اوپک؛ کارتل در حال گسترش

با افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی، بر شمار متقاضیان پیوستن به بزرگ‌ترین کارتل نفتی جهان افزوده می‌شود. چندی پیش کشور اکوادور که در اواخر قرن گذشته از عضویت اوپک خارج شده بود پس از یک دهه دوری از اوپک، تقاضای پیوستن خود به این کارتل را برای دومین بار به دبیر کل سازمان ملل ارائه داد و قرار بر این است که این تقاضا طی جلسه‌های اخیر سران اوپک و وزیران این کشورها بررسی شود.

اما مساله‌ای که برای اوپک تازگی دارد تقاضای کشور برزیل برای عضویت در این کارتل نفتی است. رییس جمهوری برزیل در روزهای آغازین دهه دوم ماه نوامبر سال جاری پس از اعلام کشف ذخیره‌ای معادل ۵/۸‌میلیارد بشکه نفت خام و گاز طبیعی گفت: کشف این ذخیره نفتی برزیل را به سمت اوپک هدایت می‌کند. رییس جمهوری برزیل در مصاحبه‌ای مطبوعاتی گفت: در ماه‌های اخیر قیمت نفت در بازارهای جهانی با سرعت بی‌سابقه‌ای رشد کرد و همین مساله سبب شد تا اقتصاد جهانی شرایط تازه‌ای را تجربه کند. اضافه شدن تولید برزیل به نفت اوپک سبب می‌شود تا بازار نفت جهانی، اندکی تعدیل شود و قیمت نفت از قله‌ای که سال‌ها رسیدن به آن همپای غرق شدن اقتصاد جهانی در بحران همه جانبه بود؛ تنزل یابد. در صورت پیوستن برزیل به سازمان کشورهای صادر کننده نفت - اوپک - این کشور سومین کشور آمریکای لاتین خواهد بود که به عضویت اوپک درآمده است. در حال حاضر ونزویلا عضو اوپک است و تا ماه آینده اکوادور برای دومین بار به عضویت این سازمان درخواهد آمد.

ونزوئلا از بزرگ‌ترین طرفداران پیوستن برزیل به اوپک است زیرا از نظر سران ونزوئلا حضور سه کشور آمریکای لاتین در اوپک بر اقتدار این منطقه در بازار نفت و تاثیر آنها روی قیمت این منبع استراتژیک انرژی می‌‌افزاید. با وجود اینکه سران برزیل در سخنرانی‌های خود بارها تمایل خود را برای عضویت در اوپک ابراز کرده‌اند ولی تحقق این هدف حداقل تا ۵ سال آینده امکان پذیر نخواهد بود.

لویز ایناکیو لولا دو سالوا، رییس‌جمهوری کشور برزیل در این مورد می‌گوید: برای اینکه شرکت نفتی Petroleo Brasileiro SA که شرکت ملی نفت برزیل و یک شرکت دولتی است بتواند فرآیند توسعه این حوزه را به پایان برساند و نفت موجود در آن را بهره‌برداری کند، حداقل ۵ سال زمان لازم است.

گفته می‌شود سرمایه لازم برای توسعه این حوزه نفتی در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ میلادی ۴/۱۱۲‌میلیارد دلار خواهد بود. این حوزه غنی نفتی که به برزیل امکان می‌دهد از اواسط دهه آینده روزانه بیشتر از یک‌میلیون بشکه نفت خام تولید کند بیشتر از ۵ کیلومتر زیر بستر اقیانوس است و روی آن بیشتر از ۲ کیلومتر آب وجود دارد.

وجود این حجم از ذخایر زیر آب سبب شد تا هزینه استخراج آن نسبت به دیگر حوزه‌ها افزایش چشمگیری داشته باشد. این دومین حوزه غنی نفتی است که طی ۲۰ سال اخیر کشف شده است.

از زمانی که قیمت نفت در بازارهای جهانی افزایش یافت فعالیت‌های اکتشافی برای حوزه‌های نفتی بیشتر شد. رشد قیمت نفت سبب شد تا اکتشاف نفت صرفه اقتصادی داشته باشد و حتی حوزه‌های موجود در بسترهای آبی و زیر بسترهای اقیانوس‌ها نیز ارزش فعالیت اکتشافی و استخراجی را داشته باشد. به هر حال پیوستن برزیل به اوپک برای سازمان کشورهای صادر کننده نفت پیامد مثبتی دارد. زیرا این حجم از ذخایر، سبب می‌شود تا تولید اوپک ارتقا یابد و نقشی که در سال‌های گذشته داشت دوباره تا حدی احیا شود. این مساله برای اوپک که در سال‌های اخیر در مورد قدرتش در کنترل بازار تردید شده بود و این تردیدها در ماه‌های گذشته بیشتر شد می‌تواند بسیار سودمند باشد و بر قدرت رقابتش در مقابل کشورهای نفت‌خیز غیر‌اوپکی بیفزاید. در مورد اوپک دو نظر وجود دارد. برخی عقیده دارند نقش این سازمان در عرصه‌های بین‌المللی در حال کمرنگ شدن است. اما برخی دیگر با توجه به رشد قیمت نفت روزهای خوشی را برای این کارتل پیش‌بینی می‌کنند.

گذشتن قیمت هر بشکه نفت تولیدی اوپک از مرز ۹۰ دلار آمریکا - قیمتی بی‌سابقه در تاریخ فعالیت اوپک از سال ۱۹۶۰ میلادی تا به حال- به معنای افزایش درون ریز دلارهای نفتی به اقتصاد کشورهای عضو اوپک است که در صورت سرمایه‌گذاری این سرمایه‌ها در صنایع دیگر می‌تواند آینده‌ای بسیار روشن را برای اقتصاد این کشورها رقم بزند. اما این روزهای روشن در شرایطی ایجاد می‌شود که بازار دلار نیز با ثبات باشد. تنزل مداوم ارزش دلار آمریکا در برابر دیگر واحدهای پول و گذشتن از کفی که طی سال‌های حضور این واحد در عرصه جهانی تجربه کرده بود سبب شد تا درآمدهای نفتی این کشورها پس از تبدیل به واحدهای پول داخلی آنها چندان قابل اتکا نباشد. همین موضوع سبب شد تا برخی از کشورهای عضو اوپک طرح ایجاد یک سبد ارزی برای مبادله نفت را عنوان کنند. در صورت تصویب این طرح، نفت اوپک نه تنها با واحد دلار بلکه با واحدهای دیگر پول نیز مبادله می‌شود و این کار آسیب‌پذیری درآمد اوپک را در برابر دلار تنزل می‌دهد.

قرار براین است که در جلسات سال جاری اوپک- جلسه سران اوپک و جلسه وزیران اوپک- موضوع ایجاد یک سبد ارزی برای مبادله دلار مورد بحث و بررسی قرار گیرد. نتایج این بررسی‌ها بعد از اجلاس اوپک به تفصیل ارائه می‌شود.

منبع: irdiplomacy.ir