ضرورت آسیب شناسی «سبک زندگی» در جامعه

عکس: leader.ir

متاسفانه ما در این بخش، پیشرفت چشمگیری نداشته و مثل علم و صنعت و نظایر آن پیشرفت نکرده‌ایم رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز در جمع پرشور هزاران نفر از دانشجویان، دانش‌آموزان و دیگر جوانان خراسان شمالی، «سبک زندگی» را بخش اساسی و حقیقی پیشرفت و تمدن سازی نوین اسلامی خواندند و با دعوت از نخبگان و صاحبان فکر و اندیشه برای «پرداختن به این مفهوم مهم، آسیب شناسی وضع موجود سبک زندگی در ایران و چاره‌جویی در این زمینه» تاکید کردند: پیشرفت در علم و صنعت و اقتصاد و سیاست که بُعد ابزاری تمدن اسلامی را شکل می‌دهد وسیله‌ای است برای دستیابی به سبک و فرهنگ صحیح زندگی و رسیدن به آرامش، امنیت، تعالی و پیشرفت حقیقی.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، ایشان، مفهوم پیشرفت را تداعی کننده حرکت، راه و صیرورت دانستند و افزودند: در هر برداشتی (چه مادی و چه معنوی) از مفهوم توقف‌ناپذیر پیشرفت، سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوه زیستن اهمیت فراوانی دارد.

رهبر انقلاب برای تبیین بیشتر اهمیت سبک زندگی به تشریح جایگاه آن در تمدن نوین اسلامی پرداختند و افزودند: اگر پیشرفت همه جانبه را به معنای تمدن‌سازی نوین اسلامی بگیریم این تمدن دارای دو بخش ابزاری و «حقیقی و اساسی» خواهد بود که سبک زندگی بخش حقیقی آن را تشکیل می‌دهد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، تحقق هر دو بخش تمدن نوین اسلامی را ضروری خواندند و افزودند: بخش ابزاری یا سخت افزاری این تمدن، موضوعاتی است که در فضای امروز، به عنوان نمودهای پیشرفت مطرح می‌شود از قبیل علم، اختراع، اقتصاد، سیاست، اعتبار بین‌المللی و نظائر آن.

ایشان خاطرنشان کردند: در این زمینه البته پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم اما باید توجه کرد که این پیشرفت‌ها، وسایل و ابزاری است برای دستیابی به بخش حقیقی و نرم افزاری تمدن اسلامی یعنی سبک و شیوه زندگی.

رهبر انقلاب اسلامی، در تشریح مفهوم سبک و فرهنگ زندگی، به مسائلی نظیر خانواده، ازدواج، نوع مسکن، نوع لباس، الگوی مصرف، تفریحات، کسب و کار و رفتارهای فردی و اجتماعی در محیط‌های مختلف، اشاره کردند و افزودند: در واقع سبک زندگی به همه مسائلی برمی‌گردد که متن زندگی انسان را شکل می‌دهند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، با اشاره به توجه عمیق اسلام به مفهوم سبک و فرهنگ زندگی افزودند: در معارف اسلامی، اصطلاح عقل معاش در مفهوم جامع خود، مترادف مفهوم سبک و فرهنگ زندگی است و در قرآن کریم نیز آیات فراوانی در این زمینه وجود دارد.

ایشان با تاکید بر اینکه بدون پیشرفت در بخش حقیقی تمدن سازی نوین اسلامی یعنی «سبک و فرهنگ زندگی»، اهداف این تمدن بزرگ محقق نخواهد شد افزودند: متاسفانه ما در این بخش، پیشرفت چشمگیری نداشته و مثل بخش اول یعنی علم و صنعت و نظایر آن پیشرفت نکرده‌ایم.

رهبر انقلاب اسلامی، آسیب‌شناسی و علت یابی در زمینه عدم پیشرفت لازم در بخش سبک و فرهنگ زندگی را ضروری خواندند و با دعوت از اندیشمندان حوزه و دانشگاه، نخبگان سیاسی و فکری، دستگاه‌های مرتبط با فرهنگ و تعلیم و نیز جوانان خاطرنشان کردند: در این زمینه باید همه به خود نهیب بزنیم و ضمن تلاش جدی برای آسیب‌شناسی، به چاره‌جویی و جست‌وجوی راه‌های علاج بپردازیم.

ایشان ابراز اطمینان کردند: اگر گفتمانی در زمینه آسیب‌شناسی و چاره‌جویی مشکلات موجود در سبک و فرهنگ زندگی به‌وجود آید، با توجه به نشاط و استعداد جوانان، حتما درخشندگی ملت ایران در این زمینه نیز، چشم جهانیان را متوجه خود خواهد کرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، با توجه به نو بودن بحث «سبک زندگی» در ادبیات و فضای گفتمانی کشور، سخنان خود را با نوعی آسیب‌شناسی عینی ادامه دادند و به طرح سوالات متعدد پرداختند.

چرا فرهنگ کار جمعی در ایران ضعیف است؟ چرا در روابط اجتماعی، حقوق متقابل رعایت نمی‌شود؟ چرا در برخی مناطق، طلاق زیاد شده است؟ چرا در فرهنگ رانندگی انضباط لازم رعایت نمی‌شود؟ الزامات آپارتمان‌نشینی چیست آیا رعایت می‌شود؟ الگوی تفریح سالم کدام است؟ آیا در معاشرت‌های روزانه، همیشه به هم راست می‌گوییم؟ دروغ چقدر در جامعه رواج دارد؟ علت برخی پرخاشگری‌ها و نابردباری‌ها در روابط اجتماعی چیست؟ طراحی لباس‌ها و معماری شهرها چقدر منطقی و عقلانی است؟ آیا حقوق افراد در رسانه‌ها و در اینترنت رعایت می‌شود؟ علت بروز بیماری خطرناک قانون گریزی در برخی افراد و بعضی بخش‌ها چیست؟ چقدر وجدان کاری و انضباط اجتماعی داریم؟ توجه به کیفیت در تولیدات داخلی چقدر است؟ چرا برخی حرف‌ها و ایده‌های خوب در حد حرف و رویا باقی می‌ماند؟ ساعات کار مفید در دستگاه‌ها چرا کم است؟ چه کنیم ریشه ربا قطع شود؟ آیا حقوق متقابل زن و شوهر و فرزندان در خانواده‌ها به‌طور کامل رعایت می‌شود؟ چرا مصرف‌گرایی، برای برخی افتخار شده است؟ و چه کنیم تا زن هم کرامت و عزت خانوادگی‌اش حفظ شود و هم بتواند وظایف اجتماعی خود را انجام دهد؟ رهبر انقلاب اسلامی پس از طرح فهرست وار این سوالات افزودند: ده‌ها سوال و مساله اساسی دیگر نیز وجود دارد که همه آنها با سبک و فرهنگ زندگی مرتبط‌اند و به علت اهمیت این مسائل در زندگی انسان است که قضاوت در مورد یک تمدن با توجه به پیشرفت آن در بخش سبک و فرهنگ زندگی صورت می‌پذیرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پس از تبیین اهمیت عینی «سبک و فرهنگ زندگی»، به مبانی کارگشای این مبحث از منظر اسلام پرداختند و تاکید کردند: اسلام، «خردورزی، اخلاق و حقوق» را مایه‌های اصلی فرهنگ صحیح می‌داند و ما نیز باید به‌طور جدی به این مقولات بپردازیم وگرنه پیشرفت اسلامی و تمدن نوین اسلامی شکل نخواهد گرفت.

ایشان در ترسیم چگونگی شکل گیری سبک و شیوه زندگی افزودند: فرهنگ زندگی، متاثر از تفسیر ما از زندگی است و هر هدفی را برای زندگی تعیین کنیم، سبک خاصی را به همراه می‌آورد. ایشان، تحقق هدف اصلی تعیین شده در هر «مکتب و نظریه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی» را نیازمند اعتقاد و ایمان به آن هدف دانستند و افزودند: بدون اعتقاد جدی و تلاش هیچ هدفی محقق نمی‌شود.

رهبر انقلاب در همین زمینه به مغالطه‌ای اشاره کردند که برخی فیلسوف نماهای غربی و مقلدان داخلی آنها مطرح می‌کنند. رهبر انقلاب اسلامی افزودند: این افراد می‌گویند جامعه را با ایدئولوژی و مکتب نمی‌شود اداره کرد، اما تمام تجربیات تمدن ساز، نشان می‌دهد که مکتب، هدایت کننده و اداره کننده حرکات عظیم اجتماعی است و بدون داشتن مکتب و ایدئولوژی و بدون «ایمان و تلاش و پرداخت هزینه‌های لازم»، هیچ تمدنی امکان تحقق نمی‌یابد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: البته برخی کشورها، مقلد تمدن غربند. اینها ممکن است به پیشرفت‌های صوری نیز برسند، اما زیان‌های بی‌انتهای ذلت تقلید، آنها را دچار آسیب‌های جدی می‌کند و ریشه آنها را از بین می‌برد بنابراین اگر توفانی بپا شود توانایی استقامت ندارند.

رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: برخلاف این کشورهای مقلد، ملت‌هایی که در مقابل تمدن غرب، مکتب توحید را انتخاب می‌کنند هم به پیشرفت حقیقی و همه‌جانبه دست می‌یابند و هم تمدنی عمیق و ریشه‌دار می‌سازند که فکر و فرهنگ آنها را در جهان گسترش می‌دهد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با انتقاد از کسانی که در محیط‌های شبه روشنفکری، ملت ایران را از شعارهای مکتبی می‌ترسانند، افزودند: آنها می‌خواهند ترس و واهمه خود را به مردم منتقل کنند؛ به همین علت مدام می‌گویند شعارهای مکتبی، دردسر و تحریم و تهدید

می‌آورد.

ایشان افزودند: اگر خوشبینانه به این گفته‌ها نگاه کنیم باید بگوییم این افراد از تاریخ بی‌خبرند.

رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: در بحث سبک و فرهنگ زندگی، اسلام عزیز همه نیازهای انسان را برآورده می‌سازد و دانشوران حوزه و دانشگاه باید علاوه بر تلاش در فقه و حقوق، در بحث اخلاق اسلامی و عقل و سلوک عملی اسلام نیز کارهای متراکم و با کیفیت انجام دهند تا نتایج این تلاش‌ها مبنای برنامه‌ریزی و تعالیم نسل‌ها قرار گیرد.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بحث مهم امروز را با تاکید بر یک نکته اساسی دیگر ادامه دادند: پرهیز کامل از تقلید از سبک و سلوک زندگی در تمدن غربی. ایشان خاطرنشان کردند: ما البته بنا بر غرب‌ستیزی نداریم؛ اما براساس بررسی و تحقیق تاکید می‌کنیم که تقلید از غرب، هیچ ملتی را به جایی نمی‌رساند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، با استناد به تجربیات مکرر چند قرن اخیر خاطرنشان کردند: فرهنگ غرب، اصولا فرهنگی مهاجم است و به هر دلیلی در هر کشوری رواج یابد به تدریج فرهنگ و هویت آن ملت را نابود می‌کند.

ایشان، با اشاره به عادی شدن گناه در غرب، فروپاشی خانواده‌ها و بحران‌ها و مشکلات عمیق دیگر در کشورهای غربی و کشورهای مقلد فرهنگ غرب افزودند: پوسته فرهنگ غربی پیشرفت ظاهری است؛ اما باطن آن «سبک زندگی مادی شهوت آلود گناه آفرین هویت زدای ضدمعنویت» است.

ایشان، با اشاره به تقلید از فرهنگ غربی در برخی مظاهر زندگی در کشور افزودند: باید با فرهنگ‌سازی لازم، یک حرکت تدریجی در زمینه اصلاح این مساله ایجاد شود.

رهبر انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود، سوءاستفاده گسترده غرب از ابزار هنر به‌ویژه هنرهای نمایشی و سینما را مورد اشاره قرار دادند و افزودند: سیاستمداران غربی با استفاده از این روش، به‌دنبال سلیقه‌سازی و ترویج سبک زندگی غربی در جوامع دیگر هستند. رهبر انقلاب با استناد به تحقیقات به‌عمل آمده افزودند: آنها در پروژه‌هایی تعریف شده و با استفاده از جامعه شناسان، روانشناسان و مورخان، نقاط ضعف ملت‌ها به‌ویژه ملت‌های اسلامی را بررسی می‌کنند و با شناخت راه‌های تسلط بر آنها، ساخت فیلم‌های خاصی را به فیلم سازان سفارش می‌دهند که در این زمینه همه مسوولان و مردم باید از فرهنگ اصیل خود و کشور، مراقبت کنند.

رهبر انقلاب با اشاره به نکته‌ای دیگر، پرهیز همزمان از «سطحی‌گرایی و تحجر» و نیز سکولاریزم را ضروری دانستند و افزودند: برخی حرف‌ها و تبلیغات ظاهر دینی دارد؛ اما در باطنش جدایی دین از زندگی را دنبال می‌کنند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پایان سخنانشان در جمع پرشور جوانان خراسان شمالی تاکید کردند: انقلاب اسلامی دارای توانایی، ظرفیت و انرژی متراکمی است که می‌تواند همه موانع را از سر راه بردارد و تمدن «ممتاز، متعالی، برجسته و باشکوه» اسلامی را در مقابل چشم همه جانیان برپا سازد.