بحران غزه کریدور هندی را هوا میکند؟
یکی از موضوعاتی که میتواند در فهمیدن یک بعد از موضع کشورها و پیشبینی تحولات آینده کمک کند، موضوع اثرات این جنگ بر راهگذار (کریدور) هند – خاورمیانه – مدیترانه – اروپا یا IMEC)IMEEC) است که در اجلاس سپتامبر سران G۲۰ در هند از آن رونمایی شد و بسیاری آن را یکی از تغییر دهندههای قواعد بازی در غرب آسیا (وجهان) توصیف کرده و از تولد یک خاورمیانه جدید صحبت کرده بودند. عملیات حماس و واکنش رژیم اسرائیل، در واقع یک مانع عمده بر سر دینامسیمهای جدید در خاورمیانه و از جمله آیمک محسوب میشود.
آیمک در درجه اول یک طرح ضد چینی است که علاوه بر چین، کشورهایی نظیر مصر، روسیه، ترکیه، عراق، پاکستان، ایران، سوریه و قطر مستقیم یا غیرمستقیم از آن متضرر خواهند شد و در طرف مقابل دستهای دیگر از کشورها شامل آمریکا، هند، اسرائیل، امارات، عربستان، یونان، ایتالیا، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپایی جزو شرکای رسمی یا غیررسمی آن محسوب میشوند. این کریدور در درجه اول رقیب ابتکار کمربند – جاده (BRI) چین است که راه دریایی آن از کانال سوئز و مسیر خشکی آن تقریبا از همان مسیر تاریخی جاده ابریشم میگذرد. آمریکا به خاطر رقابت راهبردی و هند به خاطر اختلافات مرزی و سیاسی عمیق با چین از مخالفان اصلی کمربند – راه محسوب میشوند و آیمک ابتکار مشترک برای مهار این طرح چینی است.
علاوه بر این، آمریکا در دو دهه اخیر سعی کرده است با معرفی هند، به عنوان یک قدرت آسیایی نوظهور، کشورهای خاورمیانه، آسیای میانه و دیگر نقاط را به گسترش روابطشان با هند به جای چین ترغیب کند. اما اثرات منفی جنگ اخیر غزه بر آیمک بسیار زیاد است و حتی میتواند کل پروژه را منتفی کند. موضعگیری بسیاری از کشورها مرتبط با آیمک در رابطه با تحولات غزه، متاثر از دیدگاهشان نسبت به آینده آیمک بوده و خواهد بود. اولین اثر تحولات اخیر غزه، معرفی بندر حیفا به عنوان یک بندر ناامن بود.
مصر هم که هم آیمک را به عنوان رقیب و جایگزین کانال سوئز میبیند و هم از عدمعبور آیمک از مصر ناراضی است، موفقیت حماس برایش نامطلوب نیست.موضع آمریکا، روسیه، ترکیه، ایران، پاکستان، عراق، قطر، اردن، سوریه و دیگر بازیگران مهم منطقهای و فرامنطقهای هرچند در امتداد موضع گیریهای سنتی آنها صورت پذیرفت، ولی از بین سطور آنها میتوان درصدی از تغییر، بهویژه در ارتباط با برقراری فوری یا غیرفوری آتشبس را متناسب با ملاحظات آنها درباره آیمک دانست.جمعبندی آن که هرچند عملیات حماس یک اقدام مستقل و ناشی از انباشته شدن ظلم افزایشی و وقیحانه رژیم اسرائیل بوده است، ولی یکی از عوامل موثر بر نحوه موضعگیری اعلامی یا اعمالی کشورها، ملاحظات آنها در قبال آیمک است و این موضوع میتواند در تداوم یا تعیین سرنوشت این نبرد، مهم و تعیینکننده باشد.