چه شد که جنگ در منطقه گسترش یافت؟
جدول زمانی منازعه ایران و اسرائیل
در اینجا جدول زمانی از لحظات کلیدی ارائه میشود که منجر به تشدید درگیریها بین اسرائیل و همسایگان منطقهای آن شده است:
۸ اکتبر ۲۰۲۳ – آغاز تبادل آتش حزبالله و اسرائیل: اسرائیل و حزبالله، یک روز پس از حملات حماس در جنوب اسرائیل که در آن ۱۱۳۹ نفر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر اسیر شدند، شروع به تبادل آتش در مرزهای لبنان و اسرائیل کردند و اسرائیل اقدامات تلافیجویانه خود را در این منطقه آغاز کرد. محاصره نوار غزه نزدیک به یک سال ادامه دارد. جنگ غزه تاکنون منجر به جان باختن بیش از ۴۱هزار فلسطینی شده که اکثر آنها زن و کودک هستند. در ۸ اکتبر، حزبالله اعلام کرد که در «همبستگی» با فلسطینیها، راکتهای هدایتشونده و توپخانه را به سمت سه پایگاه نظامی در مزارع شبعا، منطقهای مرزی، پرتاب کرده است.
از آن زمان تاکنون تبادل آتش برونمرزی تقریبا روزانه ادامه داشته است. حزبالله که در سال ۱۹۸۲ برای مبارزه با تهاجم و اشغال جنوب لبنان توسط اسرائیل تشکیل شد، میگوید پس از پایان حمله اسرائیل به غزه، حمله به اسرائیل را متوقف خواهد کرد. بر اساس اطلاعات مکان و رویداد درگیری مسلحانه (ACLED) از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تا ۶ سپتامبر ۲۰۲۴، حدود ۸۲درصد از ۷۸۴۵ حمله رد و بدلشده، توسط نیروهای اسرائیلی انجام شد. حداقل ۶۴۶ نفر در لبنان در آن دوره در حملات اسرائیل جان خود را از دست دادند. حزبالله و سایر گروههای مسلح لبنان ۱۷۶۸ حمله علیه اسرائیل انجام دادند که منجر به کشته شدن حداقل ۳۲ اسرائیلی شد و مزارع شبعا در جریان جنگ ششروزه ۱۹۶۷ به تصرف اسرائیل درآمد. ارتش اسرائیل اعلام کرد که توپخانهای را به سمت منطقهای در لبنان که از آنجا شلیک خمپاره برونمرزی انجام شده بود، شلیک کرد.
۱۳ آوریل ۲۰۲۴ - ایران ۳۰۰ موشک و پهپاد به سمت اسرائیل پرتاب کرد: نزدیک به دو هفته پس از حمله مرگبار به کنسولگری ایران در سوریه، ایران با رگبار موشک و هواپیماهای بدون سرنشین اسرائیل را هدف قرار داد. این اولین بار بود که ایران مستقیما به اسرائیل موشک شلیک میکرد. برای مقابله با این عملیات ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه به کمک اسرائیل شتافتند. همچنین اردن به سرنگونی تعدادی موشک که از حریم هوایی این کشور عبور میکردند، کمک کرد. به گفته مقامات آمریکایی، حمله هوایی ایران پنج ساعت به طول انجامید.
۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴ – ترور اسماعیل هنیه: اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، در ساعات اولیه روز چهارشنبه ۳۱ ژوئیه در تهران، پایتخت ایران، با حمله هوایی به ساختمانی که در آن اقامت داشت، ترور شد. حماس و ایران، اسرائیل را مسوول این ترور میدانند؛ تروری که تنها چند ساعت پس از آن رخ داد که اسرائیل یکی از فرماندهان ارشد حزبالله را در بیروت هدف قرار داد. هنیه یک روز قبل از شهادت برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان رئیسجمهور ایران به تهران آمده بود. بعد از این عملیات، گردانهای قسام، شاخه مسلح حماس اعلام کردند که ترور اسماعیل هنیه، جنگ با اسرائیل را به «سطح جدیدی» رسانده و درباره «عواقب عظیمی برای کل منطقه» هشدار دادند. آیتالله علی خامنهای، رهبر معظم ایران نیز وعده «مجازات سخت» داد.
۲۳ تا ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ – اسرائیل جان بیش از ۷۰۰ نفر را در لبنان گرفت: در ۲۳ سپتامبر، ارتش اسرائیل اعلام کرد که بیش از ۶۵۰ حمله هوایی به حدود ۱۶۰۰ هدف حزبالله در سراسر لبنان انجام داده است. تنها در چهار روز، از ۲۳ سپتامبر تا ۲۷ سپتامبر، نیروهای اسرائیلی جان بیش از ۷۰۰ لبنانی را در حملات هوایی در سراسر لبنان گرفتند. در میان جانباختگان ۵۰ کودک و ۹۴ زن بودند. در همان دوره به شهادت رسیدن سید حسن نصرالله، رهبر حزبالله نیز تایید شد. بر اساس گزارش رسانههای اسرائیلی، ارتش اسرائیل مسوولیت این ترور را برعهده گرفت؛ تروری که در جریان یک حمله گسترده به حومه مسکونی بیروت با استفاده از ۸۵ بمب به اصطلاح سنگرشکن صورت گرفت. استفاده از چنین بمبهایی در مناطق مسکونی و سایر مناطق پرجمعیت طبق کنوانسیون ژنو ممنوع است. وزارت بهداشت عمومی لبنان اعلام کرد که دست کم ۱۸۳۵ لبنانی در این حملات زخمی شدهاند.
۲ اکتبر – حمله موشکی ایران به اسرائیل: در خصوص حمله دوم اکتبر، ایران اعلام کرد که طی این حمله و در پاسخ به ترور رهبران ارشد حماس، حزبالله و سپاه پاسداران توسط اسرائیل، حدود ۱۸۰ موشک بالستیک شلیک کرده است. ایران اعلام کرد که برای اولین بار از موشکهای مافوق صوت علیه اسرائیل استفاده کرده است. مقامات اسرائیلی نسبت به تلافی شدید هشدار دادند. با این حال، از آن زمان، متحدان اسرائیل در تلاش بودند تا اسرائیل را متقاعد کنند که واکنش خود را محدود کند. جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا گفته است که طرفدار حمله اسرائیل به سایتهای هستهای یا تاسیسات نفتی ایران نیست. گزینه استراتژیک باقیمانده و قابلتوجه اسرائیل برای هدف قرار دادن، سایتهای نظامی ایران است؛ همان جایی که اسرائیل ادعا میکند در ۲۶ اکتبر به آن حمله کرده است. در ۲۴ سپتامبر، حزبالله با حمله هوایی هواپیماهای بدون سرنشین، پایگاه دریایی اسرائیل در جنوب حیفا را هدف قرار داد. به گفته دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد (OCHA)، حملات اسرائیل ادامه یافته و منجر به آواره شدن حداقل یک میلیون لبنانی شده است. اکثریت (۹۰ درصد) جابهجاییها در هفته منتهی به ۱ اکتبر اتفاق افتاده و بسیاری از مردم مجبور به خوابیدن در فضای باز در خیابانها، سواحل و پارکها یا در اتومبیلهای خود شدهاند.
چگونه درگیری به این سطح رسید؟
دنیجل ججیک، استادیار دانشگاه آمریکایی لبنانی در بیروت به الجزیره گفت: «واشنگتن و نیروهای نیابتی آن از اسرائیل در برابر هرگونه پاسخ محافظت میکنند و در عین حال اطمینان میدهند که نتانیاهو میتواند به نسلکشی در غزه و خشونت استعماری در سراسر منطقه ادامه دهد و با هر کسی که قصد مداخله داشته باشد، مقابله کند.» او افزود که جامعه بینالمللی بهویژه به دلیل هژمونی آمریکا و عدمتوازن قدرت در نهادهای سازمان ملل، به طرز بدی نتوانسته است در نسلکشی غزه مداخله کند. ججیک گفت: «رژیم اسرائیل به صراحت اعلام کرده که هیچ خط قرمزی ندارد. این مساله خود منجر به تشدید تنش شده است.»