توسعه کارخانجات خودروسازی ژاپن

مترجم: رفیعه هراتی

بازار رو به زوال خودرو در ژاپن نگرانی اصلی خودروسازان این کشور است. فروش خودرو که در سال ۲۰۰۶ به پایین‌ترین حد خود طی ۲۰سال رسیده است، امسال نیز تا ماه اکتبر هر ماه کاهش داشت. اما در مورد خودروهای ژاپنی وضع بسیار متفاوت است. به‌رغم هزینه‌های بالا و بازار کم‌کار داخلی ژاپن، سال ۲۰۰۷ پنجمین سال متوالی افزایش تولید وسیله نقلیه در این کشور بوده است. شرکت مشاوره اتومبیل سی‌اس‌ام ورد واید پیش‌بینی می‌کند، به دلیل افزایش تقاضای خارجی کارخانه‌های ژاپنی امسال ۷/۱۰میلیون دستگاه خودرو تولید خواهد کرد. این میزان تولید با ۵/۱۰میلیون دستگاه خودرو و کامیونی که در آمریکا تولید شده قابل مقایسه است. آمریکا سال گذشته به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز جهان پس از ژاپن قرار گرفت.

نشانه‌های اندکی از افت وجود دارد. شرکت سی‌اس‌ام پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۱۰ تولید خودرو در ژاپن به ۳۵/۱۱میلیون دستگاه در مقایسه با ۱۷/۱۰میلیون دستگاه در آمریکا خواهد رسید.

هیروفومی یوکویی، تحلیل‌گر شرکت سی‌اس ام در توکیو می‌گوید: خودروسازان ژاپنی به‌رغم بازار کوچک داخلی به شدت در حال توسعه امکانات تولید در ژاپن هستند. تقاضای فزاینده برای وسایل مصرف‌کننده سوخت و بازارهای جدید که به سرعت رشد می‌کنند چیزی بیشتر از جبران فروش کم در داخل و در آمریکا هستند. برای مثال، صادرات به خاورمیانه ۱۰درصد از صادرات امسال خودروهای ژاپنی را تشکیل می‌دهد. این میزان نسبت به سال ۲۰۰۶، ۳۰درصد افزایش داشته است.

همه فعالان بزرگ پول‌هایشان را روی هم گذاشته‌اند. در ماه اکتبر یک روزنامه اقتصادی ژاپنی گزارش داد شرکت سنترال موتور که برای شرکت تویوتا موتور خودرو مونتاژ می‌کند، قصد دارد ۴۵۰میلیون دلار دیگر به ساخت کارخانه ۱۰۰۰۰۰واحدی در سال ۲۰۱۰ در میاجی در شمال توکیو اختصاص دهد. این کارخانه جدید اولین کارخانه مونتاژ تویوتا در ژاپن از سال ۱۹۹۳ خواهد بود. تویوتا دهه گذشته را صرف افزایش ظرفیت خود در سراسر جهان کرده است. سال آینده شرکت تویوتا موتور کیوشو کارخانه جدید قطعات را در غرب ژاپن افتتاح خواهد کرد و در آنجا یک مرکز توسعه و تحقیق جدید خواهد ساخت.

کیوشو: دروازه چین

شرکت نیسان که مدت زیادی نیست تولید را در ژاپن کاهش داده است، ظرفیت سالانه ۵۳۰۰۰۰کارخانه کیوشو را از طریق شرکت تابعه خود یعنی شرکت نیسان شاتایی با اضافه کردن ۱۲۰۰۰۰ وسیله نقلیه، اصلاح کرده است. رییس شرکت نیسان شاتایی می‌گوید: مجاورت کیوشو به چین عامل اصلی در این تصمیم بوده است و هوندا کار ساخت اولین کارخانه جدید خود را در ۳۰سال گذشته در ساایتاما در شمال توکیو آغاز کرده است. این کارخانه ۶۳۰میلیون دلاری که ۹۸۰۰۰۰مترمربع وسعت دارد، در سال ۲۰۱۰ به بهره‌برداری می‌رسد. ظرفیت تولید این کارخانه سالانه ۲۰۰۰۰۰دستگاه خودرو خواهد بود و حدود ۲۰۰۰شغل ایجاد خواهد کرد.

حتی شرکت سوزوکی که از قبل به دلیل برنامه‌های گسترش سریع در هند شناخته شده است، در دوران ریاست شینووکا کارخانه‌ای ۷/۱میلیارد دلاری با ۲۶۰۰۰۰واحد ساخت که انواع تولیدات خودروهای کیزاشی کانسپت را به اروپا و آمریکا صادر خواهد کرد.

اوسامو سوزوکی رییس شرکت سوزوکی می‌گوید، «ما به سختی کار می‌کنیم تا ظرفیت تولید خود را افزایش دهیم.»

کارخانه‌های بسیار انعطاف‌پذیر

شگفت‌آور است که میلیون‌ها دلار دیگر صرف بهسازی کارخانه‌های موجود می‌شود در حالی که این کارخانه‌ها هم اکنون نیز جزو کارآمدترین کارخانه‌های جهان هستند. برای مثال کارخانه تازه تعمیر شده تاکااوکا آخرین دستاوردهای سیستم تولید تویوتا را با روبات‌های پرسرعت تحویل دهنده تلفیق خواهد کرد. کارخانه کیوشوی نیسان پس از تعمیر، یکی از چهار کارخانه برجسته این شرکت است و قادر است هفت مدل مختلف را در یک خط تولید، تولید نماید.

اما چه چیز این هزینه‌ها را توجیه می‌کند؟ به هر حال، خودروسازان ژاپنی مدت‌ها است که سیاست افتتاح کارخانه‌ها را نزدیک به بازارهای داخلی دنبال می‌کنند تا از عوارض واردات یا تهدید اقدامات حمایتی اجتناب کنند. ژاپن مکانی گران برای تولید خودرو است، دستمزدها در این کشور ده برابر بالاتر از دستمزدها در چین است و جمعیت کاهش یافته باعث کمبود نیروی کار شده است، زیرا افرادی که موجب رونق اقتصاد بودند بازنشسته شده‌اند. به نظر می‌رسد حرکت به سمت بازار کوچک داخلی منطق کسب و کار را نقض کرده است.

یک توضیح برای این توسعه انعطاف‌پذیری است که این سرمایه‌گذاری به همراه می‌آورد. با وجود آنکه هزینه‌های کارکنان ژاپنی بالاست، کارخانه‌های پیشرفته این کشور در تغییر تولید از یک مدل به مدل دیگر بی نظیر هستند. این امر به هماهنگی تولید با تقاضای متغیر در سراسر جهان کمک می‌کند.

نگرانی‌های کیفی

برای مثال کارخانه کیوشوی نیسان که به ۱۶۰ بازار صادرات دارد و مدل‌های متفاوت بسیاری را در یک خط تولید، تولید می‌کند، زمان بین معرفی یک وسیله نقلیه جدید و تولید انبوه آن را از زمان تجهیز مجدد کارخانه خود به نصف کاهش داده است. آقای یوکیوی از شرکت سی‌اس‌ام می‌گوید: «شرکت‌های ژاپنی از لحاظ انعطاف‌پذیری در میان خودشان یکسان هستند، اما از دیگر خودروسازان جلوترند».

ساخت کارخانه‌های جدید در ژاپن بهسازی یا جایگزینی کارخانه‌های قدیمی را بدون فشار آوردن به نیروی کار آسان‌تر می‌کند. نگرانی در مورد کیفیت نیز یک عامل است، در سال‌های اخیر تویوتا از افزایش برگشت محصولات خود آسیب دیده است و زمانی که کارلوس گوسن دستور کاهش سریع تولید را در کارخانه خود صادر کرد، نیسان با شکست مواجه شد. در حالی که دیگران نمی‌پذیرند که یک کارخانه از کارخانه دیگر بهتر است، کارخانه‌های داخلی خودروسازان ژاپنی بالاترین امتیاز را در کیفیت دارند. یاسوهیرو ماتسوموتو تحلیل‌گر شرکت شینسه‌یی سکیورتییز در توکیو می‌گوید: «ممکن است شگفت‌انگیز به نظر برسد اما خودروسازان ژاپنی دلیل خوبی برای افزایش ظرفیت در داخل کشور دارند، آنها با تقاضای فزاینده برای خودروهایی که از نظر سوخت بهره‌وری دارند مواجه هستند و متوجه شده‌اند که تولید داخلی بیشتر به آنها کمک می‌کند بر نگرانی در مورد کیفیت غلبه کنند. ماتسوموتو می‌افزاید مصرف‌کنندگان می‌توانند برچسب «ساخت ژاپن» را که نشانه کیفیت خوب است ببینند.

ین برای تولید داخلی؟

در ۲۳نوامبر که روز شکرگزاری کارگری در ژاپن است، گوسن روشن کرد در مورد نقش کارخانه کیوشوی نیسان در آینده این شرکت شک ندارد. او در حالی که کارکنانی را که به رغم تعطیلی رسمی در این کارخانه مشغول به کار بودند مخاطب قرار می‌داد گفت: سطح کیفی خودروهایی که تولید می‌کنیم استثنایی است. این کارخانه خودروی مدل مورانو را که ماه آینده در آمریکا به فروش خواهد رسید تولید می‌کند.

نگرانی در مورد صادرات موجب تنش تجاری می‌شود و ممکن است باعث عقب‌نشینی شود. مطمئنا شرکت‌های خودروسازی دیترویت درباره ارزش پایین ین شکایت می‌کنند. ارزش پایین ین منعکس‌کننده سقوط ارزش دلار در ماه‌های اخیر است، اما دولت آمریکا بیشتر نگران یوآن چین است. در هر مورد بسیاری از صادرات جدید خودروهایی با سود جانبی بالاتر هستند که به بازارهای در حال رشد مثل خاورمیانه صادر می‌شوند.

اما آیا ارزش پایین ین علت اصلی افزایش تولید در داخل است؟ مطمئنا خیر. آقای آشوین چوتابی مدیر تحقق در مورد صنعت خودروسازی آسیا در مرکز گلوبال اینسایت می‌گوید: «فکر نمی‌کنم این عامل اصلی باشد، البته ارزش پایین ین کمک می‌کند، اما نمی‌توانید ظرفیت را بالا ببرید به همین دلیل اکنون ین در جای مناسب قرار دارد.»