نبرد از طریق گروه‌های نیابتی در سراسر خاورمیانه ادامه دارد
بازی محتاطانه ایران و آمریکا
دیپلمات‌های آمریکایی و اروپایی و دیگر مقامات میگویند که هیچ کس نمی‌داند این وضعیت تا کی ادامه خواهد داشت. اما با گذشت ۱۰۰ روز از درگیری، ارزیابی اکثر بازیگران کلیدی این است که ایران نیروهای نیابتی خود را برای ایجاد دردسر برای ارتش آمریکا و فشار بر اسرائیل و غرب در عراق، سوریه، لبنان و خطوط کشتیرانی در دریای سرخ تحت فشار قرار داده، در حالی که برای ممانعت از تحریک یک فوران بزرگ‌تر تلاش می‌کند. این ظریف‌ترین رقصی است که مملو از نشانه‌های ظریف، حملات، تظاهر و کنش انکارناپذیر است. به نظر می‌رسد احتیاط جزئی است، اما همه جا در کار است.
در حالی که تهران در هفته‌‌‌های اخیر تولید اورانیوم خود را به شدت افزایش داده و این نگرانی را ایجاد کرده است که ممکن است دوباره به سمت توانایی ساخت چند سلاح هستهای حرکت کند، اما با احتیاط دقیق، آن را زیر آستانه گریز قرار داده است. این به عنوان خط قرمزی در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند موجب اقدام نظامی علیه مجتمع‌‌‌های هستهای زیرزمینی شود.
هنگامی که اسرائیل در ۲ ژانویه به حومه بیروت حمله کرد تا یکی از رهبران حماس را ترور کند، حمله بسیار دقیقی را برای جلوگیری از آسیب رساندن به نیروهای حزبالله صورت داد؛ دقیقا برعکس کارزار خود در غزه. این به مقامات اسرائیلی اجازه داد تا به حزبالله این پیام را ارسال کنند که هیچ علاقهای به تشدید حملات به مرز جنوبی لبنان ندارند و هنگامی که چند روز پیش ایالات متحده تاسیسات پرتاب، رادارها و انبارهای تسلیحات یمنی‌ها را مورد اصابت قرار داد، از هدف قرار دادن رهبری انصارالله اجتناب کرد.ایران هر چقدر هم خوشحال باشد اما جنگ همه‌جانبه را به نفع خود نمی‌داند. رایان کراکر دیپلمات سابق آمریکایی گفت: آنچه ایران بیش از همه به آن اهمیت می‌دهد «ثبات» است. ایالات متحده نیز تلاش کرده که درگیری را مهار کند. اما تاریخ مملو از تلاش‌‌‌های ناموفق برای دور نگه‌‌‌داشتن نیروهای آمریکایی از درگیری‌‌‌هایی بوده که در نیمی از جهان و در فواصل بسیار دور قرار داشته است. همان‌طور که با ورود ایالات متحده به جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۷، جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۱، کره در سال ۱۹۵۰ و ویتنام به تدریج در دهه ۱۹۶۰ مشخص شد. تصادفات، ترورها، کشتیهای غرق‌‌‌شده و سیستم‌های هدایت نادرست همگی می‌توانند دقیق‌‌‌ترین استراتژی را تضعیف کنند.
با این حال، تقریبا دو سال بعد در اوکراین، مجموعه‌‌‌ای از محدودیت‌های ناگفته مشابه، کارساز بوده است - تا حدودی حتی نزدیک‌‌‌ترین دستیاران بایدن را نیز شگفت‌زده کرد. در اوایل، بایدن به ارتش دستور داد تا هر کاری که می‌تواند برای حمایت از اوکراین انجام دهد - تا زمانی که نیروهای آمریکایی مستقیما با روسیه، چه در زمین، چه در هوا یا در دریای سیاه مقابله نکنند. او همچنین دستور داد که اوکراینی‌ها از سلاح‌های آمریکایی علیه اهدافی در داخل خاک روسیه استفاده نکنند، اگرچه نگرانی دائمی وجود دارد مبنی بر اینکه در صورت اصابت موشک روسی به کشور همسایه ناتو چه اتفاقی خواهد افتاد.
اما مسکو و واشنگتن سابقه‌ای نزدیک به ۸۰ ساله در ارسال سیگنال جنگ سرد دارند که پس از بحران موشکی کوبا مملو از خطوط تماس بود. اما با ایران نه سابقه و نه ارتباط مستقیمی وجود دارد که اطمینان حاصل شود که تشدید تنش همچنان کنترل شده است.
مقامات اطلاعاتی آمریکا در مصاحبه‌‌‌ها اظهار می‌دارند که آنها همچنان به ارزیابی این موضوع ادامه می‌دهند که ایران علاقهای به یک جنگ گسترده‌‌‌تر ندارد، حتی اگر عملیات یمنی‌ها در دریای سرخ را تشویق کرده باشد. آنها استدلال می‌کنند که تمام هدف نایبان ایران این است که راهی برای مشت زدن به اسرائیل و ایالات متحده بیابند، بدون اینکه به جنگی منجر شود که تهران قصد اجتناب از آن را دارد.
آنها میگویند که هیچ مدرک مستقیمی وجود ندارد که ایران دستور حملات اخیر یمنی‌ها به کشتیها در دریای سرخ را صادر کرده باشد. اما شکی نیست که ایران از اقدامات یمنی‌ها حمایت کرده است و مقامات آمریکایی گفتند که ارزیابی‌‌‌های اطلاعاتی نشان می‌دهد مقامات ایرانی معتقدند تشدید درگیری هزینه‌‌‌ها را برای غرب افزایش می‌دهد - بدون اینکه خطر یک جنگ گسترده‌‌‌تر را در افق قرار دهد.
کاخ سفید اطلاعاتی را از طبقه‌بندی خارج کرده که ادعا می‌کند ایران به یمنی‌ها تسلیحات می‌دهد، اگرچه به نظر می‌رسد که انصارالله به طور فزاینده‌ای قادر به ساخت بسیاری از تسلیحات خود از جمله پهپادهای مونتاژ‌شده از قطعات به دست آمده از چین و سایر تامین‌کنندگان است. مقامات آمریکایی معتقدند کشتیها و هواپیماهای ایرانی داده‌‌‌های هدف‌‌‌گیری را ارائه می‌کنند. مقامات آمریکایی روز جمعه گفتند آژانس‌‌‌های جاسوسی آمریکا بر این باورند که حوثیها یک سازمان مستقل هستند و ایران عملیات‌‌‌های روزانه آنها را دیکته نمی‌‌‌کند.
سوالی که در دل همه اینها وجود دارد این است: اقدامات این گروه‌های نیابتی تا چه حد از ایران هدایت می‌شود و تا چه اندازه به ابتکارات محلی بازمی‌گردد؟ کراکر دیپلمات سابق آمریکایی که سابقه کار در کشورهایی از جمله لبنان، عراق، افغانستان و پاکستان را دارد معتقد است که مقامات ایران در ارائه قدرت در منطقه از اسلاف خود موثرتر‌ند. کراکر اما گفت که هنوز با این سوال دست و پنجه نرم می‌کند که تهران چقدر کنترل مستقیم دارد.
او در مصاحبه‌ای گفت: «هنوز پاسخ مناسبی ندارم، می‌توان انتظار داشت که فرماندهی و کنترل در ارتباط با حزبالله بیشتر از حماس باشد»، اما او گفت که فرض می‌کند همه نیروهای نیابتی «در سطح استراتژیک حداقل توسط تهران هدایت می‌‌‌شوند». او استدلال کرد که آنچه ایران بیش از همه به آن اهمیت می‌دهد، ثبات حکومت است.
عدنان طباطبایی کارشناس سیاست خاورمیانه که بر روابط ایران و عربستان تمرکز دارد خاطرنشان کرد: زمانی که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا در سال ۲۰۲۰ دستور ترور سرلشکر قاسم سلیمانی را صادر کرد، «واکنش ایران به ترور قهرمان ملی خود بسیار سنجیده بود». طباطبایی گفت: آنچه در پی آن رخ داد این بود که «من از آن به عنوان یک بحران شدید بازدارنده برای ایران یاد می‌‌‌کنم، زیرا به‌‌‌ویژه در دو سال بعد، اسرائیل قوی‌ترین عملیات خود را در خاک ایران انجام داد.» این اقدامات شامل خرابکاری در اطراف سایت غنی‌‌‌سازی هستهای نطنز و ترور دانشمند هستهای با کنترل از راه دور بودند.
اما چهار سال پس از آن، ایران نیروهای نیابتی خود را تقویت کرده و به شدت بهبود بخشیده است و نسل‌‌‌های جدید تسلیحات و آموزش‌‌‌های بیشتر را برای آنها فراهم کرده است. از میان تمامی نیروهای نیابتی، ممکن است این یمنی‌ها باشند که آزادی عمل بیشتری را از حیث نظارت ایران احساس می‌کنند. آنها برعکس حزبالله پیوند عمیقی با تهران ندارند. و ثابت کرده‌اند که توانایی بسیار زیادی در ایجاد اختلال در تجارت جهانی دارند. در حال حاضر یمنی‌ها باعث شده‌اند تسلا و ولوو به طور موقت با کمبود قطعات مواجه شوند و قیمت انرژی افزایش یابد.
در حالی که نیروهای آمریکایی و انگلیسی حدود ۳۰ سایت مورد استفاده را در یمن منهدم کردند، مقامات پنتاگون روز جمعه مدعی شدند که ارتش یمن حدود سه‌چهارم توانایی خود را برای شلیک موشک و پهپاد به کشتیهای عبوری از دریای سرخ حفظ کرده است. مشخص نیست که آیا این گروه اکنون بازدارنده شده یا قصد دارد تلافی کند.ایرانی‌ها به گفت‌وگو با یمنی‌ها ادامه می‌دهند. ابراهیم رئیسی رئیسجمهور ایران روز یکشنبه در سخنانی از یمنی‌ها به دلیل دفاع از «مردم مظلوم فلسطین» به عنوان گروهی «شجاع، قدرتمند و نترس» یاد کرد. دیپلمات‌‌‌ها در خاورمیانه میگویند که نگران هستند که دولت تندرو اسرائیل نسبت به دولت بایدن سرمایه‌گذاری کمتری برای مهار مناقشه در دستور کار داشته باشد.
صنم وکیل، کارشناس مسائل ایران در چتم هاوس، یک سازمان تحقیقاتی مستقر در لندن، گفت: «ایران تلاش کرده که درگیری را به خارج از کشور ببرد. خط قرمزهای ایران، مرزهای ایران است. در این مرحله، بسیار مایل به قمار در منطقه است، اما نه در خانه.»
با این حال این استراتژی خطراتی را برای ایران به همراه دارد. اگر سربازان یا پیمانکاران آمریکایی در یک حمله نیابتی کشته شوند، گزینه‌‌‌های بایدن برای تنظیم واکنش ایالات متحده بسیار محدودتر می‌شود - چیزی که در چند حادثه اخیر تقریبا اتفاق افتاده است. مقامات اذعان می‌کنند که اگر آمریکایی‌ها کشته شوند، فشار برای حملات مستقیم به ایران به شدت افزایش خواهد یافت.رینام الحمدانی، تحلیلگر یمنی که روابط ایران و حوثیها را مطالعه کرده است، گفت: «تاکنون برای ایرانی‌ها بسیار خوب بوده، اما به نقطه‌ای می‌رسد که بسیار خطرناک است.» وی افزود: یک گام اشتباه از سوی یکی از این نیروهای نیابتی، اگر در مکان نامناسب در زمان نامناسب رخ دهد، ما واقعا خطر یک جنگ منطقه‌‌‌ای را خواهیم داشت.
