حاجی ! قبول حق باشه
ملیحه سادات حسینی
تقسیم کردن غم و شادی با همدیگر که در اغلب جوامع مسلمان جریان دارد، سنتی اسلامی است و سابقه‌اش به‌اولین سال‌های ظهور اسلام می‌رسد و یکی از نمادهای مشخص آن سنت ولیمه‌دادن است که از دیدگاه فرهنگ اسلامی جزو مستحبات است و اسنادی که وجود دارد تایید می‌کند خود رسول اکرم (ص) نیز که این سنت را تشریع فرموده بود، در مراسم عروسى دختر عزیزش فاطمه (س) این‌کار را انجام داده است.

اما دراین‌که آیا خود آن‌حضرت ترتیب ولیمه را داد یا به ‌دستور آن بزرگوار حضرت على (ع) به‌تامین ولیمه پرداخت یا هر دو در تهیه آن شرکت داشتند، بین منابع تاریخی اختلاف وجود دارد.
مطابق قول شیخ صدوق، رسول خدا به‌حضرت على فرمود: تهیه گوشت و نان با من و تهیه خرما و روغن با تو و طبق گفته مرحوم راوندى، پیغمبر اسلام مقدارى غذا و حلوا درست کرد و به‌حضرت على فرمود: مردم را دعوت کن.
و روایت مرحوم اربلى چنین است که حضرت‌على گوید: رسول خدا از همان پول زره خودم که قبلا فروخته بودم مقدارى را به ام‏سلمه سپرد و هنگام برگزاری مراسم ازدواج 10درهم از آن پول را از ام‏سلمه گرفت و به‌من داد و فرمود: با این پول مقدارى روغن و قدرى خرما و کشک خریدارى کن و من چنان کردم و خود آن حضرت آستین را بالا زد و سفره‏اى چرمى طلبید و آن خرما و روغن و کشک را مخلوط کرد و غذایى تهیه دید و از مردم با همان غذا پذیرایى شد و... از آن زمان تاکنون، مسلمانان به‌مناسبت‌هایی نظیر ازدواج، تولد فرزند، ختان اولاد، نامگذاری کودک، شروع حرفه و پیشه، خرید خانه و بازگشت از سفرهای زیارتی، خصوصا سفر حج ضیافت‌هایی ترتیب می‌دهند که ولیمه یکی از ملزومات آن است و به‌همین اعتبار، در اغلب کتب لغت، ولیمه با عنوان ضیافت عروسی، ضیافت شادی، طعام عروسی، مهمانی و هر طعام دیگری که به‌شادی میان جمعی تقسیم شود، مورد اشاره قرار گرفته است.
در فرهنگ اسلامی برای کیفیت و کمیت ولیمه حد و اندازه‌‌ای تعیین نشده و میزان آن منوط به‌توانایی و تمکن ولیمه‌دهنده است و از این‌رو، در نقاط مختلف کشور شکل و شمایلی متفاوت دارد و از پذیرایی با میهمانان به‌وسیله غذاهایی ساده نظیر آبگوشت و عدس‌پلو یا قیمه در جوامع عشایری و روستاها و شهرهای کوچک گرفته، تا پذیرایی از میهمانان در هتل‌های چند ستاره تا تالارهای کوچک و بزرگ در تهران و چند شهر بزرگ دیگر متغیر است.
حاجیان آمدند با تکریم
از یکی دو روز پیش، بازگشت حجاج بیت‌ا...‌الحرام به ‌کشور شروع شده و قاعدتا تا چند روز دیگر، اغلب شهروندانی که دوست و‌آشنایی از آنان به‌سفر حج رفته بود، به‌ضیافت ولیمه دعوت خواهند شد و این در حالی است که خانواده‌های حجاج دغدغه تامین محل برای برگزاری ضیافت ولیمه و پذیرایی از میهمانان خود به‌شکلی آبرومندانه را دارند و این امر، باعث شده تا از مدتی پیش مدیران و صاحبان تالارهای پذیرایی در نقاط مختلف کشور با کثرت مراجعان و متقاضیان اجاره سالن روبه‌رو شوند و ناگفته پیداست که افزایش تقاضا و محدودیت تالارهای پذیرایی و همچنین اصرار حجاج به برپایی ضیافت‌های ولیمه در یک دوره زمانی خاص، افزایش نرخ اجاره، خدمات جنبی و هزینه پذیرایی تالارها را نیز باعث شده است از جمله هزینه متوسط که قبلا در تالارهای متوسط از نفری ۲۰۰۰تومان به بالا بود و به نسبت سفارش مشتری تا هررقمی امکان داشت بالا برود، اکنون قیمت پایه به‌بیش از ۴ یا ۵ هزار تومان برای هر نفر رسیده و این در حالی است که مشتری فقط یک نوع غذا و نوشابه سفارش بدهد و یا میهمانان را تنها به‌صرف چای و شیرینی دعوت کند. اما اگر کسی علاقه‌مند باشد چند نوع غذا سرو شود، طبعا باید مبالغ‌ بیشتری بپردازد. در گذشته، حجاج هنگام بازگشت از سفر حج، چنین مشکلی نداشتند. زیرا غالب خانه‌ها وسیع و جادار بود و امکان برگزاری میهمانی در آنها وجود داشت و اگرچه هنوز در بعضی شهرستان‌ها کم و بیش چنین امکاناتی وجود دارد، اما در تهران تقریبا تمامی حجاج ناچار به برگزاری مراسم ولیمه در هتل‌ها یا تالارهای پذیرایی هستند و گروهی که وضع مالی بهتر و تمکن بیشتری دارند، در هتل‌ها اقدام به برپایی ضیافت ولیمه می‌کنند که قیمت‌ها در این گروه اماکن، به‌نسبت درجه هتل بسیار بالا و حتی سرسام‌آور است و در حداقل قیمت، کم‌تر از نفری ۱۵ تا ۲۰هزار تومان نیست.
از بین تالارهای قدیمی تهران، تالارهای بزرگ مهر، سیاره، رز و سپهرمنش از قدیمی‌ترین‌ها هستند که بیشتر در اطراف میدان شهدا و خیابان آب سردار سابق قرار دارند و به‌دلیل سابقه کار و شهرتشان همیشه سعی دارند در ارائه خدمات حالتی متعادل داشته باشند تا شهرتشان آسیب نبیند و این نکته را نیز همین جا باید گفت که این همه غیر از خرج مداحی است که معمولا لازمه برگزاری ضیافت‌ها محسوب می‌شود و جالب این‌که مداحان، دایم از سادگی و پرهیز حجاج از تجمل سخن می‌گویند و بر این که ‌زایر خانه خدا و سرزمین عرفات نباید میزبان سفره‌هایی باشد که با اسراف و حیف و میل نعمات خدا رنگین شده، اصرار دارند.
سعدی چه زیبا گفته است:
شکم، بند دست است و زنجیر پای
شکم‌بنده، نادر پرستد خدای
این در حالی است که در پاسخ به گلایه مردم از نرخ بالای قیمت‌ها و خدمات تالارهای پذیرایی، مدیران تالارها نیز حرف‌هایی برای گفتن دارند و وقتی پای صحبت یکی از اعضای اتحادیه تالارهای تهران نشستم، از زبان وی شنیدم که: قسمت اعظم کار و بیشترین درآمد یک تالار در ایام و اعیاد مذهبی است و اگر بازگشت حجاج را به این روزها اضافه‌کنیم، همان سه، چهارماه فعالیت مفید را در پرونده یک تالار می‌توان دید.
به گفته او کار در یک تالار پذیرایی تقریبا شش هفت‌ماه از سال تعطیل یا کار کم است. دلیلش هم برمی‌گردد به ماه مبارک رمضان، محرم و صفر و اصولا ایامی که به لحاظ مذهبی نمی‌توان مراسم جشن و عروسی برپا کرد. اما تالاردار موظف است حقوق کارگران، هزینه آب و برق و تلفن و حتی مالیات و عوارض شهرداری را بپردازد به اضافه این که شهرداری در ازای هر مهمان مبلغی عوارض می‌گیرد و تمام این مبالغ را باید برای یک سال، تمام و کمال بپردازیم و با این حساب، خودتان محاسبه کنید و ببینید چه رابطه‌‌ای بین درآمدها و مخارج تالار وجود دارد.