ایران به روسیه موشک ارسال خواهد کرد؟
اهرمسازی برای مذاکرات رفع تحریمها
کربی با تکرار ادعای ارائه انواع مهمات و پهپادها از سوی ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین گفت: «ایران ممکن است برای حمایت از روسیه پا فراتر بگذارد. ما نگرانیم که ایران عرضه موشکهای بالستیک به اوکراین را بررسی کند.» این مقام کاخ سفید گفت که روسیه در پاسخ به این حمایت «همکاری بیسابقه دفاعی» از جمله در زمینه موشکها و دفاع الکترونیکی و هوایی با ایران داشته است.
همکاری گروه واگنر با ایران و حزبالله!
او همچنین مدعی شد که گروه نظامی واگنر به دستور دولت روسیه در حال آماده شدن برای ارائه توانمندیهای دفاع هوایی به حزبالله لبنان یا ایران است.کربی در ادامه این ادعا گفت که آمریکا آماده بهکارگیری تحریمهای ضدتروریسم خود علیه آن دسته از افراد و نهادهای روسی است که این «انتقالات ثباتزدا» را انجام دهند. ادعاهای کربی درباره کمکهای تسلیحاتی ایران به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین در حالی مطرح میشود که ایران بارها آن را رد کرده و گفته است همکاریهای نظامی دو کشور در چارچوب روابط دفاعی آنها قرار داشته و ارتباطی به جنگ اوکراین ندارد. روسیه نیز تاکید کرده است برخلاف اوکراین که در جنگ با روسیه به تسلیحات متحدان غربی خود متکی است، مسکو در این جنگ از تسلیحات ساخت داخل استفاده میکند.
پاسخ مبهم کرملین
البته این بار سخنگوی کرملین از اظهارنظر درباره ادعای آمریکا در زمینه بررسی عرضه موشکهای بالستیک به روسیه از سوی ایران خودداری کرد.کرملین روز چهارشنبه از توضیح درباره ادعای جان کربی، هماهنگکننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید خودداری کرد که گفته بود ایران در حال بررسی عرضه موشکهای بالستیک به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین است. دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در این نشست خبری در این باره گفت «ما در حال توسعه روابط با ایران هستیم، از جمله در زمینه همکاریهای نظامی-فنی. اما درباره این اطلاعات نظری نمیدهیم.»
همکاریهای ایران در پایان محدودیت موشکی
این ادعاها درباره توسعه همکاریهای دفاعی ایران و روسیه در حالی مطرح میشود که ایران از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ یعنی همان ۲۶ مهر با روند تازهای در خصوص همکاریهای موشکیاش مواجه است. در تاریخ ۱۸ اکتبر دومین بند غروب برجام هم فرارسید؛ قطعنامه ۲۲۳۱ چند تاریخ کلیدی داشت که یکی از مهمترین آنها ۱۸ اکتبر بود؛ در این روز تحریمهاى موشکى و پهپادى ایران طبق قطعنامه ٢٢٣١ به صورت خودکار لغو شد. قبل از ۱۸اکتبر ۲۰۲۳، طبق بند ۲ و ۳ ضمیمه «ب» قطعنامه ۲۲۳۱، ایران نه میتوانست موشک وارد کند و نه تجهیزات آن را. البته غربیها تفسیر موسعی از این بند داشتند و پهپاد را نیز در ذیل آن قرار داده بودند.
به لحاظ قطعنامهای که تاریخ انقضای آن در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ به سر آمد، فضا برای همکاریهای نظامی ایران و روسیه بیشتر از قبل فراهم میشود. در عین حال امروز کشورهای غربی دیگر ادلهای نخواهند داشت که بتوانند بر پایه نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شرایطی را فراهم کنند تا اهرم فشار فعال کردن اسنپبک بر سر ایران را فعال کنند. البته کشورهای اروپایی و آمریکا هر کدام به صورت جداگانه تحریمهایی را در خصوص برنامه موشکی ایران بعد از ۱۸ اکتبر اعمال کردند ولی این تحریمها ذیل سازمان ملل نیستند. درمورد تحریمهای آمریکا که کشورهای دیگر را نیز شامل میشود باید توجه داشت که چون روسیه تحریم است برایش تحریمهای آمریکا اهمیتی ندارد. بنابراین همکاریهای دفاعی ایران و روسیه به لحاظ حقوقی مشکلی ندارد.
البته این همکاریهای دفاعی ایران و روسیه خوشایند اروپا نیست و به لحاظ ژئوپلیتیک و بحثهای سیاسی، این مساله میتواند برای اروپا خبر ناگواری باشد. زیرا در بازه زمانی شاهد بودیم که پهپادهای ایران نقش تغییردهنده بازی را داشت و امروز نیز اگر موشکهای بالستیک هم اضافه شود، میتواند صحنه تحولات اوکراین را تحتتاثیر قرار دهد. غرب درباره همکاریهای نظامی ایران با روسیه در خلال جنگ اوکراین میگوید که ایران موضوعیتی در ترتیبات امنیتی اروپا ندارد پس نباید به روسیه در جنگ اوکراین سلاح بدهد.
در چنین فضایی، به نظر میرسد در صورت تداوم همکاریهای دفاعی و نظامی تهران و مسکو روابط بین تهران و بروکسل تحتالشعاع قرار خواهد گرفت و احتمال آن میرود که این مناسبات وارد یک دوره پرتنش دیگر شود. در عین حال چنین تعاملاتی بر مناسبات ایران و ایالات متحده آمریکا و هرگونه مذاکره و توافق احتمالی نیز تاثیر دارد. از آنجا که تاثیر این متغیر بر مذاکره با غرب بر سر رفع تحریمها کاملا مشهود است شاید ایران طبق آنچه که کاخ سفید ادعا کرده دست به این معامله نزند. یعنی ایران از مساله ارسال موشکهای بالستیک به روسیه که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ دیگر ممنوعیتی هم ندارد صرفا با هدف اهرمسازی در مذاکرات رفع تحریمها استفاده کند. در این فضا، ایران میتواند به غرب بگوید که اگر مذاکرات رفع تحریمها انجام نشود، به روسیه موشک میدهد. زیرا تهران میداند که اگر در این مسیر به صورت جدی گام بردارد، میتواند مذاکرات رفع تحریمها با اروپا را تحتالشعاع قرار دهد. بنابراین سناریوی بیشتر محتمل در خصوص خبر ادعایی کاخ سفید این است که ایران میخواهد از اهرم فشاری که نقض کننده قطعنامه ۲۲۳۱ نیست استفاده کرده و آن را در حوزه دیگری یعنی مذاکرات رفع تحریمها نقد کند.