پوشش‌های همه‌کاره!

کاظم برآبادی

بخش نخست

این روزها توجه به جزییات معماری داخلی خانه‌ها و شرکت‌ها به یکی از اولویت‌های ساخت‌و‌ساز کشور بدل شده است. فضاهای جدید تجاری در ایران نیز یکی دیگر از سفارش دهندگان اصلی معماری‌های داخلی هستند. در این میان نقش مصالح پوششی به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالح بازنمایی فضاهای داخلی قابل توجه است؛ چرا که استفاده از محصولات پوششی علاوه بر مساله پوشش به عنوان جلوه‌های بصری مثبت نیز محسوب می‌شوند. در این میان وظیفه رسانه‌ها کمک به مصرف‌کنندگان این محصولات در جهت شناخت این نوع از مصالح است؛ چرا که اقبال گسترده مردم از این مصنوعات سبب شده است که بازار عرضه دچار تعدد محصولات بی‌کیفیت شود.

آشنایی با این محصولات باید از دو جنبه صورت پذیرد؛ اول این که اجناس با کیفیت دارای مختصات قابل توجهی از منظر تولید، توزیع و ضمانت هستند که خریدار در نخستین گام خریداری مایل است که در جریان آنها قرار بگیرد. اما در گام بعدی مزایای ساختاری پوشش‌ها هستند که همواره به علت دانایی محدود خریداران کمرنگ می‌مانند و اتفاقا همین مساله راه گریزی است برای کارخانه‌هایی که محصولاتشان را در لفافه الفاظ تبلیغاتی پنهان می‌کنند و به‌این روش محصول بی‌کیفیت‌شان را به بدنه‌خانه‌ها و مراکز اقتصادی دیگر می‌پوشانند.

پلی استون ، پوششی برای خلاق‌ها

ماهیت منحصر به فرد این ماده شیمیایی سبب شده که استفاده از آن روز به روز در صنایع مختلف و به‌خصوص مواردی که زیبایی محصول نیز در انتخاب مهم است، افزایش یابد. در گذشته مواد عالی چون پلی‌استون با توجه به‌این که از مشتقات نفتی تهیه می‌شدند، بسیار گران بودند؛ اما در حال حاضر این نوع مواد آلی را می‌توان از ترکیبات دیگری نیز پدید آورد که همین مساله سبب افزایش توجه صنایع گوناگون و از طرفی پایین آمدن قیمت آن شده است.

اما پلی‌استون در حکم یک پوشش ساختمانی دارای شمایی از موارد کیفی گوناگون است که استفاده از آن را در نزد دکوراتورهای ساختمانی و معماران داخلی افزایش داده است؛ کل توده‌این ماده کاملا یکنواخت است، به همین دلیل خراش‌ها و تغییر رنگ‌های سطح که در اثر حرارت اجسام داغ و سیگار به وجود می‌آید، توسط اسکاچ یا کاغذ سنباده از روی این سطوح پاک می‌شوند، در نتیجه پلی استون بسیار بادوام و قابل تعمیر بوده و این مزیتی است که سایر مواد جایگزین، مانند سنگ، چوب و یا صفحات روکش شده ندارند... .

در ضمن می‌توان پلی استون را به هر اندازه برید، چسباند، سوراخ کرد، انحنا داد، تراشید و شکل داد. این قابلیت‌های منحصر به فرد، امکان می‌دهد تا بدون هیچ‌گونه محدودیتی به سفر در دنیای طرح‌ها پرداخت و حتی معمارانی را که همواره از نامناسب بودن مصالح کار ناراضی بوده‌اند، راضی کرد!

مورد بعدی که شاید از نظر طراحان اهمیت خاصی داشته باشد، بحث یکپارچگی پلی استون است؛ پلی استون پس از نصب هیچ گونه درز و اتصالی ندارد، در سطوح بزرگ حالتی همچون سنگ یکپارچه را به نمایش می‌گذارد و از زیبایی بی‌نظیری برخوردار است.

اما در کنار این موارد می‌توان از نکاتی دیگر یاد کرد که پلی استون را به عنوان یک پوشش غیرساختمانی نیز مطرح می‌کند؛ عموما در اماکن عمومی‌و کاربری‌های تجاری نکته‌ای قابل تامل برای دکوراتورها و معماران داخلی وجود دارد و آن مسائل مربوط به بهداشت و پاکیزگی است. پاک کردن سطوح پلی‌استون از چرک‌ها و آلودگی‌ها توسط پاک‌کننده‌های خانگی به آسانی امکان‌پذیر است. هیچ ماده‌ای به اندازه پلی‌استون در مقابل لکه‌ها مقاوم نیست؛ این ماده فاقد منفذ است، بنابراین مایعات، جرم‌ها و باکتری‌ها نمی‌توانند در آن نفوذ کنند. مجموعه‌این خواص پلی‌استون را تبدیل به ماده‌ای کاملا بهداشتی و محیطی مناسب برای کار کردن با مواد غذایی می‌گرداند.

در کنار این موارد می‌توان طیف گسترده رنگ‌ها و رنگ‌بندی پردامنه را هم افزود که باعث ایجاد فضای بازتری برای استفاده‌کننده می‌شود، حتی سینک‌های آشپزخانه و کاسه‌های دستشویی هم در مدل‌ها و رنگ‌های متنوع ارائه می‌شوند و شاید با این درجه رنگ‌بندی بتوان اتاق‌ها و دیگر نقاط را از بعد زیبایی شناسی رنگ‌ها از یکدیگر مجزا کرد.

امروزه و با گسترش مبحث سبک‌سازی در ادبیات ساخت‌و‌ساز ایران، مساله استفاده از محصولات سبک بسیار حائز اهمیت تلقی می‌شود و بدین منظور کارخانه‌های داخلی و شرکت‌های واردکننده محصولات ساختمانی در پی آنند که در رویکردی جدید قشر مخاطب را با این سری از تولیدات آشنا کنند. پلی‌استون با آن که ظاهری همچون سنگ دارد (که شاید همین مساله باعث افزایش توجه ما ایرانی‌ها به آن شده است) اما برخلاف سنگ که سرد است، گرم بوده و از طرفی دیگر چون وزن مخصوص آن نصف وزن مخصوص سنگ است، جایگزین مناسبی برای سنگ می‌باشد و به عنوان آخرین نکته شاید بد نباشد که از عاملی مهم برای پوشش‌ها یاد کنیم؛ مقاومت! پلی استون از مقاومت شیمیایی بسیار خوبی در برابر اسیدها، مواد آلکیلی و حلال‌های آلی برخوردار است و می‌تواند در مکان‌هایی که نیاز به مقاومت ویژه کفپوش‌ها و یا دیوارپوش‌ها است، مورد استفاده قرار بگیرد.

لینولیوم، یک کفپوش منحصربه فرد

نظرسنجی به عمل آمده از مشتریان نشان می‌دهد که حتی با وقوف آنها نسبت به مسائل محیطی و حتی حفظ منابع برای آیندگان، نمی‌تواند از تب مردم برای استفاده از محصولات طبیعی بکاهد. حتی این فرض در میان کسانی که معماری را از بعد روانشناختی پیگیری می‌کنند نیز مورد توجه قرار دارد که مشتریان مایلند در خانه و یا فروشگاه‌ها احساس کنند که از طبیعت به دور نیستند و دستاویز این حس استفاده توامان از محصولات طبیعی در کنار مصنوعات دست ساز بشر است. راز حضور لینولیوم در یکصد سال اخیر به عنوان پوششی با گستره مصرف زیاد در همین است؛ لینولیوم تلفیقی از صنعت و طبیعت است که در کنار مزایای کاربردی‌اش به علت طبیعی بودن آن و آخرین پیشرفت‌های کیفی مورد توجه قرار گرفته است.

لینولیوم کفپوشی است کلاسیک که از یکصد سال پیش تولید می‌شود و به صورت گسترده در بسیاری از بناهای تاریخی و بنام اروپایی استفاده شده است. این محصول از مواد طبیعی تولید شده و تاکید روی طبیعی بودن آن سبب جذب نگاه مشتری از میان تمام پوشش‌ها شده است. اما این طبیعی بودن به هیچ وجه با عوارض آن همراه نیست؛ لغزندگی عاملی است که کیفیت کفپوش‌ها را در تمام فهرست‌ها دچار مشکل می‌کند، اما بافت لینولیوم سبب شده که با ایجاد حالت کشسانی در سطح آن در برابر این مشکل فکر سازمان یافته‌ای انجام شود.

علت دیگر استفاده گسترده از این کفپوش، امتیاز قابلیت شویندگی بسیار بالای آن و عدم آنتی‌باکتریال طبیعی محیط است. مشکل عمده‌ای که صاحبان صنایع بهداشتی، درمانی و موادغذایی در استفاده از کفپوش‌های صنعتی با آن درگیرند، مساله رعایت بهداشت در محیط این گونه مصنوعات است که با این راهکار به سادگی قابل حل است.

از طرفی در کنار خانواده‌ها، شرکت‌های تولید قطعات الکتریکی و الکترونیکی مایلند که از پوشش‌های نارسانا استفاده کنند و لینولیوم این قابلیت را دارا است. لینولیوم یک محصول آنتی‌استاتیک است که بسیار می‌تواند مورد توجه صاحبان فن قرار بگیرد.

حتی در ساخت لینولیوم برای سیگاری‌ها هم فکری شده است؛ از آنجایی که بیشترین درصد آتش‌سوزی‌های منازل به دلیل سهل‌انگاری در خاموش کردن سیگار است، تولید‌کنندگان لینولیوم مقاوم در برابر آتش و آتش سیگار را به عنوان یک حسن مهم این محصول یادآور می‌شوند. همچنین مقاومت لینولیوم در برابر چرخ صندلی و گروهی از حلال‌های اسیدی، آن را به یک پوشش همه‌جایی تبدیل کرده که قدمت کاربرد آن به بیش از صد سال می‌رسد.

چوب مصنوعی برای آنها که طبیعت را دوست دارند

پس از استفاده بی‌رویه بشر از چوب درختان در آغاز دوران تحول و بحبوحه انقلاب صنعتی و طرح بحث محدود بودن منابع طبیعی در سال‌های بعد، نظریه جایگزین شدن و جایگزین کردن مصنوعات به جای مواد خام طبیعی قوت گرفت. متخصصین به دنبال راهکاری برای نیل به‌این منظور به مواد ترکیبی، شیمیایی و مشتقات نفت اهمیت ویژه‌ای دادند و از این رهگذار به نوآوری‌های خوبی در این عرصه دست یافتند.

چوب مصنوعی حاصل تلاش چندین ساله دانشمندان برای یافتن محصولی جایگزین چوب، در جهت حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از قطع درختان است. این محصول با وجود مصنوعی بودن، رفتاری بسیار شبیه به چوب دارد و جایگزین اصلی بسیاری از قطعات چوبی در صنعت ساختمان محسوب می‌شود. به تازگی شرکت‌های زیادی در ایران دست به کار وارد کردن چوب از کشورهای شمال دریای خزر شده‌اند و در تقابلی مثبت ورود محصولات چوب مصنوعی نیز به‌ایران و صنعت ساختمان افزایش یافته است.

اما جدا از بحث توجه به منابع طبیعی- که الزام به آن غیرقابل چشم پوشی است- مقبولیت چوب مصنوعی از جنبه‌های متفاوتی قابل بررسی است؛ چوب مصنوعی به دلیل روش تولید صنعتی آن که در فرمت‌های گوناگونی به بازار عرضه شده، مانند نبشی، ضربه‌گیر، دیوارکوب، روکش نرده، تخته چهارتراش برای ساخت مبلمان شهری، چهارچوب، زهوار دورکوب، قاب تابلو قرنیز، گلویی و... . از طرفی چوب به دلیل طبیعی بودنش رفتارهای ویژه‌ای دارد که عموما پس از نصب در محل بروز می‌کنند و شاید معروفترین آنها تاب خوردن و پیچیده شدن چوب باشد. می‌توان این اعتماد را به چوب مصنوعی داشت که هرگز نمی‌پیچد و تاب برنمی‌دارد؛ چون در درجه اول تاب خوردن چوب طبیعی به دلیل عکس‌العمل‌های بافت چوب نسبت به محیط اطراف بوده و این مورد در چوب مصنوعی به انتفای مقدم غیر قابل ارزیابی است. اما از دیدی دیگر مقاومت صددرصد چوب مصنوعی در مقابل رطوبت باعث می‌شود که بزرگ‌ترین عامل پیچ خوردگی از گردونه بررسی حذف شود. نکته قابل توجه‌این است که به دلیل مقاومت چوب مصنوعی در مقابل رطوبت می‌توان از این پوشش ساختمانی برای پوشاندن سرویس‌های بهداشتی، دکان‌ها، مجتمع‌های تجاری و... نیز بهره برد.