مخالفت توکلی با نقدی شدن یارانه‌ها

عکس: ایسنا

دنیای اقتصاد- رییس مرکز پژوهش‌های مجلس روز گذشته با حضور در جمع دانشجویان دانشگاه شیراز تماما روی سخن خود با دانشجویان را بحث طرح تحول اقتصادی دولت و نیز مهم‌ترین بخش آن یعنی هدفمند کردن یارانه‌ها قرار داد و این بار با زبانی صریح نسبت با پیامدهای تورم‌زای آزادسازی یک‌باره قیمت‌ها هشدار داد. احمد توکلی علاوه بر این از اتخاذ ابزار افزایش قیمت‌ها در هدفمند کردن یارانه‌ها به جای تکیه بر راهکارهای غیرقیمتی انتقاد و تصریح کرد که وقتی ۲۰ سال به یک کالا تا ۸۰درصد یارانه پرداخت شده، نمی‌توان به یکباره یارانه آن را گرفته و ۱۰۰درصد نیز مالیات به آن اضافه کرد، این موضوع شوک اقتصادی بزرگی ایجاد می‌کند. به گفته توکلی، دوستان دولتی اعتقاد دارند که این شوک ناپایدار است اما هیچ‌گاه دلایل این موضوع عنوان نشده که بر اساس کدام ارزیابی‌ها این شوک را ناپایدار اعلام کنند. توکلی علاوه بر این متذکر شد که از آنجایی که ریاست‌جمهوری در این دو دوره است انگیزه انتخاباتی بودن را برای اجرای چنین طرحی بیشتر می‌کند. وی همچنین تصریح کرد که دولت استراتژی روشن اقتصادی ندارد.

این اظهارات توکلی در حالی مطرح شد که وی هفته گذشته در کنفرانس مطبوعاتی خود به بهانه برگزاری نمایشگاه دستاوردهای مرکز پژوهش‌ها از هرگونه اظهار نظر صریحی درباره طرح تحول که مورد سوال تعداد زیادی از خبرنگاران نیز بود، خودداری کرد و تنها آثار تورمی این طرح را در یک جمله متذکر شد.

توکلی این‌بار اما با حضور در جمع دانشجویان دانشگاه شیراز منحصرا درباره طرح تحول و هدفمند شدن یارانه‌ها به گفت‌وگو نشست و با اشاره به اینکه «دولت استراتژی اقتصادی مشخصی ندارد» در مورد لایحه دولت برای هدفمند یا نقدی کردن یارانه‌ها گفت: مدل دولت و استنادات آن برای پیش‌بینی نرخ تورم یا میزان پایداری آثار شوک اقتصادی بیشتر تکیه بر تجربه دارد و نظری و علمی‌نیست. به گزارش خبرگزاری مهر در شیراز، احمد توکلی ظهر دیروز در جمع دانشجویان دانشگاه شیراز به تشریح جزئیات و ضعف‌های لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها پرداخت و افزود: در حال حاضر برای بنزین حمل‌ونقل عمومی‌و برای گازوئیل نیز خط ریلی به عنوان گزینه‌های جایگزین در هر کشوری محسوب می‌شود، اما باید در نظر داشت چنانچه قیمت این دو کالا را در کشور زیاد کنیم از آنجایی که حمل‌ونقل عمومی‌و خط ریلی ما در سطح کشور چندان توسعه و رشد مناسبی نداشته‌اند با افزایش قیمت‌ها نمی‌توان انتظار داشت که مصرف این دو کالا کمتر شود.

رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه سخنان خود با اشاره به ضرورت‌های اعمال طرح تحول اقتصادی و هدفمند کردن یارانه‌ها بیان کرد: به غیر از مسائلی که همواره در حوزه طرح تحول اقتصادی مطرح می‌شود باید دانست که شدت انرژی و مصرف آن در کشور بسیار بالا بوده و به همین خاطر اجرای طرحی برای کاهش این روند ضروری به نظر می‌رسد. وی با اشاره به اینکه برای این امر، افزایش قیمت‌ها و راهکاری غیر قیمتی به عنوان دو ابزار مهم برای کاهش مصرف انرژی در کشور را می‌توان متصور شد، تصریح کرد: در حوزه راهکار افزایش قیمت‌ها همان طور که مشخص است باید اقلام مورد نظر را از نظر قیمتی دچار تغییراتی کرد و در راهکار غیر قیمتی باید شرایطی به وجود آید که به عنوان نمونه خودروهای کم مصرف تولید شود، طرح‌های ترافیکی برای کاهش زمان توقف خودروها در ترافیک و در نهایت کاهش مصرف سوخت برنامه‌ریزی کنیم، سیستم اداری را به گونه‌ای تنظیم کنیم که از ترددهای مکرر ارباب رجوع جلوگیری شود و پالایشگاه‌های ما نیز بنزین با بازدهی بیشتر تولید کنند.

کم‌توجهی به راهکارهای غیر قیمتی در طرح یارانه‌ها

توکلی با تاکید بر اینکه در هدفمند کردن یارانه‌ها به بخش راهکارهای غیر قیمتی بسیار کمتر از راهکاری افزایش قیمت‌ها توجه شده، بیان کرد: ابزار افزایش قیمت کالاها دچار ضعف‌هایی بوده که از آن جمله می‌توان به افزایش بسیار زیاد تورم، ایجاد رکود، ایجاد انتظارات تورم و کاهش قدرت صادراتی در کشور اشاره کرد.

وی با تاکید بر اینکه بر اساس توجه به این نقاط ضعف ما تاکید داریم که سیاست‌های غیر قیمتی نیز در طرح‌های اقتصادی اعمال شود، تصریح کرد: از طرفی دولت نیز برای اجرای طرح خود باید قیمت بنزین را به ۴۰۰تومان افزایش دهد یعنی چهار برابر قیمت کنونی، قیمت گازوئیل را از ۵/۱۶ تومان به ۳۵۰ تومان افزایش خواهد یافت یعنی افزایشی ۲۲ برابری و قیمت برق نیز از ۱۱تومان به ۸۰ تومان می‌رسد.

رییس مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید کرد: با این وضع وقتی از دوستان دولتی سوال می‌شود این افزیش قیمت‌ها آثار تورمی ‌را چگونه ایجاد می‌کند، مدعی شده اند که آثار تورمی‌آن بر اساس محاسبات ۱۰تا ۱۳درصد است و مدل ارزیابی خود را نیز مدل FP اعلام می‌کنند.وی با اشاره به اینکه مدل مذکور به طور کامل تجربی بوده و مبنای نظری و علمی‌ندارد، افزود: این مدل برای امور کوتاه مدت انتخاب شده و این امکان را فراهم می‌کند که تا یکسال نتایج اجرای یک طرح را ارزیابی کند ضمن اینکه این مدل برای ارزیابی شوک‌های خیلی بزرگ نیز طراحی نشده است. توکلی با تاکید براینکه کاری که دولت در این بخش انجام می‌دهد فراتر از یک لایحه بوده، بیان کرد: اعتقاد ما بر این است که وقتی ۲۰سال به یک کالا تا ۸۰ درصد قیمت‌های آن یارانه پرداخت می‌شده نمی‌توان به یک‌باره یارانه را از آن گرفته و ۱۰۰درصد نیز مالیات به آن اضافه کرد و این موضوع یک شوک اقتصادی بزرگ ایجاد می‌کند.

رییس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: دوستان دولتی اعتقاد دارند که این شوک ناپایدار است اما هیچ‌گاه دلایل این موضوع عنوان نشده که بر اساس کدام ارزیابی‌ها این شوک را ناپایدار اعلام می‌کنند.

توکلی در ادامه سخنان خود با اشاره به بحث پرداخت نقدی یارانه‌ها نیز بیان کرد: اقتصاد کنونی ما نفتی بوده و این نوع اقتصاد دولت را از پاسخگویی به مردم معاف می‌کند زیرا امور مملکت از راه مالیات و پول مردم تامین نمی‌شود بلکه از راه منابع طبیعی است.

وی تصریح کرد: با این اقتصاد، اتکای حقوق‌بگیران دولت به خود دولت در پی پرداخت نقدی یارانه‌ها بیشتر شده و ضمن اینکه با این امر یارانه را از بخش انرژی گرفته‌ایم و وارد بازار کار می‌کنیم که از آنجایی که فرهنگ کار در مردم ایران دچار نوعی مشکلات و ضعف‌هایی بوده اثرات نامطلوبی را در این بخش باقی خواهد گذاشت.

این نماینده مجلس با این سوال که علاوه بر این موضوعات با چنین اقتصاد نفتی اگر ناگهان قیمت نفت دچار کاهش شود چگونه می‌توان خطرات و تهدیدات را برطرف کرد، افزود: مجموع این موضوعات ما را به سوی ابزارهای غیر قیمتی برای کاهش مصرف انرژی بر می‌گرداند که در این الگو در کنار این مسائل که حمل‌ونقل عمومی‌ توسعه می‌یابد، خودروهای استاندارد تولید می‌شود، شبکه‌های ریلی افزوده می‌شود قیمت‌ها نیز به طور ملایم و با شیب کم افزایش یابد.

توکلی در ادامه سخنان خود در پاسخ به سوال دانشجویی در مورد احتمال انتخاباتی بودن طرح تحول اقتصادی نیز بیان کرد: مجموع اطلاعات و اسناد که برای این طرح در نظر گرفته شده نشان می‌دهد که این رییس‌جمهور برای انجام وظایف خود در حال اجرای این طرح بوده از طرف دیگر از آنجایی که ریاست‌جمهوری در ایران دو دوره است این انگیزه را برای اجرای چنین طرحی بیشتر می‌کند اما اگر چنین طرحی فقط برای انتخابات باشد یک عیب بوده و اثبات این موضوع نیز سخت است. توکلی در ادامه این جلسه در پاسخ به سوال دانشجوی دیگری مبنی بر اطمینان بخش بودن اطلاعات اقتصادی جمع‌آوری شده برای اجرای چنین طرحی نیز بیان کرد: البته اقدام دولت برای جمع آوری اطلاعات پایه بسیار مناسب است زیرا ما در این بخش مشکلات زیادی داریم. وی گفت: به عنوان نمونه از سال ۵۳ تاکنون طبق آمار مرکز آمار سبد هزینه خانوار بیشتر از منبع درآمدی و حقوق آنها بوده و باید گفت که هر خانوار حداکثر یک‌سال می‌تواند از منبع پولی ذخیره شده خود استفاده کند نه ۳۰سال و این موضوع حاکی از وجود اشکال در چنین آماری است.

دولت استراتژی روشن اقتصادی ندارد

توکلی در پاسخ به سوال دیگری از سوی دانشجویان در مورد سند چشم انداز و عدم دست‌یابی به اهداف آن نیز بیان کرد: در این سند که معمولا به طور ۲۰ساله تدوین می‌شود واقعیت‌های جامعه مورد نظر قرار می‌گیرد اما کمی‌ بلندپروازی نیز به طور معمول اشکالی ندارد البته بودن آن از فقدان چنین سندی بهتر است. وی با تاکید بر اینکه این سند چشم‌انداز ارزیابی به نسبت مناسبی را از انحرافات از اهداف آن و مسائلی از این قبیل ارائه می‌دهد، بیان کرد: دولت کنونی نیز خود را وفادار به چشم‌انداز می‌داند اما به نظر من استراتژی روشن اقتصادی در این بخش ندارد به گونه‌ای که در یک مقطع زمانی رفتاری بسیار سختگیرانه نسبت به بازار دارد اما در مقطعی دیگر به طور دقیق از قوانین بازار تبعیت می‌کند. این نماینده مجلس بیان کرد: در عین حال ضمن اینکه نگران عدم تحقق سند چشم‌انداز هستیم اما نباید نسبت به این امر مایوس باشیم.