همه چیز درباره «قضاوت و حقیقت»

با آغاز اکران فیلم سینمایی «درباره الی» ساخته اصغر فرهادی اکران تابستان ۸۸ شروع شد تا رقابت میان فیلم‌های اکران تابستان جدی‌تر از گذشته شود.

تب و تاب روزهای انتخابات و بازار داغ فعالیت‌های سیاسی بر فروش فیلم‌ها تاثیر گذاشته است. به نظر می‌رسد پس از پایان انتخابات و آغاز فصل تابستان اکران تابستان ۸۸ به طور رسمی شروع می‌شود. فیلم سینمایی «درباره الی» به کارگردانی اصغر فرهادی ا‌ز آغاز این هفته روی پرده رفت. فروش ۲۰میلیونی فیلم در اولین روز نمایش نشان می‌دهد که پیش‌بینی درباره موفقیت فیلم تازه فرهادی در جذب مخاطب اشتباه نیست.

چهارمین فیلم اصغر فرهادی که در ۲۰ سالن روی پرده رفته، پس از سه روز ۵۲میلیون و ۸۶۹هزار تومان فروش داشته است. شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، گلشیفته فراهانی، مریلا زارعی، مانی حقیقی و پیمان معادی بازیگران فیلم ستایش شده منتقدان و جشنواره‌های فیلم فجر، برلین و ترابیکا هستند. داستان فیلم درباره سفر دسته‌جمعی چند خانواده به شمال و اتفاق‌هایی است که در دومین روز سفر برای آنها می‌افتد، است.

تحلیل دویچه وله درباره «درباره الی»

سیمای غریبه و ناشناخته زن گمشده فیلم «درباره الی» داستانی ساده و گیرا دارد و دست‌کم قسمت اول آن سخت به فیلم حادثه (یا ماجرا) ساخته میکل آنجلو آنتونیونی شبیه است. زن جوانی در اول فیلم در دریا غرق می‌شود و سایر شخصیت‌ها تا پایان فیلم به دنبال او می‌گردند تا سرانجام جسد او را پیدا می‌کنند. در فیلم کلاسیک آنتونیونی این دستمایه برای طرح پرسش‌های فلسفی در جست‌وجوی حقیقت مورد استفاده قرار گرفته است و فیلمساز ایرانی از آن برای تولید فیلمی جذاب و با رنگمایه‌های اجتماعی بهره برده است.

فیلم در فضایی شاد و پرشور شروع می‌شود. چهار زوج جوان به همراه سه بچه برای استراحت و تفریح به شمال (مازندران) می‌روند تا سه روز از تعطیلات خود را کنار دریا بگذرانند. فردای ورود آنها پسربچه‌ای در دریا غرق می‌شود که با تلاش همگان زنده می‌ماند، اما از این مصیبت چیزی نگذشته که جمع از فاجعه‌ای تازه با خبر می‌شود. زن جوانی به نام الی که گویا به همراه دیگران به نجات پسرک شتافته، به اعماق دریا فرو رفته و از او خبری نیست. از این دم فیلم لحنی تراژیک می‌گیرد و در فضایی تیره تر ادامه پیدا می‌کند.

الی تنها به این دلیل با جمع به این سفر آمده تا با جوانی به نام احمد آشنا شود و احتمالا با او ازدواج کند. احمد در آلمان (هامبورگ) زندگی می‌کند. او از همسر آلمانی خود جدا شده و حالا در سفر به ایران قصد دارد با دختری شایسته برای ازدواج آشنا شود. نخستین برخورد الی و احمد می‌تواند بنیاد مناسبی برای رابطه آنها در آینده باشد، اما این الفت تازه با فاجعه‌ای که برای الی پیش می‌آید، نافرجام می‌ماند.

زن گمشده برای جمع سیمایی غریبه و ناشناخته است و آنها حتی نام واقعی او را نمی‌دانند. تنها پس از ناپدید شدن اوست که دیگران راجع به او کنجکاوی می‌کنند و می‌کوشند همه چیز را «درباره الی» بدانند، اما هرچه بیشتر می‌کاوند به آگاهی‌های کمتر و مشکوک‌تری دست می‌یابند. الی برخلاف ظاهر ساده‌اش، شخصیتی بغرنج و تا حدی مرموز پیدا می‌کند. جمع درباره او جز مجموعه‌ای از دروغ‌ها و نیمه حقیقت‌ها چیزی نمی‌داند. به نظر می‌رسد که او قصد داشته زندگی خود را از دیگران پنهان نگه دارد. او به دلایلی نه چندان معقول به نزدیک‌ترین کسان خود مانند خانواده و نامزدش دروغ گفته است.

کندوکاو در سرگذشت و زندگی الی برای «کشف حقیقت»، به ویژه در بخش دوم فیلم به مضمون اصلی فیلم بدل می‌شود، اما این خمیرمایه، برخلاف معمول در سینما، در ساختن شالوده‌ای جنایی یا «کارآگاهی» به کار نمی‌رود، بلکه با کاوش روانی شخصیت‌ها همراه می‌شود و معضلات اخلاقی آنها را به نمایش می‌گذارد. فیلم نشان می‌دهد که نه تنها الی، بلکه همه شخصیت‌ها، نزدیک‌ترین و صمیمانه‌ترین روابط خود را با دروغ و فریب آمیخته‌اند.

فیلم روی هم از ساختی درست برخوردار است و با وجود شخصیت‌های گوناگون و گفتارهای فراوان، خط روایتی روشنی دارد که بر محور شخصیت الی تا نهایت به خوبی پیش می‌رود. الی هرچند غایب، همچنان مرکز توجه درام باقی می‌ماند. تاکید فیلم کمتر بر مناسبات اجتماعی و بیشتر بر روابط شخصی و هنجارهای اخلاقی است. مشکلات چهار زن جوان فیلم، دغدغه های روحی و گرفتاری‌های شخصی آنها نیز بر بستر چنین شرایطی شکل گرفته است. فیلمساز غرق شدن الی را تا پایان فیلم مبهم نگاه می‌دارد و با این شگرد به دو هدف می‌رسد، از سویی کنجکاوی تماشاگر نسبت به سرنوشت زن را تقویت می‌کند و از سوی دیگر بن بست اخلاقی سایر شخصیت های فیلم را شدت می‌دهد.

فیلم با نمایش ناراستی‌ها و دورویی‌هایی که به رفتاری عادی بدل شده و کمابیش به همه شخصیت‌ها سرایت کرده، صحنه‌ای گسترده از بحران اخلاقی یک جامعه را در برابر چشم قرار می‌دهد. نظامی ظالمانه با تحمیل ساختارهای کهنه و سنتی، افراد جامعه به ویژه زنان را به رفتاری غیرحقیقی و دوگانه محکوم کرده، تا آنجا که بی‌صداقتی را حتی شرط ادامه زندگی قرار داده است. فیلم در عرصه روابط ناسالم زن و مرد با زبانی الکن و به شیوه کجدار و مریز حرف می‌زند و تماشاگر ایرانی البته دلیل آن را به خوبی می‌داند.

پس از نمایش فیلم درباره الی کارگردان به همراه چهار نفر از بازیگران فیلم؛ گلشیفته فراهانی، رعنا آزادی ور، مریلا زارعی و پیمان معادی در جلسه مطبوعاتی شرکت کردند و به پرسش‌های علاقه‌مندان و خبرنگاران مطبوعات پاسخ گفتند. کارگردان توضیح داد که فیلم در ایران در جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمده و برای نمایش عمومی هیچ اشکالی ندارد. گلشیفته فراهانی که همکاری او با سینمای هالیوود شایعاتی مبنی بر ترک ایران را بر سر زبان‌ها انداخته بود تاکید کرد که مانعی بر سر بازگشت او به کشور وجود ندارد و او به همکاری با سینمای ایران ادامه خواهد داد.

بیلبوردهای تبلیغاتی «درباره الی»جمع شد

در پی برداشتن برخی از بیلبوردهای تبلیغاتی فیلم «درباره الی»،اصغر فرهادی گفت: من علت واقعی این اتفاق را نمی‌دانم، چهارشنبه صبح خبردار شدم بعضی بیلبوردهای «درباره‌ الی» پایین کشیده شده است.

اصغر فرهادی در پاسخ به علت برداشته شدن برخی بیلبوردهای تبلیغاتی فیلم «درباره‌الی» به ایسنا گفت: در مسیر محل کارم جای خالی، بیلبورد بزرگی را که دو شب پیش در میدان شهرک غرب نصب شده بود، دیدم و تعجب کردم. هنوز برای این‌که بگویم علت این اتفاق چیست، زود است. هرچند در طول این ماه‌ها، از این رفتارها کم ندیدم. این فیلم برای رسیدن به اکران عمومی مسیر پرفراز و فرودی را طی کرد.

او خاطرنشان کرد: روز ۲۸ و ۲۷ اسفندماه، درحالی که همه مراحل قانونی را که هر فیلمی برای رسیدن به اکران ملزم به انجام آن است فیلم «درباره الی» طی کرده بود، به اصرار برخی از آقایان از اکران بدون هیچ دلیل موجه و قانونی بازماند و به جای این‌که برای این رفتار دلیلی ارائه شود، اساسا کسانی که باعث اکران نشدن فیلم شده بودند، رفتار خود را انکار کردند.

فرهادی در پاسخ به اینکه چرا اسفندماه فیلم «درباره الی» اکران نشد، پاسخ داد: عده‌ای برخلاف ظاهر دلسوز منشانه‌شان و اخباری که مبنی بر استقبال از نمایش فیلم در همان روزها صادر می‌کردند، در نهایت بی‌صداقتی در خفا، از هیچ تلاشی برای به نمایش درنیامدن فیلم

فروگذار نکردند و در نهایت هم سعی و تلاش‌شان منجر به اکران فیلم، در شرایط نامناسبی مثل امروز شد، اما خوشبختانه تا اینجای داستان همه عداوت‌ها سبب خیر شده است.

این کارگردان در پاسخ به شرایط اکران فیلم با توجه به شرایط انتخاباتی این روزها مطرح کرد: قطعا این چند روزی که تا انتخابات باقی مانده با توجه به تمرکزی که روی انتخابات وجود دارد، زمان مناسبی برای اکران نیست. توقع استقبال عظیم در این روزها از فیلم با شرایط موجود، کمی خوشبینی است، هر چند فیلم در این روزها فروش خوبی داشته است.

او ادامه داد: به هرحال اتفاق بزرگ‌تر و مهم‌تری در جامعه در حال رخ دادن است. خود من هم بیشتر از آن‌که درگیر اکران فیلم باشم، درگیر انتخابات هستم، مثل اغلب مردم.

کارگردان «درباره الی» درباره تغییرات نسخه فعلی نسبت به نسخه جشنواره نیز گفت: تنها دو مورد ممیزی بر آن اعمال شد، که بر کلیت اثر تاثیر نگذاشته است. مایل نیستم با گفتن این موارد باعث پیش‌داوری مخاطب شوم.

مایکل‌مور، درباره الی را می‌خواهد

«مایکل مور» سینماگر مطرح آمریکایی از فیلم «درباره‌الی» به کارگردانی اصغر فرهادی دعوت کرد تا در جشنواره «تراورس سیتی» ـ که توسط خودش ـ راه‌اندازی شده، حضور پیدا کند.

در ادامه حضورهای جهانی فیلم «درباره الی» پس از رابرت دنیرو در جشنواره «ترابیکا»؛ «مایکل مور» کارگردان مطرح آمریکایی، درخواست نمایش این فیلم را در جشنواره‌اش اعلام کرد و قرار است، این فیلم برای نمایش در این جشنواره فرستاده شود.

بنا بر این گزارش، «درباره الی» پیش از این در بخش رقابتی دو جشنواره بین‌المللی شرکت کرد و از هر دو جایزه گرفت. خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی را در برلین گرفت و «رابرت دنیرو» در جشنواره «ترابیکا» جایزه بهترین فیلم بلند را به اصغر فرهادی برای «درباره الی» داد.