«سنگک» برکنار می‌شود؟
ندا گنجی
افتتاح اولین واحد تولید نان صنعتی در دهه فجر یکی از اخبار مهمی بود که اواخر هفته گذشته منتشر شد.
ندا گنجی
افتتاح اولین واحد تولید نان صنعتی در دهه فجر یکی از اخبار مهمی بود که اواخر هفته گذشته منتشر شد.
عکس: دنیای اقتصاد، حمید جانی‌پور
با اعلام این خبر شاید این نگرانی در ذهنتان خطور کند که دیگر رنگ و روی نان سنگگ و بربری را نخواهید دید؛ اما مسوولان وزارت بهداشت در خلال اعلام این خبر این اطمینان را به مصرف‌کنندگان نان داده‌اند که افتتاح واحدهای صنعتی نان به معنای حذف واحدهای تولید نان سنتی نخواهد بود و آنها می‌توانند با آرامش خاطر همچنان به تولید نان سنتی اشتغال داشته باشند.
این واحد در استان تهران و در جاده قزوین به بهره‌برداری خواهد رسید که وزارت بازرگانی و وزارت بهداشت با راه‌اندازی آن به دنبال نظارت بر کیفیت نانهای تولیدی خواهند بود.
درعین حال هر واحد تولید نان صنعتی باید حداقل توان تولید 20تن نان را در روز داشته باشد و حتی در آینده سقف تولید آن با افزایش نیز روبه‌رو خواهد بود.
اصلاح ساختار گندم، آرد، نان تولید نان صنعتی در راستای طرح اصلاح ساختار گندم، آرد، نان به طور رسمی در سال ۱۳۸۳، از سوی وزارت بازرگانی کلید خورد.
غنی‌سازی گندم از مواد مغذی و ریزمغذی مانند آهن، ویتامین و اسید فولیک، ایجاد کیفیت در آرد تولیدی از جمله اهداف این طرح به شمار می‌آیند که البته ارتقای کیفیت نان برای جلوگیری از اتلاف سرمایه ملی در پدیده‌ای به نام «ضایعات نان» در صدر اهداف این طرح قرار گرفت. در عین حال با توجه به اینکه نان به عنوان قوت اصلی، در سبد غذایی ایرانیان جای گرفته، کیفیت آن به حدی نازل است که حتی نتوانسته مقبولیت نسبی را نزد کارشناسان تغذیه کسب کند.
تا جایی که کارشناسان عوامل متعددی را مانند نبود نظارت جدی بر تولید نان، مهارت ناچیز کارگران نانوایی، قیمت ارزان نان و یکنواخت نبودن کیفیت آرد را بر پایین بودن کیفیت نان دخیل می‌دانند.
با این همه برخی از مسوولان وزارت بازرگانی معتقدند که این طرح می‌تواند، به تمام این مشکلات پایان ببخشد با این استدلال که در جریان طرح اصلاح گندم، آرد یا صنعتی شدن تولید نان، زمینه‌ای برای رقابت میان نانواها فراهم می‌شود و آنها حتی قادر خواهند بود کارخانه آرد را خود انتخاب کنند.
با این همه چنین طرحی با این گستردگی، در حالی به زودی افتتاح خواهد شد که تاکنون شاهد هیچ نوع اطلاع‌رسانی در قالب فرهنگ‌سازی نبود‌ه‌ایم و همین امر می‌تواند حیات آن را به مخاطره بیاندازد؛ چرا که این گونه طرح‌ها نیازمند ترویج الگوی مصرف است و ممکن است به هم زدن ساختار فعلی چندان به ذائقه مردم خوش نیاید. بنابراین نیاز به فرهنگ‌سازی در این زمینه کاملا احساس می‌شود. البته اصل تنوع‌طلبی نیز نباید زیر سوال برود و شیوه‌ای در اروپا رایج است و نان‌ها در اوزان مختلف در دسترس مردم قرار می‌گیرد نیز باید مهم انگاشته شود.
در شرایطی که پخت هرعدد نان مبلغی بالغ بر300تا400تومان برای دولت هزینه در بردارد و با یک سوم قیمت به‌دست مصرف کنندگان می‌رسد، اما ضایعات نان بالغ بر 35درصد از حجم تولید نان را تشکیل می‌دهد، پخت نان به روش سنتی موجب هدر رفتن درصد قابل توجهی از این سرمایه ملی می‌شود یا اینکه به مصارف دام می‌رسد، اما باید گفت در این زمینه مشکل قانونی وجود ندارد و ضعف نظارت است که بسیاری از مشکلات بر را به وجود می‌آورد و شاید اگر نظارت بر نحوه پخت نان پررنگ‌تر اعمال می‌شد معضلاتی از قبیل ضایعات نان نیز کمتر به وجود می‌آمد.
مسیح انصاری، کارشناس صنایع غذایی معتقد است در حال حاضر به دلیل آنکه غنی‌سازی به درستی انجام نمی‌شود، میزان پروتئین در گندم‌ها بسیار ضعیف است از همین رو است که مواد مورد نیاز بدن از طریق نان وارد بدن نمی‌شود در عین حال برای تولید نان لواش و تافتون که میزان مصرف آرد آن ۳ تا ۵/۳برابر سنگک است تمام مواد معدنی آرد و گندم از بین می‌رود از سوی دیگر به دلیل رشد جمعیت و افزایش هزینه‌های تولید و برای جلوگیری از تشکیل «صف و ازدحام» به خمیر مایه جوش‌شیرین می‌افزایند که همین امر موجب بروز مشکلاتی می‌شود در حالی که افزودن جوش شیرین ممنوع است و نبود نظارت کافی موجب شده افرادی به راحتی قانون را زیر پا بگذارند.
در شرایطی که ممکن است صنعتی شدن تولید نان پایانی برای این تخطی‌ها به شمار آید، اما کسانی که دستی بر آتش دارند و به نوعی خاک این صنعت را خورده‌اند، امید چندانی به حیات این واحدها و پروبال گرفتن این طرح ندارند.
تا جایی که مهندس مجید قهرمانان، رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی نانهای حجیم و نیمه حجیم معتقد است: «مشکلاتی که در زمینه آرد وجود دارد این بخش را دیر یا زود به مرز تعطیلی می‌کشاند، از آنجایی که آرد مصرفی در این واحدها باید به صورت آزاد تهیه شود؛ از همین رو فاصله قیمت تمام‌شده این نوع نان‌ها که از نوع نانهای حجیم است در مقایسه با قیمت تمام شده نانهای سنتی بسیار فاحش خواهد بود.
با توجه به قیمت آرد آزاد که 320تومان است قیمت مواد اولیه نانهای صنعتی برابر با 70درصد قیمت تمام‌شده نان خواهد بود.
او در ادامه می‌افزاید: دومین عاملی که می‌تواند برای این واحدها ایجاد مشکل کند، حمل‌و‌نقل است. در شرایطی که این محصولات باید در عرض ۸ساعت به دست مصرف‌کننده برسد، با این حجم تولید اگر وقفه‌ای در نحوه و زمان توزیع رخ دهد، به‌طور حتم مصرف‌کنندگان نان ارزان، سنتی و داغ را به این نان‌ها ترجیح خواهند داد.
درعین‌حال حتی باید برای خودروهای این نوع واحدها نیز یارانه بنزین هم در نظر گرفته شود.
او امیدی به حمایت وزارت بازرگانی و وزارت بهداشت از این واحدها ندارد؛ چرا که معتقد است اگر قرار بود چنین اتفاقی رخ دهد، واحدهای کوچک‌تر که از مجوز نیز برخوردارند پیش از راه‌اندازی این واحد باید تحت حمایت این نهادها قرار می‌گرفتند.
قهرمانان، ورود این واحدها را به عرصه تولید نان بر میزان فعالیت واحدهای تولیدکننده نان سنتی بی‌تاثیر می‌داند و می‌گوید: «واحدهای صنعتی نان کمتر از نیم درصد در کشور فعال هستند و 8/99درصد تولید نان برعهده واحدهای سنتی قرار دارد، بنابراین نمی‌تواند تاثیر چندانی بر این بخش داشته باشد.»
یک کارشناس دیگر نیز می‌گوید: «امیدوارم مسوولین این واحد به موفقیت دست یابند و انتظار من این است که دولت با این واحد همکاری کند، اما باید بگویم تفاوت یارانه‌ها میان واحدهای تولید نان صنعتی و سنتی بسیار فاحش است و تا زمانی که این فاصله تعدیل نشود، انتظار بی‌جایی است که بخواهیم شاهد گسترش این واحدها باشیم. در شرایطی که ۲۸۰۰میلیارد تومان یارانه به واحدهای تولید نان سنتی اختصاص می‌یابد، رقابتی دراین زمینه نمی‌تواند شکل بگیرد.»
او با اشاره به اینکه تغییر ذائقه مردم به 10سال زمان نیاز دارد، می‌افزاید: «3بار این طرح به مرحله اجرا رفت، ولی هر سه بار با شکست مواجه شد و در آخرین مرحله که با اواخر دهه 70مصادف بود، منجر به ایجاد واحدهای پنج تنی شد که اگر قرار بود به گسترش این طرح بیانجامد، آنها در حال حاضر تعطیل نبودند.»
برخی معتقدند کسانی که به نوعی دست‌اندرکار راه‌اندازی این واحد تولیدی در استان تهران هستند، پیش از این سابقه فعالیت در این حوزه را ندارند کمااین که این کارشناس معتقداست: «مسلما اگر او پیش از این در حیطه تولید نان صنعتی فعالیت می‌کرد و با مشکلات این بخش آشنا بود، این مسوولیت را برعهده نمی‌گرفت.»
البته کسب اطلاع از نحوه توزیع و میزان قیمت این نوع نان‌ها تا زمانی که به بازار عرضه نشود قابل پیش‌بینی نخواهد بود، اما کارشناسان قیمت آن به نسبت به قیمت تمام شده نان صنعتی بیش از 600تومان تخمین می‌زنند که در سوپرمارکت‌ها و میادین میوه و تره‌بار نیز عرضه خواهد شد.
ارسال نظر