تکذیب مجوز برای مذاکره مستقیم

امواج مدیا به نقل از منابع آگاه خود در تهران روز گذشته ادعا کرد که مذاکره‌‌‌‌کنندگان هسته‌‌‌‌ای ایران اجازه ورود به گفت‌‌‌‌وگوهای مستقیم با ایالات متحده را دریافت کرده‌‌‌‌اند. این مساله می‌تواند نقطه عطفی برای مناقشه بر سر برنامه هسته‌‌‌‌ای ایران باشد. امواج مدیا مدعی شده منابع بلندپایه ایرانی که نخواستند نامشان فاش شود، گفته‌‌‌‌اند که علی باقری کنی، مذاکره‌‌‌‌کننده ارشد هسته‌‌‌‌ای آماده است تا طی هفته‌‌‌‌های آینده با برت مک‌‌‌‌گورک، هماهنگ‌‌‌‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای امنیت ملی کاخ سفید، در عمان دیدار کند.

منابع مورد ادعا گفته‌‌‌‌اند، در صورت تحقق نشست دوجانبه در عمان، گام بعدی این است که پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آمریکا) و آلمان با ایران جلسه‌‌‌‌ای تشکیل دهند. این گزارش در شرایطی منتشر و سپس تکذیب شد که پیش از این هم مقامات در تهران اعلام کرده بودند که قصدی برای مذاکره مستقیم با واشنگتن ندارند. یک منبع آگاه گمانه‌‌‌‌زنی کرده بود که گردهمایی مورد نظر احتمالا پس از «روز انتقالی» برجام در ۱۸ اکتبر سال‌جاری (۲۶ مهر) برگزار می‌شود.

هر چند برخی کارشناسان تصویری به مراتب کمتر جاه‌‌‌‌طلبانه از توافق احتمالی ترسیم کردند اما امواج مدیا از «اجازه مذاکره مستقیم» به‌‌‌‌عنوان چرخش آشکار ایران یاد کرد که می‌تواند نقطه عطفی در زمینه مناقشه بر سر برنامه هسته‌‌‌‌ای این کشور باشد. امواج مدیا همچنین در ادامه گزارش خود آورده بود: جمهوری اسلامی ایران از زمان خروج یک‌‌‌‌جانبه دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌‌‌‌ای در سال ۲۰۱۸ تاکید دارد که توافق اولیه را نمی‌توان تغییر داد. مذاکره‌کننده ارشد ایران در آن زمان، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بود که در سال ۲۰۱۹ برای مذاکره مستقیم به منظور دستیابی به توافق، به کاخ سفید دعوت شد. با این حال مذاکرات مستقیم توسط ایران رد شد و آن را مشروط به بازگشت دوباره ترامپ به برجام کردند.

دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌‌جمهور آمریکا در اردیبهشت ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد. پس از خروج آمریکا از برجام دیگر طرفین به‌ویژه اتحادیه اروپا نیز نسبت به انجام تعهدات خود کوتاهی کردند. در نهایت ایران اسفند سال ۹۸ طبق قانونی که در مجلس تصویب شد اقدام به کاهش تعهدات برجامی خود کرد.  این تحولات، تهران و واشنگتن را وارد چرخه تنش‌‌‌‌های بیشتر کرد. با این‌‌‌‌ حال، زمانی که جو بایدن در ژانویه ۲۰۲۱ به قدرت رسید، این امید شکل گرفت که او به سرعت به وعده انتخاباتی خود برای لغو تصمیم خروج ترامپ از برجام عمل کند. البته همان‌طور که اشاره شد مجلس شورای اسلامی نیز در دسامبر ۲۰۲۰ قانونی را به تصویب رسانده بود که دولت ایران را موظف می‌‌‌‌کرد تا محدودیت‌‌‌‌های هسته‌‌‌‌ای خود را بر اساس برجام کنار بگذارد؛ مگر اینکه رئیس‌‌‌‌جمهوری جدید آمریکا ظرف ۳۰ روز پس از انتخاب، دوباره وارد توافق شود.

عدم‌احیای کامل توافق هسته‌‌‌‌ای در دولت بایدن در نهایت به یک چرخه تنش منجر شد؛ در حالی که تعامل مستقیم و آشکار همچنان به‌‌‌‌عنوان یک «تابو» باقی مانده است. هرچند در چند ماه گذشته ایران و آمریکا گام‌‌‌‌هایی را با هدف کاهش تنش برداشتند که نتیجه آن تبادل زندانیان دو کشور و آزادسازی ۷ میلیارد دلار از پول‌‌‌‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی بود. از سوی دیگر تهران و بروکسل نیز به تازگی لفاظی‌‌‌‌هایی داشتند؛ اروپا اعلام کرده که تحریم‌‌‌‌های تسلیحاتی را که قرار است در روز گذار بر اساس برجام لغو شود، متوقف نمی‌‌‌‌کند. این مساله نیز باعث شده است که تهران به اروپا در قبال نقض تعهدات برجامی هشدار دهد. منابع آگاه ایرانی همچنین به امواج مدیا اشاره کردند هدف تهران بازگشت به جدولی است که در پاییز ۲۰۲۲ در آن قرار داشت؛ زمانی که مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در سال گذشته به بن‌‌‌‌بست ختم شد.

امواج‌‌‌‌مدیا در حالی مدعی چراغ‌‌‌‌سبز ایران برای مذاکره مستقیم با آمریکا شده بود، که سال ۱۴۰۱ در روابط ایران و غرب تنش‌‌‌‌های بسیاری را شاهد بودیم؛ از یکسو تنش‌‌‌‌های داخلی در ایران و از سوی دیگر افزایش همکاری‌‌‌‌های نظامی ایران و روسیه، ‌‌‌‌ آمریکا و اروپا را بیش از پیش از هرگونه مذاکره‌‌‌‌ای با ایران دور کرده بود. به‌ویژه اروپا مدعی بود که ایران پهپادهایش را در اختیار روسیه در حال جنگ با اوکراین قرار داده است. هرچند مقامات ایران بارها چنین ادعایی را رد کردند.  همچنین علاقه تروئیکای اروپا شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان برای تعامل با ایران در محیطی چندجانبه که روسیه نیز در آن حضور داشته باشد، به شدت کاهش یافته است. در مورد خود برجام نیز واشنگتن به صراحت اعلام کرده است احیای خالص این توافق را گزینه‌‌‌‌ای عملی نمی‌‌‌‌بیند.دولت بایدن همچنین بر تغییراتی از جمله تمدید محدودیت‌‌‌‌های ناظر بر فعالیت‌‌‌‌های هسته‌‌‌‌ای ایران پافشاری می‌‌‌‌کند.

در عین حال ناظران آگاه به طور خصوصی به امواج مدیا گفتند حتی اگر تفاهمی در مورد احیای همراه با تغییرات برجام هم وجود داشته باشد، کاخ سفید به احتمال زیاد قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ چنین معامله‌‌‌‌ای را انجام نخواهد داد. امواج مدیا همچنین مدعی شد به اطلاعاتی دست یافته که حاکی از چراغ سبز ایران برای آغاز گفت‌‌‌‌وگوهای «برجام ۲» با مقام‌‌‌‌های آمریکایی است؛ به‌‌‌‌طوری‌‌‌‌ که جلسات متعددی در همین زمینه در شمال اروپا برگزار شده و بستری برای تبادل‌نظر بین مقامات سابق، ‌‌‌‌اندیشکده‌‌‌‌ها و شخصیت‌‌‌‌های علمی و دانشگاهی دو طرف فراهم کرده است.

منابع آگاه همچنین تاکید کردند مقامات ایران و آمریکا بارها برای گفت‌‌‌‌وگو درباره موضوعات مختلف دیدار کرده‌‌‌‌اند. امواج مدیا مدعی دریافت اطلاعاتی از منابع آگاه ایرانی شده مبنی بر اینکه بعد از آزادسازی بخشی از پول‌‌‌‌های بلوکه شده ایران، این کشور خواهان ادامه مذاکرات شده و حتی گفته شده که به علی باقری اختیارات گسترده‌‌‌‌ای در زمینه مذاکره مستقیم با واشنگتن داده شده است. این وب‌سایت خبری-تحلیلی در بخشی از گزارش خود با اشاره به موانعی که پیش‌‌‌‌ روی توافق بین ایران و آمریکا وجود دارد یادآور شد که به نظر می‌رسد رویکرد کنونی تهران «کاهش تنش» و رویکرد واشنگتن «نه توافق، نه تنش» دست‌‌‌‌کم تا انتخابات ریاست جمهوری پیش‌‌‌‌رو در ایالات متحده باشد.