علی طجوزی

تقریبا تا زمانی که فیلم «مسیر سبز» با بازی جذاب تام هنکس و سام راکول از تلویزیون پخش نشده بود، می‌توان گفت که اکثر مخاطبان عمومی فیلم و در کل سینما نام فرانک‌ دارابونت را نشنیده بودند.اما با همان اولین فیلمی که از وی در ایران پخش شد به سرعت به یکی از کارگردانان محبوب تبدیل شد و پخش «رهایی از شاوشنگ» با بازی تیم رابینز و مورگان فریمن بر این محبوبیت افزود. دارابونت اکنون در ایران چهره کاملا شناخته شده‌ای است و بسیاری از علاقه‌مندان به سینما آثار او را تعقیب می‌کنند و فضای فکری او را تحسین می‌کنند.

دارابونت کیست

فرانک دارابونت، کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده، در ۲۸ ژانویه سال ۱۹۵۲ از خانواده‌ای مهاجر و مجاری‌تبار در فرانسه به دنیا آمد. در کودکی به همراه خانواده‌اش به آمریکا مهاجرت کرد. دارابونت کار در سینما را ابتدا به عنوان دستیار تولید آغاز کرد، بعد از آن به ساخت و طراحی دکور، روی آورد و به این ترتیب همه چیز را درباره فیلم‌سازی، به طور تجربی آموخت. هدف دارابونت این بود که روزی فیلم‌نامه‌نویس شود و این کار را در ساعات بیکاری خود به طور مداوم انجام می‌داد. دارابونت در نخستین تجربه نویسندگی‌اش، فیلم‌نامه کوتاهی براساس یکی از داستان‌های کوتاه استیفن کینگ به نام زن در اتاق نوشت و (۱۹۸۳) و خودش نیز آن را ساخت. زن در اتاق، ماجرای غم‌انگیزی درباره یک زن بود که به بیماری لاعلاجی مبتلا است. بعد از این فیلم به مدت ده سال، تا اولین فیلم بلندش را بسازد به فیلم‌نامه‌نویسی پرداخت. در سال ۱۹۹۴ دارابونت فیلم«رستگاری از شاوشنگ» را ساخت. دارابونت که به داستان‌های استیفن کینگ بسیار علاقه داشت، برای اولین فیلم بلندش هم، داستانی کوتاه از او، را انتخاب کرد. دارابونت داستان کوتاه کینگ را به یک فیلم‌نامه بلند با زمانی بیش از دو ساعت تبدیل کرد. دارابونت خود درباره این داستان گفته:

«وقتی اولین بار این داستان را خواندم حتی به گریه افتادم. از نظر کشش دراماتیک باید بگویم که خود شخصا از کشف و شهودی که شخصیت اصلی داستان به آن دست می‌یابد، لذت می‌برم. در این داستان، اندی کسی است که با ناملایمات بسیاری روبه‌رو می‌شود، از جمله نفسیات درونی انسان‌ها و نیز فضای ناامیدکننده‌ای که در آن واقع شده است، اما او همچنان با امید زنده است. دوست اندی یعنی رد نیز، تحت تاثیر کشف و شهود درونی اندی، به جای ناامیدی، امید را انتخاب می‌کند. انتخاب امید به جای ناامیدی بدنه اصلی این داستان را تشکیل می‌دهد.»

این فیلم بسیار مورد توجه تماشاگران و منتقدان قرار گرفت و به یکی از بهترین و مهم‌ترین فیلم‌های سال ۱۹۹۴ بدل شد. رستگاری از شاوشنگ در اسکار سال ۱۹۹۵ در هفت رشته نامزد دریافت جایزه شد،اما چیزی نبرد!؟

در سال ۱۹۹۹، دارابونت دومین فیلم بلند خود را ساخت، که مسیر سبز نام داشت. مسیر سبز نیز بر اساس داستانی از استیفن کینگ ساخته شد. این بار هم دارابونت به سراغ زندان و بی‌گناهی رفت، ولی این بار ماجرای بی‌گناهی یک مرد عجیب و معجزه‌گر بود. جان کافی مرد تنومند و سیاه پوستی است که به قتل دو دختر بچه متهم می‌شود. جان کافی با وجود هیکل بزرگ و شاید ترسناکش، قلبی رئوف و مهربان دارد و برای نجات دیگران از قدرتی معجزه‌وار استفاده می‌کند. این معجزه شاید برای دیگران خیر و برکت داشته باشد، اما نیروی جسمی خود او را به تحلیل می‌برد. زندان‌بانان که بر بی‌گناهی او وقوف دارند نمی‌توانند او را از صندلی الکتریکی نجات دهند و او سرانجام اعدام می‌شود و دالان سبز نیز، نام دالانی است که از آنجا، اعدامی‌ها را به اتاق مرگ می‌برند. رییس بخش زندان اعدامی‌ها با بازی تام هنکس که نمی‌تواند جان کافی را نجات دهد و در مرگ معجزه‌ای که از سوی خدا نازل شده بود مقصر است، کیفرش آن است که عمری طولانی داشته باشد و مرگ دوستان و نزدیکانش را به چشم ببیند. دالان سبز بسیار مورد توجه قرار گرفت و تماشاگرانش را بسیار تحت تاثیر قرار داد.

مجستیک (۲۰۰۱)، پروژه بعدی دارابونت بود، یک ماجرای درام و عاشقانه درباره یک فیلم‌نامه‌نویس هالیوودی با بازی جیم کری ، که در دوران مک کارتیسم، نامش در لیست سیاه قرار می‌گیرد، سپس طی یک تصادف حافظه‌اش را از دست می‌دهد و از یک شهر کوچک سر درمی‌آورد و در آنجا با شخص دیگری اشتباه گرفته می‌شود. مجستیک به رغم اینکه امضا دارابونت را بر خود داشت، اما نتوانست همانند دو فیلم قبلی وی باشد.

از دارابونت در سال ۲۰۰۷ فیلم مه اکران شد که باز هم بر اساس داستانی از استیفن کینگ ساخته شده بود. ژانر این فیلم ژانر وحشت بود و دارابونت باز هم در به تصویر کشاندن متن دلخواهش بار دیگر به موفقیت رسیده بود.

در‌حال‌حاضر دارابونت مشغول فیلم آخر خود به عنوان فارنهایت ۴۵۱ است که بدون هیچ حدس و گمانی می‌توان پی برد که فیلمنامه‌اش را باز هم بر اساس داستانی از استیفن کینگ نوشته است.

کینگ مرد محبوب دارابونت است و اکنون آن سال‌ها است که با هم رابطه دوستانه دارند.

گزیده جوایز و افتخارات

*نامزد دریافت جایزه اسکار در رشته بهترین فیلم‌نامه اقتباسی برای فیلم رستگاری از شاوشنگ در سال ۱۹۹۵، نامزد دریافت جایزه اسکار در رشته‌های بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه اقتباسی برای فیلم مسیر سبز در سال ۲۰۰۰.

*نامزد دریافت جایزه گلدن گلوب در رشته بهترین فیلم‌نامه برای فیلم رستگاری از شاوشنگ در سال ۱۹۹۵.