کریشنا گوها، کریس گیلز، رالف آتکینز

مترجم: روشنک آذرافشار

آشوب خفیفی در بانک‌های مرکزی در حال سرعت گرفتن است، مثلا بانک مرکزی ایالات‌متحده به دنیای جدیدی از سیاست‌های پولی غیر‌رایج قدم می‌گذارد و بانک‌های مرکزی دیگر در این اندیشه‌اند که تا کجا باید این سیاست‌ها را دنبال کنند. تقریبا تمامی بانک‌های مرکزی در سراسر دنیا از زمان شروع بحران مالی و اعتباری که بیش از یک سال پیش به وقوع پیوست، دستخوش تغییرات چشمگیری شده‌اند. آنها نرخ‌های بهره را با سرعتی بی‌سابقه کاهش و ذخایر بانک‌ها را به طور وسیعی جهت تامین تقاضای بسط یافته بخش خصوصی برای نقدینگی افزایش داده‌اند.

آنها به بنگاه‌های غیر‌رسمی در بازارهای مالی تبدیل شده‌اند و حتی در برخی موارد مستقیما به شرکت‌ها وام داده‌اند. علاوه‌بر این، آنها با در اختیار قرار گذاشتن نقدینگی در مقابل‌ دریافت وثیقه بر اساس ضوابط، به تضمین‌کنندگان نا موفق ریسک برای انواع دارایی‌های مالی تبدیل شده‌اند و ریسکی را پذیرفته‌اند که به دلیل بدتر شدن بحران ممکن است مانع جبران باز پس گرفتن وام‌های آنان شود. اما آخرین اقدام بانک مرکزی ایالات‌متحده (فدرال رزرو) که عملا نرخ‌های بهره را طی هفته‌های گذشته به صفر کاهش داد و اعلام کرد که این عمل به خلق پول جهت تامین مالی عملیات گسترده‌تر اعتباری می‌انجامد، ابتکار جدیدی بود. می‌توان این گونه استدلال کرد که فدرال رزروتا کنون تنها یک همراه داشته است که آن، بانک مرکزی ژاپن یعنیBoJ می‌باشد. BoJ نیز نرخ‌های بهره را درچند هفته گذشته به صفر رسانید، خرید‌های اوراق قرضه توسط دولت را بالا برد و این مساله را مطرح کرد که ممکن است دولت اوراق تجاری را نیز خریداری کند. معمولاهرگاه بانک‌های مرکزی بخواهند یک اقتصاد همراه با رکود را تحریک کنند معمولا نرخ‌های بهره را کاهش میدهند. اما وقتی که این نرخ به صفر میرسد باید تاکتیک‌های دیگری به کار برد. بانک ژاپن نیز مانند فدرال رزرو تمایل دارد با افزایش میزان ذخیره‌های احتیاطی که از بانک‌های دیگر در اختیار دارد و در نتیجه استفاده از محدودترین معیار در عرضه پول، سرمایه لازم برای انجام چنین خرید‌هایی را قطع کند.

بانک انگلستان با رعایت جانب احتیاط در پیروی از سیاست‌های غیر‌معمول فدرال رزرو، به این موضوع می‌اندیشد که اگر در شرایط خاص، نرخ‌های بهره در انگلستان نیزبه صفر کاهش یابد، چه باید کرد.

تمام بانک‌های مرکزی در اروپا به صورت یکپارچه به ندرت آمادگی حمایت و پشتیبانی از این واقعه که نرخ‌های بهره در اروپا تا این حد کاهش یابد را دارند. با این حال، مقامان رسمی ECB اظهار می‌دارند که این موضوع باعث کنار گذاشتن و استفاده نکردن از سیاست‌های ابداعی و ابتکاری نمی‌شود.

این موضوعات که حتی در بسیاری از اقتصاد‌های بزرگ نیز مطرح می‌شوند، به درستی قابل‌توجه می‌باشند. قسمت اصلی معیارهایی که در مجموع تا به امروز توسط بانک‌های مرکزی به کار گرفته شده‌اند گویای این مطلب اند که محدوده‌ای که برای نرخ‌های بهره حول صفر در نظر گرفته شده، هنوز نا آشنا و نامانوس می‌باشد. تنها کشور ژاپن است که استفاده ازاین سیاست‌های پولی غیر‌معمول را تجربه می‌کند. ژاپن در ابتدای دهه اخیر، استراتژی «آزاد‌سازی کمی» را اتخاذ کرد یعنی با افزایش میزان ذخایر بانک‌ها، عرضه پول را افزایش داد به این امید که این عمل بتواند از یک طرف مانع تقلیل سطح قیمت‌ها واز طرف دیگر باعث افزایش میزان وام‌دهی شود. استراتژی‌هایی که تحت ملاحظات کنونی اتخاذ می‌شود شباهت‌های زیادی با سیاست «آزاد‌سازی کمی» در ژاپن دارد، زیرا آنها سعی دارند با افزایش مانده حساب‌های بانک‌های مرکزی نسبت به میزان وجوه مورد نیاز جهت وام دهی، افزایشی در تقاضای نقدینگی بخش خصوصی ایجاد کنند. ریچارد برنر سردبیر بخش آمریکای مجله اکونومیست می‌گوید استراتژی که فدرال رزرو اتخاذ کرده است به مقدار مورد هدف یعنی «QE» می‌رسد. اما مقامات عالی‌رتبه‌تر فدرال رزرو معتقد نیستند که سیاست «آزاد‌سازی کمی»، موفقیت بزرگی برای ژاپن محسوب می‌شود. فدرال رزرو می‌گوید که استراتژی که خود به کار گرفته به این منظور است که با کاهش نرخ‌های واقعی وام گیری از طریق افزایش ذخایر بانک‌ها، اقتصاد را تحریک کند و ‌ترجیح می‌دهد که نام این استراتژی را «سیاست اعتباری» و یا «آزاد‌سازی بر پایه اعتبارات» بگذارد. حتی خود بانک ژاپن نیزتصور نمی‌کند که سیاست آزاد‌سازی کمی موفقیت بزرگی بود و انکار می‌کند که کاری که اکنون می‌کند از همان موضوع نشات می‌گیرد.

ECB (بانک‌های مرکزی اروپا) همچنان با صراحت درباره کاهش بیشتر هزینه‌های رسمی وام‌گیری که اکنون با نرخ ۵/۲درصد صورت می‌گیرد محتاطانه عمل می‌کند زیرا بسیاری از مقامات رسمی آنها نیز نگران پایان یافتن ابزارها و ملزومات خود و همچنین نگران کاشتن بذرهایی برای حباب بعدی می‌باشند (که این نگرانی دقیقا برخلاف اعتقاد فدرال رزرو می‌باشد).

با این وجود، ECB همچنان قادر است در صورت لزوم، سیاست‌های غیرعادی و خلاف عرف فدرال رزرو را دنبال کند. رییس ECB، جین‌تریچیت به فایننشیال تایمز گفت که میزان مانده حساب‌ها در ‌ترازنامه با نرخ قابل‌ملاحظه ۵۵‌درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.

وی احتمال خرید بدهی‌های دولت توسط ECB در برخی موارد را رد نکرد اگرچه چنین عقیده‌ای هنوزبه اثبات نرسیده است. بانک انگلستان نیز به نوبه خود به این نکته تاکید می‌کند که هنوز در حیطه سیاست‌های همیشگی خود عمل می‌کند یعنی نرخ بهره در انگلستان ۲‌درصد می‌باشد و هیچ مشکلی هم در نگه داشتن آن در همان سطح وجود ندارد. این مساله باعث شده که میزان ذخایر طی سال گذشته تا ۶/۴۴میلیارد دلار افزایش یابد و همه بانک‌ها نیز می‌توانند یک بار در ماه هر سطح مورد نیازی از ذخایر که می‌خواهند تقاضا کنند.

اما این بانک در حال تنظیم برنامه‌های احتمالی برای زمانی است که نرخ‌های بهره به صفر نزدیک می‌شود. نماینده دولت، چارلز بین، در این باره به FT اظهار کرد که باید پیش از آنکه نرخ‌های بهره به صفر نزدیک شود و بانک‌ها انگیزه خود را در مدیریت نقدینگی از دست دهند، سیاست‌ها و ملاحظاتی را در نظر گرفت. وی همچنین اعلام کرد که «هدف اصلی» باید کاهش نرخ‌های وام گیری و تحریک و افزایش مخارج باشد که این درواقع همان منطقی است که فدرال رزرو به کار گرفته است.

منبع: فایننشال تایمز