بر اساس اظهار نظر مسوولان سازمان امور مالیاتی در قانون مالیات بر ارزش افزوده بسیاری از کالاهای اساسی خانوار از مالیات معاف هستند، اما برای برخی کالاها مثل سیگار و مواد دخانی مالیات خاص تعیین شده است. به گزارش ایسنا، آرد، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، شیر، پنیر، روغن نباتی و شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان که از جمله کالاهای اساسی خانوار به شمار می‌روند در قانون مالیات بر ارزش افزوده از پرداخت مالیات معاف هستند. همچنین انواع محصولات کشاورزی فرآوری نشده، دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان، خوراک دام و طیور، انواع کود و سم، بذر و نهال هم جزو معاف شده‌ها هستند.

انواع دارو، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی (انسانی، حیوانی و گیاهی) و خدمات توانبخشی و حمایتی نیز از مالیات معاف هستند.

در قانون مالیات بر ارزش افزوده کالاهای فرهنگی مثل کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ،‌ تحریر و مطبوعات و همچنین فرش دستباف مشمول معافیت هستند.

کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان فعالیت معافیت مقرر طبق مقررات صادرات و واردات، وارد کشور می‌شود از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند، اما مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود. در این قانون اموال غیرمنقول هم مشمول معافیت شده‌اند.

کالاهای اهدایی به صورت بلاعوض به وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی با تایید هیات وزیران و حوزه‌های علمیه در صورت تایید حوزه گیرنده هدایا از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است.

در این میان تعدادی از خدمات هم شامل معافیت شده‌اند که عبارتند از: خدمات مشمول مالیات بردرآمد حقوق، موضوع قانون مالیات‌های مستقیم؛ خدمات بانکی و اعتباری بانک‌ها، موسسات و تعاونی‌های اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه مجاز و صندوق تعاون؛ خدمات حمل‌و‌نقل عمومی و مسافری درون و برون شهری جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی؛ انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آیین‌نامه‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های علوم تحقیقات و فن‌آوری، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش و کار و امور اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیات وزیران می‌رسد. رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه‌ها بر اساس فهرست پیشنهادی مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران؛ اقلام با مصارف صرفا دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی بر اساس فهرست پیشنهادی مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران نیز از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.

فهرست مذکور از اولین دوره مالیاتی پس از تصویب هیات وزیران قابل اجرا خواهد بود.

همچنین به منظور تشویق صادرات و حمایت از سرمایه‌گذاری و تولید، در نظام مالیات بر ارزش افزوده برای کالاها و خدمات صادراتی، نرخ صفر در نظر گرفته شده است. کالاها و خدمات صادراتی، نه فقط در زمان صادرات مشمول مالیات نمی‌شوند، بلکه کلیه مالیات بر ارزش افزوده‌های پرداختی بابت خرید کالاها و خدمات مصرفی که در تولید و عرضه محصول صادراتی پرداخته شده نیز توسط سازمان امور مالیاتی به مودی مسترد خواهد شد.

اما در مقابل نرخ مالیات و عوارض سیگار و مواد دخانی ۱۵‌درصد، انواع بنزین و سوخت هواپیما ۱۵‌درصد، نفت سفید و نفت گاز ۵/۱۱‌درصد و نفت کوره ۵/۶‌درصد محاسبه می‌شوند. نرخ مالیات نوشابه‌های گازدار و خدمات مخابراتی که پیش از این ۱۵ تا ۲۰‌درصد بودند نیز با کاهش روبه‌رو بوده و مثل کالاها و خدمات دیگر سه‌درصد محاسبه می‌شود.

به گفته مسوولان سازمان امور مالیاتی کشور، ۷۰‌درصد از نیازهای روزانه خانوارهای دهک‌های پایین جامعه در این قانون از مالیات معاف است و این مقدار برای دهک‌های بالای جامعه به ۳۰‌درصد کاهش می‌یابد.