جان میلتون و ثروتش

گوردون کمپل و توماس ان. کرنز *

مترجم: محسن رنجبر

میلتون بدون ثروتش نمی‌توانسته است «بهشت گمشده» را به رشته تحریر درآورد. چندی پیش چهارصدمین سالگرد تولد جان میلتون، نویسنده «بهشت گمشده» بود. اشعار درخشان او در تمام دانشگاه‌های انگلیسی زبان در سراسر دنیا بررسی می‌شوند و آرمان‌های وی به خصوص در آمریکا ریشه پرورانده‌اند. میلتون مدافع جدایی کلیسا از حکومت، آزادی دینی و القای سانسور از سوی دولت بود. او همچنین معتقد بود که بهترین نوع حکومت، جمهوری است، این ایده‌ای است که نه تنها در سرزمین مادری او، بلکه در آمریکا نیز رواج یافته است.

در واقع سیاستمدارانی چون بنجامین فرانکلین، توماس جفرسون و جان آدامز، از خوانش وسیعی که از میلتون داشتند، هم برای شکل‌دهی به آیین‌ جمهوری خواهی خود و هم برای پرداختن به موضوعات خاصی از قبیل مالیات‌بندی انگلیسی در آمریکا، قطع رابطه با کلیسا در ویرجینیا و شرارت حاکمان انگلیسی (که آدامز، نخوت و کبر آنها را با شیطان در آثار میلتون مقایسه کرده است) بهره گرفتند.

اما میلتون، همانند پایه‌گذاران قانون اساسی آمریکا و همانند شاعران آمریکایی یا انگلیسی، خانواده‌ای داشت که باید ملزومات آنها را فراهم می‌ساخت و از این رو، می‌بایست درآمدش را براساس این نیاز مدیریت می‌کرد. مهارت‌هایی که او به کار می‌گرفت، از پدرش به ارث برده بود که ظاهرا نامه‌نویس بود، اما در واقع به دیگران پول قرض می‌داد و در املاک سرمایه‌گذاری می‌کرد.

تعیین هزینه‌های آن دوران برحسب واحدهای پولی مدرن مشکل است، چرا که در آن زمان قیمت‌های نسبی بسیار متفاوت بودند. به عنوان مثال، هزینه لباس به قدری بالا بود که مدیر یک گروه نمایشی در آن زمان برای یک دست لباس، ۵۰ پوند پرداخت می‌کرد، در صورتی که شکسپیر می‌توانست با ۵۰ پوند، خانه‌ای بزرگ در استراتفورد بخرد. به همین صورت، لباسی که سوژه‌های هنرمند آلمانی، هانس هولبین می‌پوشیدند، گاهی اوقات در فهرست‌های مختلف ذکر می‌شوند، اما نقاشی‌های وی این طور نیستند، زیرا ارزش کمتری ‌داشتند.

به هر حال، میلتون در زمان پیری، طبق هر استانداردی ثروتمند به حساب می‌آمد. وی برای دخترش، جهیزیه‌ای ۸۰۰ پوندی فراهم کرد که در آن زمان، مبلغ بسیار زیادی به حساب می‌آمد.

او همچنین هزینه سفری ۱۵ ماهه به ایتالیا را به پسر شاعرش پرداخت کرد که احتمالا نزدیک به ۱۰۰ پوند می‌شد. ظاهرا هزینه سفر ۳۹-۱۶۳۸، از محل فروش ملکی تامین شده بود که متعلق به این پدر و پسر بوده است.

میلتون بالاخره در مارس ۱۶۴۹، یعنی در سن ۳۹ سالگی، شغلی پیدا کرد. منصب وی در یکی از وزارتخانه‌های کابینه الیور کرامول ، حقوقی تقریبا معادل ۳۰۰ پوند در سال برای وی به همراه داشت. او و اولین کسانی که زندگی نامه وی را نوشتند، گفتند که خدمت دولتی‌اش، به صورت ایثار و فداکاری شخصی بوده است، اما با این وجود او مبلغ بسیار خوبی دریافت می‌کرد.

میلتون در اواخر دهه ۱۶۵۰، شروع به متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری‌هایش کرد. مثلا وامی ۵۰۰ پوندی (با بهره ۶درصدی) به یک طلا فروش اهل لندن داد و به عنوان وثیقه، ضمانتی به میزان ۱۰۰۰ پوند از او گرفت. او این سرمایه‌گذاری را تا ۷ ژوئن ۱۶۶۵ حفظ کرد و سپس تصمیم به فروش آن گرفت. دلیل این کار وی مشخص نیست، گرچه ممکن است به این خاطر بوده باشد که طاعون در آن زمان در حال نابود کردن لندن بود. در ۱۶۶۰، دولت پیوریتن سقوط کرد و چارلز دوم دوباره به سلطنت رسید. این باعث شد که میلتون در کمتر از چند هفته، نزدیک به نیمی از دارایی‌های شخصی‌اش را از دست بدهد. وی بخش عمده‌ای از حقوقی که به عنوان کارمند دریافت می‌کرد را ذخیره نموده و مبلغ ۲۰۰۰ پوند را به دولت قرض داده بود. وی طی دورانی که چارلز دوم به سلطنت بازگشت، تلاش کرد تا از سرمایه‌هایش محافظت کند و از آن جا که پیش‌بینی می‌کرد سمپات‌های جمهوری‌خواه‌ها، آن دارایی‌هایی که بیشتر از همه آشکار و مشخص بوده و در دسترس باشند را مصادره خواهند کرد، وثیقه‌ها را به دوستانش که از لحاظ سیاسی خدشه‌دار نشده بودند، واگذار نمود. اما این تلاش‌های وی کاملا با موفقیت همراه نبود. میلتون، حقوق دولتی و نیز سرمایه‌ای با قابلیت کسب سالانه ۱۶۰پوند سود را از دست داد. با این وجود قدرت مالی او تحلیل نرفت. وی بیش از ۱۰۰۰ پوند را پنهان کرده بود و نیز اجاره‌خانه دوران کودکی‌اش را نیز دریافت می‌کرد. در سال ۱۶۶۶ و در جریان «آتش‌سوزی بزرگ لندن» این ملک نابود شد.

با این وجود، میلتون توانست در پایان عمر خود، ارثیه چشمگیری را برای خانواده‌اش به جا بگذارد. او از ورشکستگی سال ۱۶۶۰ مصون مانده بود.

اما اگر میلتون واقعا به این اندازه درباره پول، زیرکانه عمل می‌کرد، چرا حقوق معنوی، «بهشت گمشده» را به مبلغ ۲۰ پوند و با چهار قسط ۵ پوندی به فروش رساند؟

و اگر واقعا درگیر کاری با چنین شکوه و جلال خارق‌العاده‌ای بود، چگونه می‌توانست انرژی‌های خلاقانه خود را فارغ از این مانع آشکار جست‌و‌جوی پول و رها از آن، آزاد سازد؟

این تناقض‌ها آن قدر آشکارند که نمی‌توانند واقعیت داشته باشند. کتاب تجاری لندن در آتش‌سوزی بزرگ، نابود شده بود و بسیاری از خوانندگان بالقوه آن به گونه‌ای مشغول راه‌اندازی دوباره کسب و کار بیمه نشده خود بودند.

تحت چنین شرایطی، ۲۰پوند احتمالا مبلغ منصفانه‌ای بود. با این حال، این مبلغ تنها اندکی به منابع شخصی میلتون اضافه کرد.

به زبان ساده، میلتون نمی‌توانسته بدون ثروت مستقلش، از پس‌ نوشتن اشعار خود برآید.

آن چه قابل توجه‌تر است، این است که، اگر میلتون ثروتمند نمی‌بود، نمی‌توانست این گونه فارغ از اجبار به تعریف و تمجید، بنویسد و با این اطمینان و به گونه‌ای ساختارشکنانه، بهترین مدل‌های کلاسیک زبان مادری خود را پیوند دهد.

وابستگی نویسنده به حمایت و کمک شدید دیگران، سبب می‌شود که وی هم در رابطه با شکل اثر و هم در رابطه با محتوای آن، تسلیم آن‌ها گردد. این، استقلال مالی میلتون بود که به بیان خود وی به او اجازه داد که در قلمرو متعالی خیالش، در حالی که ردای آوازخوانی به تن دارد، به سرعت بالا رود.»

* گوردون کمپل و توماس ان.کرنز، نویسندگان کتاب «جان میلتون، زندگی،‌ آثار و افکار» (انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۰۸) هستند.