اتاق فکر پارلمان بریتانیا تحلیل کرد
معنای انتخاب پزشکیان برای سیاست خارجی ایران
در این تحلیل آمده است: ایرانیان در ماه ژوئن رئیس‌جمهور جدید را انتخاب کردند. آیا این گشایشی برای مذاکرات بر سر برنامه هستهای ایران یا حمایت بیشتر از روسیه ایجاد می‌کند؟ قرار است در ژوئیه ۲۰۲۴، مسعود پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور بعدی ایران کار خود را آغاز کند.پزشکیان که خود را «اصلاح‌طلب-اصولگرا» معرفی می‌کند، به رهبری جمهوری اسلامی ایران و اصول انقلابی که در سال ۱۹۷۹ تاسیس شد، وفادار است. با این حال او گاهی اوقات منتقد بوده است. وی در جریان انتخابات از توسل به زور برای اعمال قانون پوشش حجاب انتقاد کرد. پزشکیان همچنین گفته است که می‌‌‌خواهد با ایالات متحده برای لغو تحریمها همکاری کند تا بتواند اقتصاد ایران را احیا کند و آماده بازگشت به توافق هستهای ۲۰۱۵ است.
تعامل چین و روسیه با ایران
در دوره رئیس‌جمهور سابق، ایران سیاست همسویی نزدیک‌تر با روسیه و چین را دنبال می‌کرد. چین اکنون بزرگ‌ترین خریدار نفت تحریم‌شده ایران است، در حالی که ادعا می‌شود ایران پهپادهایی را برای استفاده در اوکراین به روسیه ارائه کرده که تحریمهای جدید ایالات متحده، اتحادیه اروپا و انگلیس را به دنبال داشته است. پزشکیان می‌گوید که برای دوستی روسیه و چین ارزش قائل است. با این حال، همان‌طور که تحلیل‌‌‌های اندیشکده موسسه خاورمیانه اشاره می‌کند، چین و روسیه قادر به جبران اثرات اقتصادی تحریمهای آمریکا نیستند. شورای روابط خارجی اروپا استدلال می‌کند که اگر ایران بخواهد حمایت خود از روسیه را کاهش دهد، این اهرمی برای اروپایی‌ها بر ایران ایجاد می‌کند. اندیشکده چتم هاوس استدلال می‌کند که بعید است ایران به زودی روابط خود با روسیه را کاهش دهد، اما ممکن است در میان‌‌‌مدت دور شدن ایران امکان‌‌‌پذیر باشد (و احتمالا پیش‌‌‌نیاز برای کاهش تحریمها است).
اقدامات ایران در خارج از کشور
از زمان ایجاد جمهوری اسلامی در سال ۱۹۷۹، ایران از گروه‌های آزادی‌بخش در سراسر خاورمیانه حمایت کرده است. پزشکیان از سپاه پاسداران تمجید کرده و از حزب‌الله لبنان و حماس حمایت کرده است. در حالی که هم او و هم رهبر معظم انقلاب خواهان پیشبرد روابط با کشورهای عرب خلیج فارس هستند، عربستان سعودی و امارات متحده عربی ایران را یک بازیگر تجدیدنظر‌طلب منطقه‌ای می‌دانند. از زمان احیای روابط ایران و عربستان در سال ۲۰۲۳، بهبود چندانی در روابط عربستان و ایران مشاهده نشده است.
برنامه هستهای ایران
از زمان خروج ایالات متحده از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام – توافق هستهای ایران) و اعمال مجدد تحریمها در سال ۲۰۱۸، ادعا می‌شود ایران به طور فزاینده‌ای مفاد این توافق را نقض کرده است. ایران محدودیت‌های موجود در ذخایر اورانیوم غنی‌‌‌شده خود را که ۳۰ برابر حد مجاز برجام است، تغییر داده و غنی‌‌‌سازی اورانیوم را تا ۶۰درصد آغاز کرده است که به میزان قابل‌توجهی بیش از ۳.۶۷درصد توافق‌شده در برجام است. برخی تحلیلگران استدلال می‌کنند که ایران اکنون می‌تواند مواد شکافت‌‌‌پذیر کافی برای سلاح‌‌‌های هستهای را در صورت تمایل، تقریبا به صورت فوری تولید کند، اگرچه تولید کلاهک قابل تحویل یک تا دو سال طول می‌‌‌کشد. ایران مدعی است که تمایلی به ساخت سلاح هستهای ندارد. در ارزیابی اطلاعاتی آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادعا شده‌است که ایران چنین فعالیت‌‌‌هایی را انجام نمی‌‌‌دهد، اما اگر بخواهد در موقعیت بهتری برای انجام این کار قرار دارد.
انتخاب پزشکیان می‌تواند بر مذاکرات هستهای تاثیر بگذارد؟
پزشکیان گفته است که تحریمها را یک آسیب جدی می‌‌‌داند و از اجرای برجام حمایت می‌کند. تحلیل منتشره در موسسه سیاستگذاری مرکز مطالعات استراتژیک استدلال می‌کند که انتخاب پزشکیان فرصتی برای تعامل فراهم می‌کند که نباید از آن گذشت، حتی اگر به قیمت محدود شدن انتظارات باشد. در نهایت رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران تعیین خواهد کرد که آیا ایران دوباره با برجام تعامل خواهد کرد یا خیر. پس از انتخاب پزشکیان، متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت که ایالات متحده «هیچ انتظاری» در مورد تغییر دولت در ایران ندارد. وی گفت: اقدامات ایران در خاورمیانه از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به این معنی است که موضوع هستهای «در حال حاضر از هرگونه راه‌حل دیپلماتیک معنی‌دار فاصله دارد». این دیدگاه ایالات متحده با رهبران اتحادیه اروپا و دولت بریتانیا مشترک است که دیپلماسی همچنان «موثرترین راه» برای رسیدگی به برنامه هستهای ایران است.
