احیای اعتماد، مهم‌ترین شرط ثبات بازار ارز

عکس: دنیای اقتصاد، حامد ملانقی

دنیای‌اقتصاد- نماینده تهران و رییس سابق مرکز پژوهش‌های مجلس در نشست انجمن اقتصاددانان ایران به بررسی نوسانات ارزی کشور در یکساله گذشته پرداخت. احمد توکلی گفت که در دوره دو ماهه آذر و دی سال گذشته ارزش پول ملی ۵۵درصد و طی دوره ۱۰ ماهه از ابتدای آذر سال گذشته تا ۸ مهر سال جاری ارزش پول ملی ۱۱۳درصد کاهش یافت. نماینده تهران با بررسی علل نوسانات ارزی درکشور به ارائه راه‌حل‌های خروج از بحران پرداخت و مهم‌ترین اقدام دولت برای خروج از این وضعیت، «احیای اعتماد مردم به دولت و سیاست‌های آن» عنوان کرد.

نوسان، بدتر از افزایش قیمت ارز

توکلی که روز پنج‌شنبه در نشست انجمن اقتصاددانان ایران در محل اتاق بازرگانی ایران سخن می‌گفت، افزود: در دوره یک ماهه از ۸ شهریور تا ۸ مهرماه سال‌جاری صعودی بودن نرخ ارز کاملا آشکار بود، به‌طوری که ۸ مهرماه به ۲۸۵۰تومان و در نهایت به ۳۵۰۰ تومان هم رسید. وی با بیان اینکه وجود نوسان در بازار به مراتب از افزایش قیمت بدتر است، اظهارکرد: در صورت افزایش تدریجی نرخ ارز، آثار تغییرات پولی در اقتصاد واقعی به مراتب کمتر می‌شود.

توکلی همچنین اثر رانتی نوسانات نرخ ارز را مورد توجه قرار داد و گفت: در دوره مورد بررسی ۲۷ میلیارد دلار ارز به نرخ مرجع فروخته شد که این میزان ارز، رانتی در حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان فراهم کرده است.

علل ایجاد وضعیت فعلی

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در توضیح علل و عوامل وضعیت فعلی به بیان چند واقعیت پرداخت و گفت: حدود ۸۰ درصد از درآمد صادراتی کشور از نفت بوده که آن هم در مالکیت دولت است؛ بنا‌بر‌این دولت بزرگ‌ترین عرضه‌کننده و مصرف‌کننده ارز در کشور است، در نتیجه ایجاد بورس ارز، ادعایی بی‌پایه است. توکلی با بررسی درآمدهای ارزی در سال‌های اخیر و میزان واردات به کشور به‌رغم تحریم‌ها گفت: به‌طور کلی تحریم‌ها ۱۵ تا ۳۰ درصد هزینه واردات را افزایش داده است از این رو نباید همه بی‌کفایتی‌ها را متوجه تحریم‌ها کرد.

افزایش ۵ برابری نقدینگی در طول ۷ سال

وی نقدینگی نامتناسب با تولید ملی را دلیل دیگری برای التهاب بازار دانست و گفت: «حجم نقدینگی در پایان شهریور ۸۴، ۷۸ هزار میلیارد تومان بود که در شهریور ۹۱ با افزایش ۵ برابری به ۴۰۲ هزار میلیارد تومان رسید.

به گفته وی با وجود سیاست‌های غلط دولت و اجرای نامناسب هدفمندی، نوسانات نرخ ارز، تحریم‌ها و رکود تورمی، بستر مناسب برای گردش صحیح پول و ورود آن به بخش تولید وجود نداشت و در نتیجه پول به سمت بازار سکه و ارز سوق پیدا کرد.

نماینده تهران تصریح کرد: به‌طور کلی نرخ ارز بر صادرات، واردات، قدرت رقابت خارجی، تامین بودجه دولت، سطح عمومی قیمت‌ها و تولید و سرمایه‌گذاری تاثیرگذار است.

به گفته توکلی به دلیل کمبود دسترسی به درآمدهای ارزی، تحریم بانکی و نفتی و محدودیت‌ دسترسی به بازارهای جهانی، نرخ ارز در سال جاری بیش از ۱۰۰درصد افزایش یافته است.

توکلی افزایش قیمت ارز را یکی از عواقب وضعیت فعلی بازار ارز عنوان و پیش‌بینی کرد که در ماه‌های آینده نوسانات بیش‌تر خواهد شد.

اعتماد، لازمه برخورداری از اقتصاد پویا

وی وجود اعتماد را لازمه یک اقتصاد پویا دانست و گفت: صدور ۶۳ بخشنامه ارزی مختلف توسط بانک مرکزی در طول یک سال، اقتصاد را بی‌ثبات کرده و با ایجاد حالت نااطمینانی تصمیم‌گیری‌ها را سخت‌تر و هزینه‌های صادرات و واردات را افزایش می‌دهد.

توکلی اصلاح نرخ ارز را نیز مورد توجه قرار داد و رعایت چند شرط را برای آن لازم دانست و گفت: دولت نباید به ارز به عنوان مال‌التجاره خود در تامین کسری بودجه نگاه کند و نرخ ارز باید به‌گونه‌ای باشد که کسری تراز بازرگانی خارجی را کاهش داده، ذخایر ارزی را از بین نبرده، شکاف دو نرخی ارز و سفته بازی را نیز کاهش داده و اعتماد را به بازار برگرداند.

نماینده تهران در ادامه به بیان راه‌حل‌های مشکلات فعلی پرداخت و گفت: تعیین یک نرخ متوسط، عقلانی و براساس منافع ملی از سوی دولت برای ارز مرجع، تغییر نظام ارزی از نظام شناور مدیریت شده به نظام تثبیتی، کنترل بازار سرمایه، اصلاح برنامه پنجم توسعه، تبعیت سیاست‌های بازرگانی از سیاست‌های ارزی، حذف نظام چند نرخی ارز، خودداری از سیاست‌های مالی انبساطی و عدم افزایش یارانه‌های نقدی از جمله اقداماتی است که برای برون‌رفت از التهابات بازار ارز باید در دستور کار قرار بگیرد.

به گفته توکلی در شرایط بی‌ثبات فعلی، مهم‌ترین اقدام دولت احیای اعتماد مردم به دولت و سیاست‌های وی است.