برون سپاری دیپلماتیک

سرخوردگی هند از هم پیمانانش

مترجمان: مجید روئین‌پرویزی- دومان بهرامی‌راد

۲۶ ژانویه هر سال، هند روز جمهوری، که به مناسبت گرامیداشت سالروز پذیرش قانون اساسی، تعطیل اعلام شده است را جشن می‌گیرد. سربازان در مقابل قلعه سرخ دهلی رژه خواهند رفت، سواره نظام ناظران را محصور کرده، و نیروی هوایی بر فرازشان پرواز خواهد نمود. اما شش روز پیش از این روز عظیم، هند نمایش قدرت بزرگ‌تری ترتیب داده بود. آن روز در صحرای نزدیک پاکستان، هند موشک کروز خود به نام Brahmos (برهمایی- مسلمان) را که بردی در حدود ۲۹۰ کیلومتر (۱۸۰ مایل) دارد، به آزمون سپرد. هر چند این آزمایش ظاهرا عادی بود. اما در این روزهای سخت، موشک مزبور نشانه‌های فراوانی را با خود به همراه داشت.

دولت هند از واکنش سست پاکستان نسبت به حملات نوامبر گذشته در مومبایی، ناخشنود است. هند ظنین است که تروریست‌های پاکستانی با رضایت ضمنی ارتش این کشور و حتی شاید اغماض فعالانه آن، وارد عمل شده باشند. دولت هند از پاکستان می‌خواهد که بنیان تروریسم را از بین برده- یعنی شبکه‌ای که جذب نیرو، تجهیز، و تامین مالی جهادگران را برعهده دارد- و لیستی از مظنونین برنامه‌ریزی حملات تروریستی هند، ارائه کند.

هند برای تقویت درخواست‌هایش، بر میانجیگری قدرت‌های خارجی به نفع خود حساب باز کرده است. در این زمینه و با در نظر گرفتن فواصل هوایی، تلاش‌های دیپلماتیک هند چشمگیر بوده‌اند: جوبایدن، معاون اول رییس‌جمهور جدید آمریکا، و کاندولیزا رایس وزیر خارجه دولت پیشین، به همراه نخست‌وزیر و وزرای خارجه و دفاع بریتانیا، به اسلام‌آباد سفر کرده‌اند.

البته شناسایی نتایج این جهانگردی‌ها کاری دشوار است. پاکستان سرانجام اعتراف کرد که هند «دلیل محکمی» بر دخالت اتباع کشورش در این حملات ارائه کرده، اما همچنان اصرار دارد که اقدام آنها بدون حمایت از جانب دولت بوده است. پاکستان گروه جماعت الدعوه را که پوششی برای گروه تروریستی عامل حملات مومبایی بود، غیرقانونی اعلام کرده است. همچنین برخی پایگاه‌ها را تعطیل و تعدادی را نیز در این ارتباط دستگیر نموده، اما با این وجود تاکنون هیچ فردی از اتباع خود را برای محاکمه به هند تسلیم نکرده است.

پاکستان اعلام کرده بر اساس شواهد ارائه شده از سوی هند، شخصا متهمان را تحت پیگرد قرار داده و محاکمه خواهد کرد. فرمانده اودی بسکار، از موسسه مطالعات و بررسی‌های دفاعی در دهلی، معتقد است اگر دادگاهی آزاد و بی‌طرف در پاکستان تشکیل شود، که تحت نظارت همه کشورهایی که شهروندانشان در جریان این حملات کشته شده‌اند باشد، «به نظر، هند نیز آن را خواهد پذیرفت.»

شاید هند اساسا مجبور باشد که بپذیرد. چراکه از یک‌سو، انگلستان آماده پافشاری بر تحویل متهمان نیست. به گفته سخنگوی وزارت خارجه این کشور، دولت انگلستان مخالف استرداد نیست. اما «آن را شرط لازم اجرای عدالت نیز نمی‌داند.» از سوی دیگر آمریکا نیز نیازمند کمک پاکستان در افغانستان است، زیرا در آنجا همچنان با طغیان‌های طالبان در حال نبرد است. همچنین حدود سه‌چهارم ملزومات نیروهای آمریکایی نظیر غذا، سوخت و غیره، از پاکستان می‌گذرد. هرچند ژنرال دیوید پترائوس، رییس ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا، معتقد است روسیه و همسایگان آسیای میانه نیز می‌توانند مسیرهای دیگری در اختیار کشورش قرار دهند. اما این راه‌ها زمان‌بر و هزینه‌بر هستند.

به نظر استرافور- مرکزی مشاوره‌ای است که پایگاهش در تگزاس قرار دارد- به طور خاص روسیه ممکن است «خواستار به رسمیت شناخته شدن حوزه نفوذش در مناطق شوروی، سابق توسط ایالات متحده شود».

بارات کارناد، از مرکز تحقیقات سیاست ضرب سکه، با تاسف ابراز می‌دارد: کشورهایی که به دنبال تبدیل شدن به قدرت‌هایی بزرگ‌اند، هرگز «امنیت‌شان را برون‌سپاری نمی‌کنند». او معتقد است هند شانس عملیات نظامی تلافی‌جویانه را بی‌جهت از دست داده اما اگر هند دوباره از تروریسم ضربه ببیند، این‌بار ممکن است برخی از تسلیحاتی را که در روز جمهوری به نمایش در خواهند آمد، به کار گیرد. با این‌ حال، حمله نظامی خطرات غیرنظامی را نیز به دنبال دارد. زیرا ممکن است با درگیر کردن پاکستان در جنگ، تندروهای این کشور را تقویت کرده و دولت دموکراتیک آن را تحلیل برد. در ۲۱ ژانویه ارتش اعتراف کرد که آخرین آزمایش Brahmos با مشکلی همراه بوده است و موشک نتوانسته به هدف تعیین شده اصابت کند. حمله به پاکستان نیز ممکن است سرنوشت مشابهی پیدا کند.

منبع: اکونومیست