تبت کجا است؟ دالایى لاما کیست؟ موضوع از چه قرار است؟

تبت یکی از مناطق چین که حیاط خلوت این کشور به شمار می‌رود، در روزهای پایانی سال ۱۳۸۶ دستخوش ناآرامی‌هایی شد. مقام‌های غربی از این وضعیت ابراز نگرانی کرده‌اند، چین خواستار توقف خشونت‌ها توسط شورشیان شده است. مساله تبت و تلاش‌های «دالایی لاما»، رهبر تبعیدی بوداییان تبت برای استقلال این منطقه همواره در ۵۰ سال اخیر برای چین نگران‌کننده بوده و بهانه‌ای برای مداخله غرب به خصوص آمریکا در این مساله فراهم کرده است. کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا، خواهان خویشتنداری دولت چین در برخورد با تظاهرکنندگان تبتی شد.

اعتراضات اخیر زمانی آغاز شد که تبتیان مقیم کشورهای مختلف جهان به مناسبت چهل و نهمین سال سرکوب قیام مردم تبت و شکست تلاش‌های دالایی لاما برای جدا کردن این منطقه از حاکمیت چین علیه حکومت چین تظاهراتی برگزار کردند.

یکى از مسوولان ارشد دولت در تبعید، کشته‌شدگان تبت را در ناآرامی‌های اخیر ۳۰ نفر اعلام کرده، در حالى که «شین هوا» خبرگزارى رسمی چین به نقل از یک مقام نظامى آمار کشته‌شدگان را ۱۰نفر اعلام کرده است. به دلیل محدودیت‌هایی که دولت چین در مورد فعالیت رسانه‌های گروهی در تبت ایجاد کرده تایید گزارش‌های مربوط به تحولات اخیر در این سرزمین دشوار است.

به آتش کشیده شدن ده‌ها فروشگاه‌، مکان مذهبی‌، موتورسیکلت و خودروها، خانه‌های مسکونی و ادارات دولتی حاکی‌ از اوج گرفتن تنش‌ها و درگیری میان پلیس و گروه‌های شورشی و بعضا راهبان بودایی تبت است که گفته می‌شود در چندین معبد بودایی پناه گرفته‌اند و این معابد نیز در محاصره پلیس است.

اگرچه چند روز از شورش‌ها و ناآرامی‌ها در این منطقه می‌گذرد، اما با گذشت زمان وضعیت فوق‌العاده در تبت شکل گرفته ‌و اوضاع همچنان رو به تنش است. پلیس چین اعلام کرده است که به تشدید نیروهای امنیتی خود در لهاسا ادامه می‌دهد. مقامات چینی به تظاهرکنندگان هشدار داده‌اند که اگر خود را تسلیم نکنند، پیامدهای شدیدی در انتظارشان خواهد بود.

رهبر روحانی تبت در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی ابراز نگرانی کرده است که اگر دولت چین سیاست خود را در قبال سرزمین تبت تغییر ندهد، ممکن است شمار بیشتری از مردم این منطقه کشته شوند. دولت در تبعید تبت با صدور بیانیه‌اى خواستار تحقیق سازمان ‌ملل در مورد آنچه که موارد نقض حقوق‌بشر در منطقه تحت حکمرانى چین مى‌خواند، شده است.

به دنبال قیام خونین سال ۱۹۵۹، ده‌ها تن از مردم تبت کشته شدند و «دالایى لاما»، رهبر تبعیدى بوداییان تبت مجبور به ترک این منطقه شد. وی پس از ترک تبت، دولت در تبعید خود را در شهر دارماسالا در شمال هند تشکیل داد.

دیپلماسی ورزش

در حالی که چین میزبان بازی‌های المپیک پکن به آغاز این رویداد ورزشی نزدیک می‌شود، رسانه‌های غرب به ویژه آمریکا سعی دارند مساله تبت را با این بازی‌ها گره بزنند و با مطرح کردن مساله حقوق بشر پکن را تحت فشار قرار دهند.

این درحالی ‌است که‌ چین پنج ‌ماه مانده به بازی‌های المپیک به‌ هیچ‌وجه خواستار اوج گرفتن تنش‌ها در مناطق مختلف کشور از جمله تبت نیست و نگرانی از آنجا بیشتر می‌شود که خشونت‌های تبت به‌مناطق دیگر کشور نیز سرایت کند که در چنین شرایطی دولت مرکزی از آسیب‌پذیری بیشتری برخوردار خواهد شد.

توماس باخ، نایب‌ رییس کمیته بین‌المللى المپیک در‌این‌باره به روزنامه بیلد سونتاژ گفت: شمارى از ستارگان ورزشى احساس خوبى نسبت به بازى‌هاى المپیک پکن ندارند به طوری که در فکر تحریم این مسابقات هستند.

وى همچنین گفت: نگرانى ورزشکاران درباره وضعیت تبت را درک مى‌کنم، اما به آنها توصیه مى‌کنم در بازى‌هاى المپیک شرکت کنند. آنها با ارزیابى وضعیت به این نکته مى‌رسند که حضور یافتن در بازى‌هاى المپیک بهتر از کنار کشیدن است. این حرکت سمبلى است که توسط مردم مورد توجه قرار خواهد گرفت.

اما دالایى لاما، رهبر تبعید شده تبت با وجود محکوم کردن این خشونت‌ها اعلام کرد که بازى‌هاى المپیک پکن باید برگزار شود و درخواست تبعیدى‌هاى تبت براى تحریم این بازى‌ها را رد کرد.

به‌هرصورت اینکه غربی‌ها تا چه‌اندازه در دامن زدن به این تنش‌ها و شورش‌ها در تبت مداخله می‌کنند‌، جای تامل دارد‌، اما طبیعتا برای کشوری مانند آمریکا که همواره از وضعیت حقوق بشر و تبت از چین انتقاد کرده است‌، فرصت برای تشدید فشارها بخصوص پیوند زدن موضوع با المپیک فراهم شده‌است.

تبت کجا است؟

‌تبت، سرزمین مقدس بودائیان مرتفع‌ترین منطقه مسکونی جهان است، که از آن با نام «بام جهان» نیز یاد می‌شود، در جمهوری خلق چین و در مرز هند واقع شده است. پایتخت سنتی تبت، شهر لهاسا است که اکنون مرکز استان تبت چین است.

اداره امور این سرزمین که معمولا تحت الحمایه چین بوده است، از قرن هفدهم به بعد بر عهده رهبر مذهبی بوداییان تبتی بود که عنوان دالایی لاما را دارد. با سقوط حکومت امپراتوری چین در سال ۱۹۱۳ و بروز هرج و مرج سیاسی در این کشور، دولت محلی تبت به استقلال نسبی دست یافت که تا سال ۱۹۵۱ ادامه داشت.

در آن سال، دولت کمونیستی چین با اعزام نظامیان خود به تبت زمام امور این سرزمین را دوباره در دست گرفت هرچند اختیارات محدودی را نیز به دولت محلی تبت داد.

در سال ۱۹۵۶، اهالی تبت علیه تسلط چین دست به شورش زدند که در سال ۱۹۵۹ توسط ارتش جمهوری خلق چین سرکوب شد و گفته می‌شود در جریان آن، هزاران تن از اهالی تبت جان خود را از دست دادند.

با سرکوب این قیام، رهبران دولت محلی و جمعی از ساکنان تبت به خارج گریختند و دالایی لاما حکومت در تبعید تبت را در هند تشکیل داد.

براساس برخی آمار، جمعیت سرزمین تبت به بیش از شش میلیون نفر می‌رسد و تبعیدیان تبتی می‌گویند که مهاجرت گسترده اهالی سایر نقاط چین به تبت باعث تغییر در ترکیب جمعیتی این سرزمین شده است.

چهاردهمین دالایی لاما کیست؟

دالایی لاما لقبی است که به رهبر دینی بوداییان تبت داده می‌شود. از قرن ۱۷ تا سال ۱۹۵۹، دالایی لاما، رییس حکومت تبت بود و از اقامتگاه خود در قصر پوتالا که در شهر لهاسا قرار داشت، بر بخش بزرگی از این سرزمین فرمانروایی می‌کرد. تنزین گیاتزو، چهاردهمین دالایی لاما و دالایی لامای کنونی، در سال ۱۹۳۵ در روستای کوچکی در شمال شرقی تبت به دنیا آمد تحصیلاتش را در شش‌سالگی شروع کرد و در سال ۱۹۵۹ در ۲۴ سالگی در فلسفه بودایی دکترا گرفت. از ۱۹۵۰ دالایی لاما رهبری سیاسی تبت را برعهده دارد. دالایی لاما چهاردهم در طول این سال‌ها پیوسته در تلاش بوده است که راه حل صلح‌آمیزی برای مساله تبت بیابد اما حکومت چین به سیاست خشن خود در برابر تبت ادامه داد. در ۱۰ مارس ۱۹۵۹ لهاسا پایتخت تبت شاهد بزرگ‌ترین تظاهرات سیاسی در تاریخ تبت بود با این شعار که چین می‌بایست تبت را ترک کند و استقلال آن را به رسمیت بشناسد.

تظاهرات و قیام مردم تبت با خشونت تمام از سوی ارتش چین سرکوب شد. دالایی لاما مجبور شد به هند بگریزد. در آن جا به او پناهندگی سیاسی داده شد. حدود هشتاد هزار پناهنده تبتی نیز به او پیوستند. بنابر برخی گزارش‌ها امروزه حدود ۱۲۰۰۰۰ تبتی در تبعید و دور از وطن زندگی می‌کنند. دالایی لاما از ۱۹۶۰ در دارماسالا در هند اقامت گزیده است جایی که گاه «لهاسای کوچک» خوانده می‌شود و مقر دولت در تبعید تبت است. دالایی لاما به کشورهای بسیاری سفر کرده و در بیش از ۴۶ کشور به سخنرانی، ملاقات با سیاستمداران و مردمان عادی و سایر فعالیت‌های صلح آمیز اشتغال داشته است. همچنین در سال ۱۹۸۹ جایزه نوبل صلح به او اهدا شد.

نتیجه نظرسنجی مجله آلمانی اشپیگل نشان می‌دهد دالایی لاما، رهبر دینی تبت در آلمان نسبت به پاپ رهبر کاتولیک‌های جهان محبوبیت بیشتری دارد. پاپ بندیکت شانزدهم، رهبر فعلی کاتولیک‌های جهان، خود یک آلمانی است. حضور دالایی‌لاما در کشورهای غربی، تاسیس حکومت محلی در دارماسالای هندوستان و سفر وی به آمریکا و دیدارش با مقام‌های آن کشور از جمله جورج بوش‌، نشان می‌دهد تبت و استقلال آن همواره موضوع و بهانه‌ای برای مداخله غرب و بویژه آمریکا در این زمینه بوده است. دالایی لاما سال گذشته میلادی به آمریکا و آلمان سفر کرد و با رهبران این کشورها دیدار کرد و از کنگره آمریکا جایزه ویژه دریافت کرد.

این نشان می‌دهد وی و اقداماتش همواره مورد‌حمایت ‌آمریکا و برخی از دولت‌های اروپایی قرار گرفته است، تلاش‌هایی که از دیدگاه چین با مذهب ارتباط ندارد و ثابت می‌کند دالایی لاما یک فرد استقلال‌طلب است که فعالیت‌های جدایی‌طلبانه را برای جداسازی تبت از خاک چین در دستور کار قرار داده است.

جورج بوش، رییس‌جمهوری آمریکا گفته است که چین باید به دنبال گفت‌و‌گو برای حل مساله تبت باشد و توصیه کرد در این زمینه میان پکن و دالایی لاما مذاکراتی انجام شود.

دالایی لاما برخلاف برخی از فعالان تبتی تندرو در‌حال‌حاضر خواستار استقلال کامل تبت از چین نیست و تنها تاکید دارد که جمهوری خلق چین باید خودمختاری این سرزمین را به رسمیت بشناسد. دالایى لاما در جایی گفته است که، ما در پى جدایى از چین نیستیم و خواهان مدرنیزاسیون هستیم اگر بدانیم با چین بودن، براى ما سود بیشترى از استقلال دارد، بخشى از چین باقى مى‌مانیم. اقتصاد چین رشد کرده و تاثیرات مثبتش به همه نقاط کشور و از جمله تبت رسیده است.

منبع: irdiplomacy.ir