شهرام شریف

کمتر کسی شک دارد که مهران مدیری جذاب ترین شخصیت تلویزیونی است. مرد هزار چهره او بی‌شباهت به بسیاری از قطعات طنز پیشینی است که او در قالب برنامه‌هایی چون «ساعت خوش» به اجرا در می آورد که حالا با تلفیق در یک داستان نسبتا جامع، دستمایه او شوخی با عناصر واقعی شده که در زمان حال زندگی می کنند. طنز مدیری در مرد هزارچهره که بیشتر با تکیه بر کمدی موقعیت شکل می‌گیرد به نوعی لایه‌های اجتماعی را هدف گرفته که با جامعه امروزی سروکار دارند. حالا نوک پیکان به سمت سیستم مدیریت اداری، جوایز بانک‌ها، زیاده خواهی دکترها، سادگی ماموران نیروی انتظامی و بلاهت گروه‌های روشنفکری است. در این میان حلقه‌های دیگری به مرور اضافه می‌شوند، از پدرخوانده گرفته تا دلال فوتبال. مدیری در مرد هزارچهره لحن صریح‌تر و بی‌پرواتری دارد و شاید اگر تعطیلات نوروز نبود، شاهد انبوهی از اعتراض‌ها و فشارها به این سریال بودیم هرچند تاکنون نیز کم و بیش چنین اعتراض‌هایی به گوش می‌رسد.

آنچه برنامه‌های تلویزیونی مهران مدیری را جذاب می‌کند ابتکار در نوع نگاه و استفاده از شوخی‌های غیرمستعمل است هر چند در لحظاتی غلتیدن به ورطه شوخی‌ها و طنزهای کلامی و بیهوده نیز گریبان مرد هزارچهره را می‌گیرد. با این حال فقدان هدف اصلی در داستان‌هایی از این دست، برد آنها را در سطح یک برنامه سرگرم‌کننده پایین می‌آورد. این چالش برانگیزترین بخش کار است. آثار مهران مدیری را به رغم آنکه از شخصیت‌های واقعی بهره بگیرند، نمی‌توان به جریان‌های اجتماعی متصل کرد. گاه وقایع آنقدر پراکنده و غیر همگون هستند که بیننده در گیجی حرف زده شده و هدف آن باقی می‌ماند. شاید از این رو است که کارگردان/بازیگر و مجری طرح را به این سمت برده که بیشتر به ابهام‌سازی روی بیاورد، کاری که به تعمیم‌پذیری گسترده شخصیت‌ها نیز کمک می‌کند. بسیاری از شخصیت‌های مرد هزارچهره قابل تعمیم به شخصیت‌های واقعی هستند و از همین رو است که بسیاری در شخصیت‌های دیگر هم دنبال همین رگه‌های شناس می‌گردند. فلان شاعر معروف و بهمان دکتر مشهور بیننده را به این سمت هدایت می‌کند که سایر شخصیت‌ها نیز ما به ازایی بیرونی دارند؛ هر چند خود داستان (حالا به هر دلیل) کمکی به درک بینندگان در پیدا کردن شخصیت‌های واقعی نمی‌کنند.

در سالی که بسیاری از بازیگران طنز سریال یا فیلمی را در تلویزیون دارند، بی‌شک مرد هزارچهره پربیننده‌ترین آنها است. بسیاری از مسافران نوورزی امسال تلویزیون را نیز همراه خود داشتند و هنگام نمایش آن جاده‌ها و خیابان‌ها خلوت‌ترین زمان خود را می‌گذراند. مهران مدیری قطعا از استعداد بالایی در جذب مخاطب برخوردار است؛ اما پرسش این است که تا چه حد روایت‌های طنزآمیز او در خاطر‌ها باقی می‌ماند و صرفا یک محصول با تاریخ مصرف چند روزه نیست؟