نباید به بهانه عدالت، سرمایه‌های کشور را بر باد داد

تولید ثروت و رونق اقتصادی پیش زمینه توزیع عادلانه است

رییس موسسه‌ بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها بر اهمیت رای و نظر مردم در دیدگاه علی(ع) تاکید کرد و افزود: امیرالمومنین به صراحت می‌گوید اگر مردم نمی‌خواستند و حضور مردم نبود و نظر و رای مردم نبود من این حکومت را نمی‌پذیرفتم. وقتی هم که به حکومت می‌رسد، دغدغه‌ خاطر او حق مردم است. به گزارش ایسنا، سید محمد خاتمی در مراسم احیای شب شهادت امیرالمومنین علی(ع) در حرم مطهر امام خمینی(ره) به حکومت حضرت علی(ع) اشاره کرد و افزود: امیرالمومنین(ع) در میان ائمه منحصر به فرد بود که توانست کمتر از پنج سال حکومتی داشته باشد، تا نشان بدهد حکومتی که مرضی رضای خدا، مطلوب پیامبر و متناسب با شأن انسان و مسلمانان است چیست. در تمام این دوره، با فتنه‌ها، جنگ‌ها و دشمنی‌ها مواجه بود؛ به طوری که عمده وقت امیرالمومنین(ع) صرف این قضیه شد، ولی این مانع از آن نبود که امیرالمومنین الگویی نشان بدهد. وی یادآور شد: امروز بشر با تجربه‌ فراوان و دادن هزینه‌های گزاف، به نکته‌های مهمی برای حکومت رسیده است؛ از جمله اینکه انسان صاحب حق و حرمت است، دارای حقوق است، بر سرنوشت خود حاکمیت دارد و آزاد است که در نقد جامعه بیاندیشد و اندیشه خود را بیان کند. این‌ها مسائلی است که بشریت در سیر تکاملی خود به آنها رسیده است. هرچند به لحاظ نظری اشکالاتی دارد و به لحاظ عملی هم بشر نتوانسته است به همین‌ها به درستی عمل کند. وقتی همه‌ این تجربه‌های بشر را کنار می‌زنیم و حکومت علی(ع) را در نظر می‌گیریم می‌بینیم تمام این مسیرهای فکری و عملی بشر در مقابل شیوه و روش امیرالمومنین رنگ می‌بازد و انسان تعجب می‌کند که یک نفر چه‌طور می‌تواند این‌طور بیاندیشد و عمل کند، آن هم در آن زمان خاص.

خاتمی ادامه داد: کدام حاکم را در دنیا سراغ دارید که به شدت مردم را تشکیک کند که در مقابل حاکم و قدرت بایستند، دچار لکنت زبان نشوند و حق خود را بخواهند؟ کدام حاکم را سراغ دارید که بگوید وظیفه‌ شما است که انتقاد کنید. علی(ع) نمی‌گوید که انتقاد حق است بلکه به مردم می‌گوید که وظیفه دارید. کدام حکومت است که نه تنها مخالفان خود را تحت فشار قرار ندهد و برای مخالفت هزینه‌ای ایجاد نکند، بلکه همواره از حق مخالفان خود حمایت کند و او را از امتیازاتی که باید در جامعه داشته باشد محروم نکند؟ وی با بیان اینکه «حکومت علی (ع) یک معجزه است و امروز هم نظیر ندارد»، گفت: امیرالمومنین(ع) بیانی دارد که می‌فرماید ای مردم من را بر شما حقی است و شما هم بر من حقی است. حق من بر شما این است که خیر شما را بخواهم. آگاهی دادن به شما، بالا بردن اطلاعات شما و محو بی‌سوادی در جامعه برای اینکه جامعه را بر اساس علم و آگاهی اداره کنید از جمله حقوق شما بر من است.

خاتمی رونق اقتصادی را از جمله دیگر حقوق مردم بر گردن حاکمان دانست و تصریح کرد: رشد اقتصادی جامعه، بالا بردن رونق مالی و اجتماعی و سازمانی جامعه، نه توزیع مستقیم آن به صورت عادلانه و نه امکانات موجود را به طور یکسان در دست افراد قرار دادن از حقوق مردم بر حاکمان است. اینکه می‌گوییم باید در جامعه تولید کرد و ثروت ایجاد کرد، یکی از حقوقی است که مردم بر حاکمان دارند.

رییس‌جمهور سابق کشورمان با بیان اینکه «نمی‌شود سرمایه‌ کشور را بر باد داد، به این عنوان که می‌خواهیم عدالت را برقرار کنیم»، رونق اقتصادی و مالی را پیش زمینه توزیع عادلانه دانست و تاکید کرد: ابتدا باید در جامعه ایجاد ثروت کرد، ثروت جامعه را بالا برد و رونق اقتصادی و مالی جامعه را بالا برد و بعد توزیع عادلانه کرد. وی به حق حاکم بر مردم نیز اشاره کرد و با بیان اینکه «حقی که حاکمان بر مردم دارند از شگفتی‌های شخصیت امیرالمومنین است»، افزود: امیرالمومنین(ع) به مردم می‌فرماید حالا که رای داده‌اید و تصمیم گرفته‌اید که من حاکم شما باشم وفادار به رای خود باشید. یعنی وفا کنید و جفا و خیانت نکنید.

رییس موسسه بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، حق انتقاد از حکومت را حق شگفت‌انگیز حاکمان بر مردم از دیدگاه علی (ع) توصیف کرد و یادآور شد: امروز بشر به خود می‌بالد که حق انتقاد برای فرد فرد انسان‌ها را به رسمیت می‌شناسد. یعنی انسان‌ها حق داشته باشند نظر خود را اعلام کنند و حتی مخالف حکومت‌ها حرف بزنند. البته انتقاد باید با خیرخواهی و نصیحت همراه باشد، نه تخریب، ولی در دل نصیحت، آزادی بیان نیز لازم است. امروز بشر ادعا می‌کند که حق انتقاد در مقابل قدرت را برای انسان‌ها به رسمیت شناخته است ولی علی(ع) می‌گوید: این حق من بر شما است و این وظیفه شما است. خاتمی ادامه داد: حضرت علی(ع) می‌گوید آزادی بیان، آزادی انتقاد، سخن گفتن در برابر حکومت و ایراد گرفتن نسبت به حکومت وظیفه شما است و این حرف چندین درجه بالاتر از آن چیزی است که امروزی‌ها می‌گویند. وی همچنین به وضعیت اقتصادی در حکومت امام علی(ع) اشاره کرد و گفت: امیرالمومنین در همین مدت کمی که حکومت داشت، فرمود من در حالی حکومت می‌کنم که در سراسر ملک من یک نفر انسان نیست که زیر سقفی که متعلق به خودش است زندگی نکند و از نان گندم نخورد. جلوگیری از ظلم، جلوگیری از اتلاف حق و جلوگیری از اجحاف و چپاول مردم از ویژگی‌های حکومت علی(ع) است و آن حضرت می‌فرمود اگر اموال شما به ناحق در کابین مسلمانان رفته باشد آنها را می‌گیرم.

خاتمی به اخلاق در حکومت امام علی(ع) نیز اشاره کرد و افزود: یکی از این مباحث اخلاقی، اخلاق در عرصه‌ جنگ است. هیچ‌گاه علی‌ابن ابی‌طالب(ع) به استقبال جنگ نرفت. امام علی(ع) همواره کوشید تا از جنگ جلوگیری کند و همواره جنگ‌ها بر علی(ع) تحمیل شد.

وی به نزول تدریجی و یکباره‌ قرآن در قلب پیامبر اکرم(ص) اشاره کرد و با بیان اینکه «قرآن ناسخ و منسوخ دارد»، افزود: این یعنی آیه‌ای نازل شود و پس از مدتی با توجه به شرایط، آیه‌ای می‌آید و آن آیه را نسخ می‌کند و مطلب دیگری می‌گوید. قرآن بعضا برای حل مشکلات خاصی که در زمان و مکانی خاص و حتی در مورد شخصی خاص بوده است، بر قلب پیامبر(ص) نازل شده است و ناظر به همان مساله‌ خاص است و هیچ اشکالی هم در این زمینه نیست. وی با اشاره به نظر حضرت امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه «زمان و مکان دو عنصر تعیین‌کننده در اجتهاد اسلامی است»، تصریح کرد: چه بسا موضوع، همان موضوع است ولی چون شرایط، اوضاع، احوال و نیازها عوض شده است، ایجاب می‌کند که حکم دیگری داشته باشد و اجتهاد اسلامی هم یعنی همین. این نه لطمه‌ای به جاودانگی قرآن می‌زند و نه خدشه‌ای به اینکه قرآن فرازمانی و فرامکانی است، وارد می‌کند.

رییس موسسه‌ بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با بیان اینکه «با رحلت پیامبر اکرم(ص) وحی منقطع شد» یادآور شد: قرآنی که در دست ماست همان است که در طول ۲۳ سال بر پیامبر اکرم نازل شد ولی حقیقت قرآن آن‌چنان است که می‌تواند در همه‌ زمان‌ها و مکان‌ها هدایت‌گر انسان‌ها باشد و کسانی می‌توانند حتی با رفتن به آن مولد خاصی که متعلق به زمان و مکان پیامبر و مصداق آیه‌ای است که در این زمان و مکان موضوعیت و کارآیی ندارد و با رفتن به عمق قرآن و دریافتن حکمت‌های آن موضوعات راهگشایی کنند و راهنمایی‌های آن را بیابند. وی خاطرنشان کرد: بعد از پیامبر(ص) وحی نیست ولی دسترسی به متن و بطن قرآن هست. اگر تنزیل نیست، تاویل هست و تاویل یعنی برگرداندن هر چیز به اول آن و به منشا، سرچشمه و آغاز آن و آن سرچشمه، آغاز و منشا، همان حقیقتی است که یک بار بر پیامبر نازل شده است. بنابراین می‌توان با رجوع به بطن قرآن از همین ضمایر به آن حقیقت رسید و راه را یافت.

خاتمی در پایان سخنرانی خود از همسر امام خمینی(ره) که در بستر بیماری است یاد کرد و گفت: به طور ویژه در این‌جا می‌خواهم یادی کنم از بانوی بزرگواری که بر گردن همه‌ ما حق دارد و حتی امام بزرگوار ما مرهون همکاری و همراهی این بانوی بزرگوار بوده است. این بانوی بزرگوار همسر مکرمه حضرت امام(ره) است که امروز دچار بیماری هستند. از خدای متعال شفای عاجل برای ایشان آرزو می‌کنیم و دعا می‌کنیم او را برای ما زنده نگه دارد.

رییس‌جمهور سابق کشورمان همچنین با گرامی‌داشت یاد و خاطره‌ مرحوم آیت‌ا... توسلی گفت: مرحوم توسلی عزیزی است که امسال سال اول فراغ او را با تمام وجود احساس می‌کنیم. مرحوم توسلی کسی بود که وقتی به او نگاه می‌کردیم به یاد امام(ره) می‌افتادیم و امروز دیگر در میان ما نیست.

پس از سخنرانی خاتمی، حجت‌الاسلام والمسلمین ادیب یزدی به روضه‌خوانی و اجرای مراسم عزاداری ویژه‌ شب‌های احیا پرداخت.