منطق چرخش مصر به سوی ایران چیست؟
با این حال مصر هرگونه بحث در مورد عادیسازی با ایران را رد کرده است. این تناقض میتواند نشان دهد که قاهره در حال آزمایش فضای کشورهای حوزه خلیجفارس بهویژه عربستان سعودی و امارات است. از سوی دیگر، مصر میتواند خود را بهعنوان یک بازیگر مهم معرفی کند که به راحتی با صحبت از عادیسازی تحتتاثیر قرار نگرفته و در عوض، خواستار امتیازات بزرگی است. با وجود این، طبق گزارشها، دو طرف در اوایل سالجاری در عراق با یکدیگر دیدار کرده و پس از آن، نخستوزیر عراق در ماه ژوئن به مصر سفر کرد تا در مورد امکان آشتی تهران و قاهره با عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر گفتوگو کنند.
بحثهای کنونی پیرامون عادیسازی احتمالی در چارچوب تنشزداییهای بیسابقه در سراسر خاورمیانه، از جمله عادیسازی چند بازیگر منطقهای که در چند سال گذشته روابط را عادی کردهاند، مانند مصر با قطر و ترکیه، و ایران با عربستان سعودی و امارات معنا مییابد. مذاکرات عادیسازی بین مصر و ایران را باید در چارچوب پویایی درون خلیجفارس و روابط مصر و خلیجفارس نگریست. به طور سنتی، قاهره از تنشهای ایران و خلیجفارس برای ارتقای نقش منطقهای خود بهره میبرد و خود را به عنوان نگهبان منطقهای کشورهای شورای همکاری خلیجفارس معرفی میکرد.
اما پویایی منطقهای در سالهای اخیر به طور قابلتوجهی تغییر کرده است. جنگ یمن به پادشاهیهای خلیجفارس نشان داد که حمایت مصر از آنها بیشتر شبیه شعار است تا عمل. عربستان سعودی و امارات دیگر تمایلی به ادامه حمایت مالی از رژیم مصر ندارند. این امر دولت مصر را تحت فشار قرار داده و آن را برای یافتن جایگزینهایی از جمله عادیسازی با کشورهایی مانند ترکیه و احتمالا ایران تحت فشار قرار داده است.
به همین ترتیب، عادیسازی روابط ایران و عربستان سعودی و امارات، استراتژی سنتی قاهره را مختل کرد. مصر انگیزه خود را برای حفظ تنش با ایران از دست داد. علاوه بر این، بسیاری از کشورهای منطقه پیشبینی میکنند که ایالات متحده در نهایت توافقی با ایران در مورد برنامه هستهایاش منعقد خواهد کرد و احتمالا منافع بازیگران منطقه را نادیده میگیرد. به این ترتیب، آنها دلیل کمی برای ادامه خصومتها با تهران، با هدف اجتناب از عوارض آینده در دوران پس از توافق آمریکا و ایران میبینند. در همین حال، تهران قصد دارد از پیشرفت خود در روابط با عربستان سعودی برای کسب امتیازات منطقهای استفاده کند. این روابط یک مانع بزرگ را از بین برده و به تهران اجازه میدهد تا مصر و احتمالا اردن را به عنوان شریک احتمالی پساعادیسازی هدف قرار دهد.
عادیسازی روابط مصر و ترکیه انگیزه بیشتری برای تهران فراهم میکند تا دسترسی خود را به قاهره تسریع کند. تهران همیشه نگران بوده که محور ترکیه - مصر- خلیجفارس بتواند نفوذ منطقهای آن را کاهش دهد. فراتر از آن، رابطه نزدیکتر با مصر میتواند به تهران در مقابله با تلاشهای آمریکا و اسرائیل برای منزویکردن ایران و نشاندادن آن به عنوان یک بازیگر «ناجور» کمک کند. عادیسازی همچنین میتواند شهرت ایران در جهان عرب را بهبود بخشد و باب افزایش همکاریهای ژئوپلیتیک را باز کند.