خداحافظی پدر رادیو

فرشته رحمانی *

عکس: ایسنا

در میان تغییرات زیادی که در سال‌های اخیر در مجموعه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران روی داده است، دو تغییر بیش از سایر تغییرات به چشم‌ آمده و البته این هر دو در ساختار صدای این مجموعه رخ داد. اولین تغییر مهم تغییر یا تعویض مدیر رادیو جوان، شهرام گیل‌آبادی بود که به سبب عملکرد مثبت این مدیر جوان و نگاه نقادانه این رادیو سر و صداها و انتقادهای زیادی را برانگیخت و دومین اتفاق مهم این حوزه دیروز با پذیرش استعفای حسن خجسته از سوی مدیر سازمان رخ داد. اینکه این تغییرات نه در تلویزیون که در رادیو رخ داده است و این چنین پرسرو صدا شده است، حکایت از اهمیت و ثاثیر بی‌واسطه رادیو روی مخاطب میلیونی این رسانه دارد. برخلاف اینکه تصور می‌شود تلویزیون برد گسترده‌‌تری دارد، اما رادیو توانست در این سال‌ها در سایه یک مدیریت درست روی مردم تاثیر بگذارد.

حسن خجسته در طول این سال‌ها سعی کرد رادیو را از حد یک تریبون فرمایشی به قلب مردم ببرد و حرف‌های آنها را در قالب چند رادیو به گوش مسوولان و تاثیرگذاران مهم عرصه سیاست، فرهنگ و اجتماع برساند. او در طول سال‌های مدیریتش بر رادیو با راه‌اندازی رادیو فرهنگ، رادیو جوان، رادیو گفت‌وگو و بسیاری از برنامه‌هایی که طرح اولیه‌اش از سوی او به برنامه‌سازان و تهیه‌کنندگان رادیو داده می‌شد، توانست وزن رادیو را به سوی همدل بودن با مخاطب بکشاند و از این رهگذر بر تعداد مخاطبان رادیو بیفزاید. نکته‌ای که در سال‌ها پیش از آن با دستورات فرمایشی مدیران رده میانه سازمان امکان تحققش کمتر تصور می‌شد. این امر البته به یک مساله‌ اساسی در شخصیت خجسته ارتباط پیدا می‌کند و آن نترسیدن از نقد و همراه شدن با صدای عمومی جامعه ایران بود که در این سال‌ها سختی‌های زیادی تحمل کرده‌اند. خجسته از نقد نترسید و اگر نگاهی به برنامه‌های کنونی رادیو بیندازید، در زمینه‌های مختلف اعم از ورزش، فرهنگ، گفت‌وگوهای سیاسی و... می‌توانید تیغ تیز نقد را ببینید که بی‌واهمه می‌برد و از چیزی هم نمی‌ترسد. این فضا البته بعد از خروج خجسته از سازمان‌ هم می‌تواند تلطیف شود و به سوی نقد بی‌حاشیه برود ‌و هم می‌تواند با حضور یک مدیر جسور دیگر راهی که پیش از این رفته و موفق هم بوده،‌ ادامه یابد و نتایج مفیدش به جامعه بازگردد.

تاسف اهالی رادیو از استعفای مدیر

برخلاف تصوری که در میان اهالی رادیو وجود داشت مبنی بر اینکه استعفای این مدیر خوشنام یا تکذیب می‌شود، یا از سوی مدیر سازمان پذیرفته نمی‌شود، عزت‌ا... ضرغامی آب پاکی را روی دست همه ریخت و استعفای حسن خجسته را پذیرفت. شنیدن این خبر در فضای رادیو هیاهوی عجیبی به راه انداخت. مجتبی شاهسوند یکی از مدیران رادیو با اظهار تاسف از شنیدن این خبر گفت: «خجسته چند روز قبل خبر افتتاح رادیو نمایش را در مراسمی اعلام کرده بود، اما شنیدن خبر پذیرش استعفایش برای ما که سال‌ها با او کار کرده‌ایم تنها جای تاسف دارد.»

حمیدرضا خزایی‌، قائم مقام معاونت صدا درباره علت استعفای خجسته گفت: ایشان در جهت چرخش مدیریت داخلی سازمان استعفا داده‌اند و هیچ دلیل خاص دیگری وجود ندارد. هر فردی که روزی مدیریت جایی را برعهده می‌گیرد، سرانجام پس از مدتی مسوولیتش به پایان می‌رسد. البته آقای خجسته پس از استعفا از سازمان صدا و سیما نخواهند رفت و آقای ضرغامی طی امروز و فردا برای پست جدید ایشان که احتمالا سمت مشاور خواهد بود، تصمیم می‌گیرد. وی همچنین پیرامون گزینه‌های احتمالی جانشینی خجسته گفت: هنوز جانشین ایشان تعیین نشده و تصمیمی در این خصوص گرفته نشده است.

سه سال تحت فشار دولت

در مدت بیش از ده‌سالی که حسن خجسته بر مسند ریاست رادیو حضور داشت، نگاهش را به رسانه و رادیو کاملا می‌شد از شکل عملکرد و مدیریت او بر رادیو مشاهده کرد. گفت‌وگوهایی که او انجام داد با اینکه اندک بود اما حاوی نگاه درست به رسانه بود. او طی سه‌سال اخیر زیر فشار شدید قرار گرفته بود.

مشی منتقدانه رادیو به‌ویژه در رادیوهای جوان و گفت‌وگو بارها با واکنش بعضی مقامات دولت مواجه شده بود و حتی این مقامات در برخی اظهارنظرهای علنی از رادیو انتقاد کرده بودند.

برخی رسانه‌های نزدیک به دولت سال گذشته نیز از تغییر خجسته خبر داده بودند که نشانه فشار آنها برای انجام این تغییر بودند. امسال مدیریت برخی از شبکه‌های رادیویی دچار تغییراتی شد که بی‌ارتباط با این فضاسازی‌ها ارزیابی نمی‌شود.

این استعفا در حالی پذیرفته شد که عزت‌ا... ضرغامی بهار سال آینده در بیم و امید تمدید دوره دوم ریاست خود بر صدا و سیما است و به نظر می‌رسد با این استعفا حداقل باعث کاهش فشار دولت بر ضرغامی خواهد شد.

هم‌اکنون مجموعه صدا در انتظار تولد رادیو خانواده و نمایش است و برخلاف خبرهای منتشره در برخی سایت‌ها، ضرغامی با کناره‌گیری خجسته مخالف بوده و گفته می‌شود در پی اصرار معاون صدا با این استعفا موافقت کرده است.

خجسته که پس از محمد سرافراز، معاون برون‌مرزی قدیمی‌ترین معاون صدا و سیما به شمار می‌رود، سال گذشته به عنوان نایب‌رییس اتحادیه رادیو تلویزیون‌های آسیا و اقیانوسیه انتخاب شد.

۱۱ سال توسعه کمی و کیفی

«حسن خجسته» در اوایل سال ۷۲ مدیر گروه استان تهران رادیو شد. او تا سال ۷۷ که دو شبکه تهران و پیام از هم مستقل شدند مدت کوتاهی قائم‌مقام مهاجرانی، معاونت صدا بود و از این سال به پیشنهاد لاریجانی معاونت صدا را برعهده گرفت. در مدت مدیریت خجسته گام‌های موثر بسیاری در جهت توسعه کیفی و کمی شبکه‌های رادیویی برداشته شد، تا جایی که او در بین کارکنان رادیو به «پدر رادیو» معروف شد. رادیو جوان و رادیو گفت‌وگو با وجود مخالفت‌های فراوان، از یادگارهای دوران مدیریت خجسته هستند. مدیر ۵۶ ساله متولد مشهد از رادیو رفت و معلوم نیست راهی که او پایه‌گذارش بود ادامه یابد یا نه، اما هرچه هست این تغییر هم یکی از همان مواردی است که می‌شود از آن به عنوان حسرت و تاسف یاد کرد.

* نویسنده رادیو فرهنگ