مانموهان سینگ، نخست‌وزیر هند برای دیداری سه روزه از چین، صبح یکشنبه گذشته ۱۳ ژانویه وارد پکن شد. هدف از این دیدار توسعه روابط بین دو کشور چین و هند عنوان شده بود. چین و هند در پی درگیری مرزی کوتاه اما پر تلفاتى که در سال ۱۹۶۲ روى داد، تاکنون نتوانسته‌اند روابط دیپلماتیک خود را به سطح قابل قبولی ارتقا دهند. در حال حاضر چین و هند به عنوان دو قطب اصلی توسعه در آسیا روز به روز در مقیاس جهانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند و در این شرایط فقدان روابط دوستانه دیپلماتیک در سطحى شایسته دو قدرت آسیایی و جهانی، نه فقط به ضرر طرفین است که در نهایت به سود آسیا نیز نخواهد بود.

مانموهان سینگ در این سفر با هوجینتائو، رییس‌جمهور، ون جیابائو، نخست‌وزیر، و وو بانگو، مرد شماره دو حزب حاکم کمونیست چین دیدار کرد. اختلافات مرزی که هنوز پس از گذشت قریب چهار دهه لاینحل باقی مانده‌اند، در کنار مسائل مربوط به مبادلات اقتصادی دو کشور که در حال حاضر بالغ بر ۳۷‌میلیارد دلار است، از جمله محورهای اصلی گفتگوهای سینگ با مقامات چینی بود. سینگ پس از قریب ۵ سال، اولین نخست‌وزیر هند به شمار می‌رود که به دیدار سران همسایه قدرتمند شمالی رفت. او پیش از آغاز دیدارهای رسمی‌اش با مقامات جمهوری خلق چین در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه، از برخی پروژه‌های در حال احداث براى بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ بازدید کرد. پکن، پایتخت چین امسال میزبان بازی‌های المپیک است.

گفت‌وگوهای نخست‌وزیر هند و مقامات عالیرتبه چینی مصادف شد با دوره‌ای که مبادلات اقتصادی دو جانبه شاهد رشد سریعی بوده است و گفته می‌شود سینگ کوشید در این دیدار درباره جزئیات بیشتری از طرح افزایش مبادلات چین و هند با مقامات چینی به توافق برسد. چین و هند پیش از این موافقت کرده‌اند تا طی برنامه‌ای حجم مبادلات اقتصادی خود را تا سال ۲۰۱۰ به بیش از ۴۰‌میلیارد دلار افزایش دهند. شیو شانکار منون، وزیر خارجه هند که از اعضای هیات همراه سینگ در سفر به پکن بود، صبح یکشنبه پیش از ترک دهلی به مقصد پکن در کنفرانسی مطبوعاتی سفر نخست‌وزیر هند را به چین یک «رویداد تجاری بزرگ» توصیف کرد و گفت: «تجارت دو جانبه بین دو کشور (چین و هند) رشد چشمگیری داشته است ... هدف ما این است که سطح صادرات را به چین افزایش دهیم و به همین خاطر یک گروه مطالعاتی مشترک (با طرف چینی) تشکیل داده‌ایم؛ چرا که طی سال‌های اخیر موازنه تبادلات تجاری دو طرف به سود چین بر هم خورده است و ما قصد داریم آن را تغییر دهیم.» کسری تراز تجاری چین و هند که در سال مالی ۲۰۰۶ حدود ۴‌میلیارد دلار به سود چین بوده، در سال ۲۰۰۷ تا ۶/۹‌میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است و این در حالی است که هنوز سال مالی ۲۰۰۷ به پایان نرسیده است. کارشناسان برآورد می‌کنند کسر تراز تجاری در پایان سال مالی ۲۰۰۷ به ۱۲‌میلیارد دلار به سود چین برسد. چین و هند به عنوان دو قدرت اقتصادی نو ظهور و قدرتمند در قاره آسیا، در عرصه‌های مختلف اقتصادی رقابت تنگاتنگی با یکدیگر دارند؛ چرا که هر دو کشور از یک سو به منابع مشابه و مشترکی احتیاج دارند و از سوی دیگر هر دو می‌کوشند در بازارهای واحدی برای خود جایگاهی ایجاد کنند.

اختلافات مرزی

چین و هند چند هفته پیش در آخرین روزهای سال ۲۰۰۷ در مانوری مشترک که در تاریخ نظامی دو کشور بی سابقه بود، به مقر فرضی تروریست‌ها حمله کرده و گروگان‌های فرضی را آزاد کردند. در این مانور حدود ۱۰۰ تن از نظامیان دو طرف حضور داشتند و مقامات ارتش و مسوولان سیاسی آن را دستاوردی بزرگ نه فقط برای ارتش دو طرف، که برای دستگاه سیاسی دو کشور توصیف کردند.

اما با این حال و به رغم نزدیکی‌های تجاری و اقتصادی هنوز اختلافات مرزی هند و چین به قوت خود پا برجا است و تحلیل‌گران ویژه مسائل این دو کشور امید بسیار کمی داشتند که سفر سینگ به چین حتی بتواند بخش کوچکی از این اختلافات را حل کند.

هر دو کشور همچنان مصر هستند که طرف مقابل بخشى از سرزمینى را در اشغال خود دارد که در اصل به آن‌ها تعلق دارد و براى مثال چین درباره مالکیت استان آروناچال پرادش هند (در شمال شرقى این کشور) با دهلى به شدت اختلاف دارد.

البته از سال ۲۰۰۳ تلاش‌هایى براى حل این اختلافات آغاز شده و دست‌کم طرف چینى در اظهارنظرهاى رسمى خود از روند این گفت‌وگوها راضى و به نتایج آن امیدوار است. اما برهما چلانى، از مرکز تحقیقات سیاسى هند در این باره خوش‌بین نیست و معتقد است با سخت‌تر شدن موضع‌گیرى چین در قبال مالکیت بر برخى نواحى که در حال حاضر در اختیار هند است، حل اختلافات مرزى چین و هند غامض‌تر شده است.

علاوه بر این هند نسبت به اهداف پنهان همکارى‌هاى گسترده نظامى چین با رقبا و دشمنان نظامى دهلى نو مانند پاکستان و برمه مظنون است و در مقابل پکن نیز با بى‌اعتمادى به همکارى‌هاى نظامى هند با کشورهایى مانند ژاپن، استرالیا، و آمریکا مى‌نگرد.

تبت یکى دیگر از مسائلى است که روابط چین و هند را تیره کرده است. هند از سال ۱۹۵۹ پس از درگیرى نیروهاى چینى و استقلال‌طلبان تبت، به دالایى لاماى چهاردهم و شمار زیادى از بودایى‌هاى تبت پناه داده است و هنوز درامسالاى هند میزبان پارلمان تبتى‌هاى تبعیدى است که البته چین نیز نظر خوبى نسبت به آن ندارد.