ظهور و سقوط یک نئوکان

ریچارد پرل: شاهزاده تاریکی

(حکومت، قدرت و پایان امپراتوری آمریکا)

نویسنده: آلن وایزمن

سیاست خارجی مبتنی‌بر اصول نئوکانسرواتیسم ــ آمیزه‌ای از ملی‌گرایی جنگ‌طلبانه و ایمانی ایده‌آلیستی به توانایی آمریکا برای تغییر جهان ــ دیگر مرده است. جنگ عراق هیولای فرانکشتین این سیاست بود، هیولایی که در نهایت خالق خود را از میان برد. به همین خاطر امروز اساسی‌ترین معضل پیش روی سیاست‌گذاران آمریکایی، پی‌ریزی طرز تفکری سازگار با واقعیت‌های جهان پس از یازده سپتامبر است.

اما در این میان مطالعه رفتارها و تئوریسین‌هایی که آمریکا را به جایگاه کنونی‌اش در جهان رساندند، می‌تواند بسیار آموزنده باشد.

ریچارد پرل از نظریه‌پردازان سرشناس نومحافظه‌کار و رییس سابق شورای سیاست‌گذاری دفاعی وزارت دفاع آمریکا در دوره نخست ریاست‌جمهوری جرج بوش و از حامیان اصلی حمله به عراق بود. پرل که هم‌اکنون کارشناس موسسه راست‌گرای آمریکن انترپرایز در واشنگتن است از سه سال پیش تاکنون دیگر منصبی در دولت آمریکا ندارد، اما حضور دائمی وی در رسانه‌ها حاکی از نفوذی است که او همچنان در واشنگتن دارد.

پرل به‌خاطر مواضع سرسختانه‌اش در مسائل مربوط به امنیت ملى «شاهزاده تاریکى» لقب گرفته است. ریچارد پرل، یکى از سرشناس‌ترین و متنفذترین چهره‌هاى نومحافظه‌کار امریکا است.

او در سال ۲۰۰۳ در پى مبارزه قدرت در دولت آمریکا، از پست ریاست دفتر برنامه‌ریزى دفاعى پنتاگون برکنار شد. بین سال‌هاى ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۷، ریچارد پرل، معاون وزیر دفاع آمریکا در امور مربوط به برنامه‌ریزى امنیت بین‌المللى بود.

«پرل» معمار اصلى دکترین «تخریب خلاق» است که هدف آن بازسازى نقشه خاورمیانه با حمله به عراق است. او بخش‌هایى از این تئورى را در گزارش سال ۱۹۹۶ خود به کنگره آمریکا توضیح داد.

«پرل» به تاسیس دو مرکز فکرى مهم در آمریکا کمک کرد؛ «مرکز سیاستگذارى‌هاى امنیتى» و «انستیتوى یهودى امنیت ملى». او همچنین از گردانندگان انستیتوى آمریکایى اینترپرایز و مشاور ارشد «بنیاد دفاع از دموکراسى» که یک مرکز فکرى ضدتروریستى است، مى‌باشد. مدیریت روزنامه «جروزالم پست» از دیگر مشغله‌هاى پرل است.

آلن وایزمن، تهیه‌کننده سابق شوی تلویزیونی مشهور «۶۰ دقیقه» در کتاب «شاهزاده تاریکی...» به بررسی ابعاد مختلف شخصیتی ریچارد پرل و چگونگی پیمودن پله‌های ترقی از سوی او در دولت کارتر، ریگان و بوش می‌پردازد.

پرل ۶۶ ساله که از خانواده‌ای یهودی در نیویورک متولد شده است و یکی از اعضای فعال لابی اسرائیل در آمریکا محسوب می‌شود، از جمله سیاستمداران جنگ‌طلب و تندرویی است که حتی پیش از ابداع واژه نئوکان، سیاست‌های تندروانه خود را در دولت‌های کارتر و ریگان دنبال می‌کرد و از نخستین روزهای پس از حملات تروریستی یازده سپتامبر در مقام رییس شورای سیاست‌گذاری دفاعی پنتاگون بر طبل حمله به عراق و سرنگونی صدام کوبید.

پرل از جمله سیاستمدارانی است که همواره خط جنگ‌طلبی و و تندروی را در دولت‌های مختلف آمریکا دنبال کرده است و در اواخر دهه ۷۰ نیز از جمله مخالفان سرسخت مذاکرات خلع سلاح اتمی میان آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی بود.

در سال‌های۱۹۷۰ هانری جکسون سناتور دموکرات ایالت واشینگتن (که در سال ۱۹۸۳ درگذشت) توافقنامه‌های خلع سلاح هسته‌ای را به باد انتقاد گرفت و در این راستا نسلی از جوانان علاقه‌مند به مسائل استراتژیک را تربیت کرد که در میان آن‌ها می‌توان از ریچارد پرل و ویلیام کریستول نام برد؛ استراتژیست‌هایی که در سال‌های بعدی هسته اصلی ایدئولوژی نئوکان‌ها را بنا کردند.

ریچارد پرل در دوران اوج تنش‌های جنگ سرد گفت: «باید نشان داد که تشنج زدائی دیگر کارآیی ندارد و اهداف پیروزمندانه را از نو مطرح ساخت ». سقوط افتضاح‌آمیز نیکسون و صعود جرالد فورد، رییس‌جمهوری ضعیف و بی مایه، راه را بر نئوکان‌ها هموار کرده و این جناح توانست طی چند سال سیاست‌های خود را در بطن حاکمیت آمریکا به کرسی بنشاند.

پرل همچنین مانند بسیاری از نئوکان‌های آمریکایی از هواداران تغییر رژیم در عراق بوده است و در سال ۱۹۹۸ از جمله امضاکنندگان نامه‌ای بود که به بیل کلینتون، رییس‌جمهور وقت آمریکا، برای اقدام نظامی در جهت سرنگونی صدام نوشته شد. او همچنین تنها چند روز پس از یازده سپتامبر به روشنی از ارتباط میان القاعده و صدام حسین سخن گفت و طی مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت که ارتباط میان صدام و بن‌لادن، حتی اگر هیچ مدرکی هم دال بر این مساله پیدا نشود، بدیهی است.

پرل همچنین از طراحان اصلی حکومت عراق در دوران پس از صدام و از مدافعان احمد چلبی، بانک‌دار عراقی ساکن آمریکا، برای عهده داری مقام نخست‌وزیری عراق پس از سقوط صدام بود.

در پی حمله آمریکا به عراق، پرل نقش برجسته‌تری در صحنه سیاسی آمریکا پیدا کرد و در پی آن در مرکز کانون انتقادات مخالفان جنگ قرار گرفت. همین مساله باعث شد تا در نهایت پرل تحت فشارهای منتقدان از ریاست شورای سیاست‌گذاری دفاعی وزارت دفاع آمریکا استعفا دهد.

همچنین بخش زیادی از کتاب وایزمن به اتهامات و جنجال‌هایی اختصاص دارد که حول قراردادهای تجاری سنگینی وجود دارد که طی دوران فعالیت پرل به عنوان مشاور پنتاگون میان وزارت دفاع آمریکا و شرکت‌هایی که پرل عضو هیات‌مدیره یا سرمایه‌گذارشان بوده است، منعقد شده است.

این موضوع که در گزارش‌های کندوکاوی روزنامه نگار مشهور مجله نیویورکر، سیمور هرش هم مورد بررسی قرار گرفته است، یکی از مسائلی است که به استعفای پرل از مقام‌های رسمی خود در وزارت دفاع منجر شد، هر چند هیچ‌گاه این اتهام ها علیه او ثابت نشد.

منبع: irdiplomacy.ir