مزایای استفاده از اختراع توماس آدامس
مریم علیزاده
همه افراد گاهی برای خوشبویی دهان و سفیدی دندان‌های خود از مواد معطر و آدامس‌های مختلف طعم‌دار استفاده می‌کنند.

هر چند مورد استفاده آدامس در بیشتر اوقات برطرف کردن بوی بد دهان است، اما عده‌ای نیز معتقدند جویدن آدامس برای تمرکز فکر و حواس و کاهش استرس بسیار موثر است.
به طوری که بسیاری از افراد، حتی خود شما ممکن است آن را امتحان کرده و در حساس‌ترین یا پراسترس‌ترین لحظه‌های زندگیتان جویدن آدامس را تجربه کرده باشید.
اما جویدن آدامس در عده‌ای آن قدر شکل افراطی به خود می‌گیرد و این افراد آن قدر به جویدن چیزی در دهان خود عادت کرده‌اند که بدون در نظر گرفتن عوارض منفی آن لحظه‌ای از آدامس جویدن غافل نمی‌شوند و حتی بدون آن احساس بی‌قراری و عدم اعتماد به نفس و تعادل می‌کنند.
در این گزارش تا حد ممکن سعی شده شما را با آدامس، انواع آن و فواید و اثرات منفی و تاثیر آن بر سلامتی دهان و دندان آشنا کنیم تا اگر از طرفداران افراطی این خوراکی هستید کمی به فکر بیفتید.
تاریخچه آدامس
از قرن‌ها پیش مردم مواد مختلفی را برای جویدن انتخاب می‌کردند. در واقع از همان دوران باستان چیزهایی وجود داشته که مردم دوست داشتند بجوند.
مثلا یونانی‌های قدیم صمغ درخت ماستیک را می‌جویدند و اقوام مایا در آمریکای مرکزی از صمغ درخت ساپودیلا برای جویدن استفاده می‌کردند.
در ایران نیز جویدن صمغ گیاه ون که سقز نام دارد از قدیم‌الایام متداول بوده است.
ولی آن چیزی که امروزه به اسم آدامس می‌شناسیم اولین بار در قرن 19 مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۸۹۶ فردی مکزیکی صمغی به نام CHICLE را به شخصی به نام توماس آدامس معرفی کرد و به او پیشنهاد کرد با استفاده از این صمغ آدامس تولید کند.
در سال 1871 توماس آدامس برای اولین بار دستگاهی ساخت که آدامس را به صورت خودکار تولید می‌کرد و نام خودش را نیز روی محصولش گذاشت.
در سال‌های بعد راه‌هایی کشف شد تا آدامس‌ها مزه‌دار شوند و طعم‌ آنها به مدت طولانی‌تری در دهان باقی بماند.
مواد تشکیل دهنده آدامس
حدود ۳۰درصد از آدامس‌ را موادی تشکیل می‌دهد که هنگام جویدن حل نمی‌شوند. این مواد شامل صمغ‌های طبیعی، لاتکس‌ها، پلاستیک‌ها مثل پلی‌اتیلن، پارافین جامد یا موم زنبور عسل هستند.
شیرین کننده‌ها نیز بیشترین و حدود 59درصد مواد آدامس را به خود اختصاص می‌دهند.
شکر و دکستروز از شیرین کننده‌هایی هستند که در آدامس‌های معمولی به کار می‌روند و در آدامس‌های بدون قند موادی مثل سوربیتول، زایلیتول، ایزومالت و مالتیدول مصرف می‌شود که هم شیرین کننده هستند و هم حجم دهنده.
5درصد مواد تشکیل دهنده آدامس‌ها نیز شیرین کننده‌های قوی هستند که به عنوان طعم دهنده و افزایش ماندگاری طعم کلی به آدامس افزوده می‌شوند.
نرم کننده‌ها نیز که شامل گلیسیرین، لستین و سوربیتول مایع هستند، ۲درصد آدامس را تشکیل می‌دهند.
10درصد آدامس را نیز شیره ذرت شامل می‌شود که به عنوان نگهدارنده و جاذب رطوبت و برای حفظ تازگی به آدامس افزوده می‌شود.
طعم دهنده‌ها نیز ۴درصد مواد تشکیل دهنده آدامس هستند. امروزه طعم‌های نعناع، دارچین، اوکالیپتوس، شیرین بیان، انواع میوه‌ها مثل لیمو، توت فرنگی، آناناس، سیب، مرکبات، هندوانه،‌ انبه و زنجبیل و همچنین طعم کولا در آدامس‌ها به کار برده می‌شود.
اجزای فعال آدامس نیز 5درصد آن را تشکیل می‌دهند. این اجزا به عنوان سفید کننده و تمیز کننده دندان‌ها، خوش‌ بو کننده دهان و تنفس و بهبود سلامتی دندان‌ها به آدامس افزوده می‌شود.
رنگ‌های غذایی و خوراکی نیز در آدامس‌ها استفاده می‌شوند.
طریقه ساخت آدامس
برای ساخت آدامس در کارخانه‌ها، ابتدا صمغ ورینی اولیه آدامس و مواد دیگر در دمای بالا و تحت فشار بخار حرارت داده می‌شوند تا غلیظ شوند.
سپس وارد قسمت دیگری از دستگاه می‌شوند که به آن طعم دهنده و شیرین کننده‌ها اضافه می‌شوند.
این مایع سپس وارد قسمت سردتری از دستگاه‌ می‌شود که مواد وارد شده را به کمک غلتک و با کاهش حرارت به صورت لایه‌های نازک آدامس درمی‌آورد.
آدامس‌های بدون قند
شاید شما هم نام آدامس‌های بدون قند را شنیده باشید. در واقع این آدامس‌ها بدون قند نیستند، ولی در آنها از شیرین‌کننده‌های جدیدی که جایگزین قند و شکر هستند و به قندهای تجهیزنشدنی معروفند، استفاده شده است. از این قندهای می‌توان به اریتریتول، ایزومالت، زایلیتون، سوربیتول و مانیتول اشاره کرد.
از میان این شیرین‌کننده‌ها، مانیتول، سوربیتول و ایزومالت بسیار کند توسط باکتری‌ها تخمیر می‌شوند و روند پوسیدگی دندان‌ها را کند می‌کنند. پس فراموش نکنید این بار که آدامس بدون قند خریدید، برچسب روی جعبه را مطالعه و نوع شیرین‌کننده آن را کنترل کنید. آدامس‌های ریلکس، دیرل، اربیت و اکسترا از انواع آدامس‌های بدون قند در بازار ایران هستند.
آدامس‌های فلوراید‌دار
فلوراید ماده‌ای است که به عنوان محافظ دندان‌ها در برابر پوسیدگی معروف شده و در دنیای امروز که پوسیدگی دندان‌ها شایع‌ترین بیماری‌ دهان و دندان است، نقش کلیدی و مهمی را ایفا می‌کند. خوردن فلوراید موجب می‌شود که بزاق ترشح شود و تولید اسیدهای پوسیدگی‌زا در محیط دهان کاهش یابد. به دلیل همین خواص، فلوراید امروزه به بسیاری از خمیردندان‌ها و دهان‌شویه‌ها و حتی آب آشامیدنی نیز اضافه می‌شود و در سال‌های اخیر سر و کله آن در آدامس‌ها نیز پیدا شده است.
امروزه به آدامس‌های بدون قند فلوراید اضافه کرده‌اند. نتایج مطالعات نشان می‌دهد این آدامس‌ها در مقایسه با آدامس‌های بدون فلوراید، میزان پوسیدگی دندان‌ها را بیشتر کاهش می‌دهند.
آدامس‌های لاغرکننده
شاید لحظات شاد تعطیلات برای کسانی که تلاش دارند وزنشان را کم کنند، بسیار پراسترس و وسوسه‌انگیز باشد. مقاومت در برابر شیرینی‌های عید و غذاهای رنگارنگ دشوار است. اما جالب است بدانید آدامس به شما کمک می‌کند وزن خود را متعادل نگه دارید و پرخوری نکنید. با جویدن آدامس از پرخوری‌ رهایی خواهید یافت. به این ترتیب آدامس که ۵ تا ۱۰ کالری انرژی دارد، شما را از شر میان وعده‌های پرکالری نجات می‌دهد.
آدامس بادکنکی
این نوع آدامس بیشتر میان کودکان طرفدار دارد و صرفا برای بادکردن و تولید حباب تهیه شده است. البته بماند که جویدن آدامس بادکنکی گاهی میان بزرگسالان نیز سرگرمی پرطرفداری است. رنگ این آدامس‌ها معمولا صورتی است و طعم به خصوصی دارد. این آدامس‌ها چسبناک‌تر از آدامس‌های معمولی هستند و حجمشان نیز بیشتر است.
آدامس‌ با طعم نیکوتین
فراموش نکنید آدامس‌ها می‌توانند شکل دارویی نیز داشته باشند. آدامس‌های نیکوتین‌دار یا معروف به آدامس‌های ترک سیگار از انواع این آدامس‌ها هستند که خاصیت دارویی دارند.
آدامس‌های نیکوتینی در دو نوع دوگرمی و 4 گرمی وجود دارند. نوع 2 گرمی برای افرادی که در روز کمتر از 20 سیگار می‌کشند مناسب است و نوع 4 گرمی برای افرادی است که بیش از این تعداد سیگار می‌کشند. این آدامس‌ها مانند آدامس‌های معمولی جویده نمی‌شوند. این آدامس‌ها باید به آرامی حدود یک دقیقه جویده شوند تا زمانی که طعم آن به خوبی احساس شود و سپس در ناحیه‌ای بین لثه و گونه قرار می‌گیرند. در این حالت نیکوتین از آدامس آزاد شده و از طریق مخاط دهان جذب بدن می‌شود. هرگاه طعم آدامس کم شد، آدامس باید دوباره جویده شود و سپس به محل خود بازگردد.
مقدار آدامس مصرفی بستگی به تعداد سیگاری دارد که فرد مصرف می‌کرده. این آدامس‌ها باید ۳ تا ۴ ماه بعد از ترک سیگار به طور مرتب استفاده شوند و سپس میزان مصرف آن به تدریج کم شود. زمانی که نیاز فرد به آدامس به روزی یک یا دو عدد رسید می‌توان استفاده از آن را قطع کرد.
اما اگر قصد استفاده از این نوع آدامس‌ها را دارید بهتر است نکاتی را در مورد آن بدانید.
۱ - بیش از میزان لازم از این آدامس‌ها استفاده نکنید.
2 - در هنگام استفاده از این دارو سیگار نکشید.
۳ - مصرف این آدامس‌ها برای افرادی که دندان مصنوعی دارند و برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال و افراد غیرسیگاری توصیه نمی‌شود.
4 - استفاده از این دارو هنگام حاملگی و شیردهی خطرناک است.
۵ - مشورت با پزشک را برای استفاده از این آدامس‌ها فراموش نکنید.
علاوه بر آدامس‌های یاد شده، آدامس‌های حاوی ویتامین نیز در بازار یافت می‌شود که مخصوص کودکان ساخته شده است.
انواع آدامس‌های موجود در بازار
ریلکس: این آدامس محصول کارخانه Kent انگلیس و از گروه آدامس‌های بدون قند است که توسط ایزومالت، سوربیتول، مانیتول و آسپارتام شیرین شده و دارای طعم‌های مختلف تمشکی، توت‌فرنگی، شاتوت، نعناع و اوکالیپتوس است. اگر طعم‌های شیرین را می‌پسندید، نوع توت‌فرنگی و شاتوتی را به شما پیشنهاد می‌کنیم. خانم‌ها معمولا این طعم را ترجیح می‌دهند. اگر می‌خواهید دهانتان خنک شود، انواع نعنایی و white relax را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
البته یک نوع Relax نیز مخصوص کودکان است که دانه‌های ریزتری دارد.
اکسترا: این آدامس محصول کارخانه Wrigely آمریکا است. اگر دوست دارید طعم آدامس پس از اندکی جویدن از بین نرود، این آدامس را انتخاب کنید.
برای شیرین کردن اکسترا از قندهای رژیمی استفاده شده است. این آدامس ۷ طعم متفاوت دارد که از میان آنها می‌توان به طعم‌های نعناع و دارچین اشاره کرد.
اولیپس: این آدامس نیز محصول کارخانه kent است و دارای طعم‌های توت‌فرنگی، نعناع و سیب می‌باشد. بعضی از انواع اولیپس، شکلات‌های مغزداری هستند که مغز شکلات، آدامس با طعم‌های مختلف توت‌فرنگی، نعناع، هلو و... است.
اوربیت: اولین آدامس بدون قند است که به تایید انجمن دندانپزشکی انگلیس رسیده است. این آدامس با مالیتول، سوربیتول و آسپارتام شیرین شده است. اوربیت نیز محصول کارخانه wirigley آمریکا است و در سال ۲۰۰۱ متولد شده و امروزه پنجمین آدامس پرفروش جهان است. آدامس‌های پی‌کی، پولا، موزی، خرسی، لاویز، فندکی و غیره نیز از انواع آدامس‌هایی هستند که در بازار ایران به وفور یافت می‌شوند و طرفداران بسیاری دارند ولی بدیهی است که نسبت به انواعی که در بالا نام برده شد مرغوبیت و طرفداران کمتری دارند. در جدول بعضی از انواع آدامس‌های موجود در سوپرمارکت‌های ایران و قیمت آنها آورده شده است.
فواید جویدن آدامس
بارها و بارها دیده‌اید که افراد هنگام استرس از جویدن آدامس بهره می‌برند، شاید به نظرتان این یک تلقین بی‌اساس باشد، اما تحقیقات نشان داده که جویدن آدامس واقعا برای تمرکز فکر و کاهش استرس موثر است.بهبود حافظه علمی و افزایش توان یادگیری کوتاه مدت و بلندمدت از دیگر مزایای جویدن آدامس عنوان شده است، به طوری که برخی از محققان اعلام کرده‌اند که جویدن آدامس بخش‌ جلوی شبکه کورتکس مغزی را فعال‌تر کرده و موجب پردازش بهتر اطلاعات مغز انسان می‌شود.
جویدن آدامس در حین پیاده‌روی از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری می‌کند.
همچنین به نظر برخی از محققان، استفاده از آدامس موجب کاهش احتمال خونریزی لثه و تشکیل پلاک‌های دندانی می‌شود.
دیگر مزیت مهم جویدن آدامس، خوشبو کردن دهان است.
از سوی دیگر ۱۰ دقیقه جویدن آدامس بعد از صرف وعده‌های غذایی به دلیل تحریک تراوش بزاق به هضم بهتر غذا کمک می‌کند.
آدامس جویدن به رفع خشکی دهان نیز کمک می‌کند.
علاوه بر مزایایی که گفته شد، کمک به بازتوانی ماهیچه‌های صورت از دیگر فواید جویدن آدامس است. از این رو جویدن آن در موارد فلج عضلات صورت توصیه شده است.
همچنین جویدن آدامس در طول مسافرت‌های هوایی از گرفتگی گوش ناشی از تغییرات فشار هوا جلوگیری می‌کند.
مضرات جویدن آدامس
هرچند جویدن آدامس مزایای بسیار زیادی دارد که به اختصار به آنها اشاره شد، اما در کنار آنها مضراتی نیز قرار گرفته که نباید آنها را نادیده گرفت.
۱ - جویدن برخی آدامس‌ها، باعث افت فشار خون سطح پایینی و افزایش ضربان قلب در بیماران قلبی می‌شود و احتمال خطر را در آنان افزایش می‌دهد.
2 - مصرف آدامس‌های حاوی کافئین ممکن است به قدری بر خواب اثر کند که موجب بی‌خوابی شود.
۳ - علاوه بر ضررهایی که عده‌ای از محققان برای جویدن آدامس ذکر می‌کنند، مواردی از پریدن آدامس به ریه افراد و خطرات عدیده برای آنان ذکر شده. برخی از محققان بیان کرده‌اند که جویدن آدامس برای افرادی که قرار است بیهوشی قبل از جراحی داشته باشند بسیار خطرناک است.
4 - جویدن طولانی مدت و با شدت آدامس می‌تواند به مفصل گیجگاهی فکی آسیب رسانده یا پرکردگی دندان‌ها را از جای خود خارج کند.
۵ - اگر کسی در حال اجرای رژیم لاغری است، باید بداند که جویدن آدامس موجب بروز احساس گرسنگی و میل بیشتر به غذا می‌شود.
آداب مصرف آدامس
آدامس خوردن هرچند دارای فواید بسیاری است، اما مصرف آن آداب اجتماعی خاصی را می‌طلبد و استفاده از آن در هر موقعیتی جالب به نظر نمی‌رسد. به عنوان مثال هنگام صحبت کردن جویدن آدامس شایسته نیست، چراکه منظره بسیار بدی دارد.
در یک محیط عمومی، آدامس‌تان را با صدای تق‌تق و سایر صداهای ناهنجار نجوید.
به کوچولوهای عزیز آموزش دهید که آدامس فقط برای جویدن است نه از داخل دهان به طرف بیرون کشیدن و دوباره داخل دهان گذاشتن.
با توجه به نکاتی که در مورد آدامس و مزایا و مضرات آن گفته شد به نظر می‌رسد در کل جویدن آدامس‌های بدون قند به صورت متناوب و نه دائمی می‌تواند اثرات مفید به همراه داشته باشد،‌گرچه جویدن طولانی مدت یا عادت شدن جویدن آدامس قابلیت تایید قطعی ندارد.
به هر حال آدامس از تنقلاتی است که با بسته‌بندی‌های جذاب با کاغذهای رنگی و عکس‌های جذاب نه تنها مورد توجه کودکان است، بلکه در بین بزرگسالان بیش از کودکان طرفدار دارد.