وظایف انسان‌ها را متحول کرده است که بدون رعایت این مولفه‌ها شهرنشینی با موجی از مشکلات و بغرنج‌ها مواجه خواهد شد. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این که مفهوم شهروندی با تعریف اخیر، آیا می‌تواند بر تمام افراد جامعه اطلاق شود و به طور روشن‌تر این که آیا همه ما می‌توانیم ادعا کنیم شهروند هستیم و در نتیجه به حقوق همدیگر احترام می‌گذاریم و آیا می‌توانیم به‌طور مطلق مدعی شویم در تمام رفتارهایی که در جامعه انجام می‌دهیم تجاوز به حقوق دیگران صورت نمی‌گیرد؟ البته ناگفته نماند منظور از شهروندان، اکثریت افراد جامعه است و افراد هنجارشکن و قانون‌شکن را که در تمام کشورها وجود دارند شامل نمی‌شود. در این میان افرادی هم هستند که مشکلات موجود جامعه را دال بر رعایت نکردن حقوق دیگران می‌دانند و خود را محق می‌دانند که حقوق افراد دیگر را پایمال کنند. به هر حال، بدون آنکه بخواهیم انگشت اتهام به سوی طیفی نشانه رویم، بر خود وظیفه می‌دانیم در محدوده این صفحه، خود و دیگران را نسبت به حقوق و وظایف هم نوع آگاه سازیم تا شاید کمتر کسی از رفتارهای ما ناراحت شود از این رو، در روزهای آینده با جزئیات حقوق شهروندی بیشتر آشنا می‌شویم.