عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، کویت، بحرین و در شمال خلیج فارس هم جمهوری اسلامی ایران و عراق، همگی از جمله مهم‌ترین صادرکنندگان انرژی‌‌‌‌های فسیلی در جهان به شمار می‌‌‌‌آیند و از این منظر عمان شاید نتواند در رتبه‌‌‌‌های بالا قرار گیرد اما با بهره‌‌‌‌گیری از فناوری‌‌‌‌های غربی در حوزه‌‌‌‌هایی خاص ورود کرده و تلاش دارد در این حوزه‌‌‌‌ها جایگاهی ویژه برای خود ایجاد کند؛ از آن جمله می‌توان به صنایع مایع‌‌‌‌سازی پیشرفته گاز در عمان اشاره کرد که با بهره‌‌‌‌گیری از دانش و تجربیات کشورهای خارجی به‌ویژه شرکت‌های برجسته آمریکایی و اروپایی، در این حوزه پیشرفت‌‌‌‌های مناسبی کرده است. عمان در سال‌‌‌‌های اخیر با جذب سرمایه‌گذاری‌‌‌‌های کلان خارجی در تلاش بوده تا خود را به عنوان یک بازیگر قابل اعتماد و مهم در بازار جهانی گاز مایع (ال‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی) تثبیت کند؛ مسیری که دورنمای آن دشوار به نظر می‌رسد اما آمار و ارقام از قدم گذاشتن دولت عمان در این مسیر حکایت دارد. اتحادیه بین‌المللی گاز در گزارش نیمه اول سال ۲۰۲۴ خود در خصوص گاز مایع ال‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی به بررسی حجم تولید و صادرات این محصول کلیدی در کشورهای مختلف از جمله عمان پرداخته است.

عمان در سال گذشته میلادی ۱۱ میلیون و ۴۳۰‌‌‌‌هزار تن گاز مایع صادر کرده که این رقم برابر با ۳‌‌‌‌درصد مجموع صادرات گاز مایع در جهان است. بر این اساس عمان به عنوان نهمین صادرکننده بزرگ گاز مایع در سطح جهان قرار می‌گیرد. با وجود فراز و نشیب‌‌‌‌های بازار بین‌المللی انرژی، عمان موفق شده است صادرات خود را نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش دهد و همین موضوع گواهی بر برنامه‌‌‌‌ریزی راهبردی و انعطاف عمان در قبال بازارهای جهانی محسوب می‌شود. عمان در سال ۲۰۲۲ در مجموع ۱۱میلیون و ۲۹۰‌‌‌‌هزار تن گاز مایع صادر کرده بود.

گاز مایع عمان راه خود را در بازارهای کلیدی انرژی پیدا کرده است و هم اکنون نقش مهمی در زنجیره تامین جهانی انرژی دارد. کشورهای کره‌‌‌‌جنوبی، ژاپن و چین سه خریدار اصلی گاز مایع عمان به شمار می‌‌‌‌آیند. عمان در سال گذشته میلادی ۵ میلیون و ۸۰‌‌‌‌هزار تن گاز مایع به کره‌‌‌‌جنوبی، ۲ میلیون و ۱۹۰‌‌‌‌هزار تن گاز مایع به ژاپن و یک میلیون و ۸۰‌‌‌‌هزار تن گاز مایع به چین صادر کرده است. همچنین کشورهای هند، تایلند و تایوان به ترتیب با واردات ۸۸۰‌‌‌‌هزار تن، ۶۳۰‌‌‌‌هزار تن و ۴۱۰‌‌‌‌هزار تن دیگر خریداران بزرگ گاز مایع عمان به شمار می‌‌‌‌آیند. کشورهای فیلیپین، فرانسه، اسپانیا و ترکیه نیز از دیگر مشتریان گاز مایع عمان به شمار می‌‌‌‌آیند و در سال گذشته میلادی خریدار این محصول راهبردی بوده‌‌‌‌اند.

اتحادیه بین‌المللی گاز در این گزارش همچنین به بررسی میزان کارآمدی کارخانه‌‌‌‌های مایع‌‌‌‌سازی گاز در عمان پرداخته است. کارخانه‌‌‌‌های مایع‌‌‌‌سازی گاز عمان در سال ۲۰۲۳ با نرخ بهره‌‌‌‌وری ۱۱۰‌‌‌‌درصد فعالیت کرده‌‌‌‌اند. سه کارخانه عظیم مایع‌‌‌‌سازی گاز عمان یعنی کارخانه‌‌‌‌های عمان ال‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی «تی ۱»، «تی ۲» و «تی ۳ قلهات» که مهم‌ترین تولیدکنندگان گاز مایع این کشور به شمار می‌‌‌‌آیند، در سال گذشته میلادی در مجموع با ظرفیت ۱۰.۴ میلیون تن در سال فعالیت کرده‌‌‌‌اند. سه کارخانه اصلی تولیدکننده گاز مایع عمان با بهره‌‌‌‌گیری از فناوری مایع‌‌‌‌سازی ای‌‌‌‌پی-سی۳ام‌‌‌‌آر (AP-C۳MR)، عملکرد بالا و قابل اعتمادی از خود به جا گذاشته و به نقطه اتکایی برای تضمین صادرات این محصول راهبردی برای عمان تبدیل شده‌‌‌‌اند.

همزمان با پایان دوره همه‌گیری کرونا و افزایش درخواست انرژی در بازارهای جهانی به‌ویژه افزایش تقاضا برای خرید گاز مایع در بازارهای جهانی، کارخانه‌‌‌‌های مایع‌‌‌‌سازی گاز تی۱ و تی۲ ظرفیت تولید سالانه خود را به ۳ میلیون و ۵۵۰‌‌‌‌هزار تن و کارخانه تی ۳ قلهات ظرفیت تولید سالانه خود را به ۳ میلیون و ۳۰۰‌‌‌‌هزار تن افزایش داده‌‌‌‌اند.

اتحادیه بین‌المللی گاز در گزارش ال‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی ۲۰۲۴ تصویری بزرگ‌تر از بازار جهانی گاز مایع ارائه می‌‌‌‌کند. هم اکنون ۲۰ کشور به عنوان صادرکننده گاز مایع و ۵۱ کشور به عنوان واردکننده گاز مایع در بازار جهانی ال‌‌‌‌ان‌‌‌‌جی فعال هستند. محدودیت‌‌‌‌های عرضه در قبال تقاضا همچنان یکی از بزرگ‌ترین معضلات این بازار به شمار می‌‌‌‌آید و این موضوع بر رشد بازار تاثیر مستقیم دارد. همان طور که در بالا اشاره شد، پس از پایان همه‌گیری کرونا و آشفتگی حاکم بر بازارهای بین‌المللی انرژی، هم‌‌‌‌اکنون ثباتی نسبی هر چند شکننده بر بازارهای انرژی حکمفرما شده است. میزان تقاضای خرید گاز مایع در بازارهای جهانی انرژی رشد قابل‌توجهی داشته است و تا پایان فوریه ۲۰۲۴ میزان درخواست برای خرید این فرآورده راهبردی به بیش از یک‌‌‌‌هزار میلیون تن (۱۰۲۹ میلیون تن) در سال رسیده است.

از سوی دیگر در روند احداث زیرساخت‌‌‌‌های تولید گاز مایع سرعت مانند میزان تقاضا بالا نیست. در سال ۲۰۲۳ که پس از سال ۲۰۱۰ بیشترین میزان احداث زیرساخت‌‌‌‌های تولید گاز مایع در سراسر جهان به شمار می‌‌‌‌رفت، تنها ظرفیتی معادل تولید ۷۰ میلیون تن در سال اضافه شده است. سلطنت عمان همچنین برنامه‌‌‌‌ای جامع برای توسعه صنایع گازی قلهات در صور دارد و قصد دارد ظرفیت تولید سالانه این مجتمع را بیش از ۳ میلیون و ۸۰۰‌‌‌‌هزار تن افزایش دهد که بر این اساس میزان تولید این کشور را به بیش از ۱۵میلیون و ۲۰۰‌‌‌‌هزار تن برساند.

انتظار می‌‌‌‌رود روند توسعه صنایع گازی قلهات تا سال ۲۰۲۹ به طور کامل عملیاتی شود.در پایان ذکر این نکته خالی از لطف نیست که با توجه به عدم‌‌‌‌تناسب میان عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی گاز مایع، پیش‌بینی‌‌‌‌ها حاکی از آن است که روند قیمت این محصول راهبردی روندی افزایشی خواهد بود و کشورهای تولید‌‌‌‌کننده گاز مایع معمولا با قراردادهایی بلندمدت، فروشی تضمین‌‌‌‌شده دارند. سلطنت عمان نیز در همین چارچوب در سال‌‌‌‌های گذشته قراردادهایی بلندمدت با کشورهایی چون آلمان، ترکیه و سنگاپور جهت تضمین فروش گاز مایع خود در سال‌‌‌‌های آینده منعقد کرده است.