یاد

تولدی بدون «آیدا»

رهام وزیری
بعد از ظهر چهارشنبه‌ای که پشت سر گذاشتیم احمد شاملو ۸۳ ساله شد، البته اگر زنده می‌بود.

رهام وزیری

بعد از ظهر چهارشنبه‌ای که پشت سر گذاشتیم احمد شاملو ۸۳ ساله شد، البته اگر زنده می‌بود. با این حال به عادت هر ساله گروهی از دوستداران شعر شاملو بر سر مزارش گردهم آمدند تا تولدی ساده را با ضیافت شعرخوانی برای نابغه شعر معاصر ایران برگزار کنند. میهمانان یک‌یک آمدند و رفتند، اما چشمان منتظر احمد شاملو تا آخرین لحظه مراسم بر در ماند. خبری از «بانوی مادر» نبود. سرانجام هم آنکه برای شاملو «هلالک ناخن‌هایش ده بار بلور حیات» بود نیامد تا علامت سوال بزرگی بر بالای سر این مراسم تشکیل شود.

در اعلامیه این مراسم آمده بود که خانواده شاملو میزبان این مراسم هستند. از این رو همه سراغ «آیدا» همسر احمد شاملو را می‌گرفتند. برای بسیاری آیدا همه خانواده احمد شاملو است و این نه از دریافت درونی اهل ادب که از سال‌های عاشقانه‌های شاملو برای آیدا است.

نبود آیدا در مراسم بزرگداشت تولد احمد شاملو به مراتب واقعه‌ای بزرگ‌تر از خود برگزاری چنین مراسمی است. اهل ادب خود نیک هم از رابطه احمد شاملو با آیدا آگاه هستند و هم از رابطه با فرزندانش. خطابه‌ای که فرزند احمد شاملو در آغاز مراسم قرائت کرد؛ اگرچه برای تطهیر بود؛ اما پچ‌پچ‌های حاضران در مراسم خود شاهد گویای این مساله بود که شاملو مصادره شدنی نیست. خانواده احمد شاملو باید لختی به این بیاندیشد که چرا وقتی آیدا می‌خواهد اموال و آثار احمد شاملو را نزد خود نگاه دارد، صدایی برنمی‌خیزد و وقتی خبر حراج اموال شاملو در دادگستری کرج به وسیله ورثه قانونی منتشر می‌شود، فریاد اهل فرهنگ به آسمان می‌رود. شاید قانون حق را به جانب وارث قانونی بدهد، اما امثال احمد شاملو از دایره خانواده و شهر و استان خارجند. آنها هویت و فرهنگ یک ملت را به دوش می‌کشند. ملتی که به طور حتم از این میراث گرانبهایشان پاسداری خواهند کرد.

با همان قدرتی که روز چهارشنبه توانستند حراج اموال را به موزه شاملو تبدیل کنند. در ذهن مردم ایران و آنان که ‌دلی در گرو اشعار شاملو دارند تفکیک نام‌های احمد شاملو و آیدا سر کیسیان از یکدیگر امکان‌پذیر نیست. فرزندان شاملو حتما خوانده‌اند «آیدا در آینه» را. نهایت ابراز عشق یک مرد به همسرش در آنجا متجلی می‌شود. فرزندان شاملو اگر بخواهند از احمد شاملو آیدازدایی کنند، بدون شک چهره خود را نزد مردم ایران تخریب کرده‌اند و این کاری دور از مروت است. هرچه باشد آنها نیز یادگاران بامداد شاعرند.