شام گران‌قیمت

مترجم: رفیعه هراتی

جوزت رشیران، رییس برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد، (دبلیو اف‌پی) در سخنانی هشداردهنده می‌گوید: «آسیب‌پذیرترین افراد جهان که ۶۰درصد از درآمد خود را صرف خرید غذا می‌کنند، شاهد بالا رفتن قیمت‌ها در بازار غذا هستند». با افزایش قیمت گندم، ذرت، غلات و دیگر محصولات کشاورزی که مواد غذایی اصلی جهان را تشکیل می‌دهند، مردم فقیر کشورهای فقیر شدیدترین لطمه را می‌خورند و همان طور که آنها در حال دریافت کمک‌ها هستند، افزایش قیمت‌ها به آنها آسیب می‌رساند.

هزینه‌های غذای برنامه جهانی غذا تا بیش از ۵۰درصد، طی پنج سال گذشته افزایش یافته است. خانم شیران پیش‌بینی می‌کند این هزینه‌ها تا ۳۵درصد دیگر طی یک دو سال آینده افزایش خواهند یافت.

سال‌ها کشورهایی که کمترین توسعه را داشته‌اند، در مورد امنیت غذایی نگران بوده‌اند؛ به خصوص کشورهایی که در جنگ بودند و یا کشورهایی که با خشکسالی و دیگر سختی‌های آب و هوایی مبارزه می‌کردند. در این میان ثروتمندترین کشورهای جهان بیشتر از نیازشان تولید و زمان صرف کردند و تلاش زیادی نمودند؛ زیرا نگران مشکلات مربوط به وفور غذا بودند. این نگرانی‌ها از خطرات سلامت گرفته تا نرخ فزاینده چاقی و اختصاص یارانه به کشاورزان غیررقابتی به خصوص از طرف اتحادیه اروپا، رو به گسترش است. به رغم تلاش‌ها برای آنکه از پس مخارج مزارعی که به آنها یارانه اختصاص داده شده است، برآیند هنوز پیش از ۴۰درصد از کل بودجه اتحادیه اروپا صرف حمایت از بخش کشاورزی می‌شود.

عبدالرضا عباسیان، دبیر گروه بین دولتی تجارت غلات در سازمان غذا و کشاورزی (فائو) سازمان ملل می‌گوید: تا دو سال پیش مقدار زیادی غذا داشتیم؛ اما این غذاها به طور بد و ناعادلانه توزیع شد. اکنون حدود ۸۵۰میلیون نفر که اکثرا زنان و کودکان هستند، به شدت گرسنه مانده‌اند؛ در حالی که ۱/۱میلیارد نیز چاق هستند و یا اضافه وزن دارند. اکنون غذا به دلیل تسهیل در چرخه بازار کمیاب‌تر است که این امر باعث کاهش تولید مازاد و پایین‌تر آمدن ذخیره شده است. در همین زمان تقاضا برای غلات و دیگر محصولات غذایی در چین،‌ هند و دیگر کشورهایی که اقتصادهایی با رشد سریع دارند، افزایش یافته است. صنعت سوخت زیستی سهم فزاینده‌ای از ذرت و شکر را می‌بلعد و امسال سیل و خشکسالی در سراسر جهان بیشترین بخش محصول را در کشورهایی مثل انگلستان و استرالیا از بین برده است. انگلستان یکی از پربارش‌ترین سال‌ها را داشته است و استرالیا یکی از خشک‌ترین سال‌ها را گذارنده است.

نگرانی در مورد هزینه غذا حتی فراتر از کشورهای فقیر جهان گسترش یافته است.

ماه گذشته مردم ایتالیا در رم و میلان به خیابان‌ها آمدند و به افزایش قیمت ماکارونی اعتراض کردند. مردم ایتالیا کمتر از گذشته غذا می‌خورند. بنا به اعلام انجمن کشاورزان ایتالیا؛ در هشت ماه اول امسال مصرف ماکارونی و نان در ایتالیا ۴/۷درصد و مصرف شیر تا ۶/۲درصد کاهش یافته است.

تلاش برای یافتن راه‌حل با دخالت‌های سیاسی دشوارتر شده است.

دولت روسیه این ماه کنترل قیمت‌ها را در آستانه انتخابات پارلمان در ماه دسامبر اعمال کرد. این کار موقتا به مردم فقیر کمک خواهد کرد، اما پس از آنکه کنترل قیمت برداشته شود، آنها بیشتر در معرض تاثیرات افزایش قیمت قرار خواهند گرفت.

ژاک دوف،‌ رییس فائو پیش‌بینی می‌کند، کشورهای بیشتری کنترل قیمت را اعمال خواهند کرد و دیگر کشورها تعرفه‌های واردات غذا را کاهش خواهند داد یا یارانه‌ها را برای محصولات غذایی افزایش خواهند داد.

تلاش برای حل مشکل جایگزینی نفت، موجب انزجار شدید طرفداران سیر کردن گرسنگان جهان شده است. جین زیگلر، متخصص مستقل حقوق تغذیه در سازمان ملل می‌گوید: استفاده فزاینده از غلات به جای سوخت، یک جنایت در حق انسان است و خواستار تعلیق پنج‌ساله در تولید سوخت زیستی است.

چند دوره قیمت بالا پس از چند دوره قیمت پایین در بازار کشاورزی معمول است.

چیزی که چرخه کنونی را از دوره قبل متمایز می‌کند، این است که قیمت همه محصولات کشاورزی افزایش یافته است. در گذشته کشاورزانی که محصولات فراوان با قیمت پایین تولید می‌کردند، به تولید محصولاتی که عرضه کمتری داشت، تغییر جهت می‌دادند تا پول بیشتری کسب کنند و به گفته آقای عباسیان از فائو،‌ ذخایر هم‌اکنون زیاد است. اگر سال بعد بدی آب و هوا دوباره بر محصولات تاثیر بگذارد، نیاز به حفاظت‌های بیشتر نیست.

احتمالا قیمت‌ها طی یک یا دو سال آینده بالا خواهند ماند؛ در حالی که جهان با کمبود غذا سازگار می‌شود. خانم شیران پیش‌بینی می‌کند، آنچه بعدا رخ خواهد داد، بهبودپذیری نظام عرضه غذا را آشکار خواهد کرد. او می‌گوید:‌ برنامه او با شرایط نامطلوب مبارزه می‌کند. با ادامه یافتن قیمت‌های بالای غذا، برنامه جهانی غذا باید بر تغییرات آب و هوایی، افزایش سریع جمعیت جهان و کاهش کمک‌های بودجه‌ای کشورهای ثروتمند غلبه کند. احتمالا افراد چاق لاغرتر نمی‌شوند، اما تاثیرات شرایط بد بر فقیرترین و گرسنه‌ترین افراد جهان مهلک خواهد بود.