اتحادیه اروپا می‌کوشد مناسبات اقتصادی خود را با کشورهای آسیای مرکزی توسعه دهد. در روزهای اخیر هیات‌های بلندپایه اتحادیه اروپا چندین بار به کشورهای آسیای مرکزی سفر کرده‌اند. از جمله محور گفت‌وگوها، خرید نفت و گاز بوده است.

بنا به گفته کارشناسان اتحادیه اروپا اهدافی را چون دستیابی به انرژی آسیای مرکزی، را دنبال می‌کند. کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند که مسوولان اتحادیه اروپا جهت خروج از وابستگی به گاز روسیه و جست‌وجوی امکانات جایگزینی برای انرژی مذاکرات مستقیمی را با سران کشورهای صاحب انرژی در آسیای مرکزی آغاز کنند. به نظر آنها اتحادیه اروپا باید سیاست فعال‌تری در آسیای مرکزی اتخاذ کند و به روابط با این کشورها اولویت قائل شود.

الکساندر راهر، کارشناس شورای روابط خارجی آلمان گفت که در چند روز گذشته مذاکراتی در خصوص صدور مستقیم نفت و گاز این منطقه به غرب انجام گرفته است.

او درباره سیاست کنونی اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی اظهار داشت: «ترکمنستان برای اتحادیه اروپا اهمیت خاصی پیدا کرده است. در حال حاضر برای استخراج و صدور انرژی دریای خزر ده‌ها پروژه وجود دارد. چین، روسیه و آمریکا در کشف، استخراج و صدور انرژی منطقه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. برای اتحادیه اروپا نیز هر چند دیر وارد میدان رقابت‌ها شده ولی شانس مشارکت در پروژه‌های انرژی هست. غرب امید زیادی به تحقق طرح «ترانس خزر» دارد. با اجرای این طرح از وابستگی اتحادیه اروپا به گاز روسیه کاسته خواهد شد. اتحادیه اروپا هدفش این است که این منطقه را به سیاست‌های اروپا نزدیکتر کند.»

ولی برخی دیگر از کارشناسان از جمله ولادیمیر سوکور، صاحبنظر در مسائل گاز معتقدند که اتحادیه اروپا بسیار دیر به اهمیت استرتژیک آسیای مرکزی پی برده است. به نظر سوکور، روسیه برای دسترسی به ذخایر نفت و گاز آسیای مرکزی توانسته است موفق‌تر از اتحادیه اروپا عمل کند.

او در این باره می‌گوید: «سیاست درست این بود که مسوولان اتحادیه اروپا به منظور تامین منابع جایگزین مواد سوخت برای کشورهای خود باید پیش از این با کشورهای آسیای مرکزی مستقیم وارد مذاکره می‌شدند و نفت و گاز قسمت شرقی دریای خزر را مستقیما خریداری می‌کرد. ولی در این بین روسیه توانست از ضعف و غیر فعال بودن سیاست اتحادیه اروپا بیشترین سود را ببرد. روس‌ها هر متر مکعب گاز را برای ۱۰۰ دلار خریداری می‌کنند و ۳۰۰ دلار به کشورهای غربی می‌فروشند. برخی از کارشناسان محلی با این نظر مخالفند و متذکر می‌شوند که اتحادیه اروپا با سرمایه‌گذاری و توسعه اقتصادی در این منطقه قادر است جایگاه واقعی خود را بیابد.

کشور چین نیز به تازگی با سرمایه‌گذاری در کشورهای آسیای مرکزی تواسته امکانات کاری در این منطقه به وجود بیاورد. چین در موسسات و کارخانجاتی که در این منطقه تاسیس کرده فقط از نیروی کار چینی استفاده کرده و این سیاست مورد رضایت این کشورها قرار نگرفته است. بنابراین کشورهای اتحادیه اروپا قادر هستند جایگاه مناسبتری را در بازار کشورهای آسیای مرکزی کسب کنند.