حتی اگر برجامی در کار نباشد، توافق موقت هم خوب است
این یک آتشبس است
فیتزپاتریک که ۲۶ سال سابقه کار در وزارت امور خارجه ایالات متحده، از جمله معاونت دستیاری وزیر در امور منع گسترش سلاحهای هستهای را در کارنامه دارد و ۱۰ کتاب در زمینه اشاعه از جمله کتاب آینده نامشخص: برجام و برنامه‌های هستهای و موشکی ایران (۲۰۱۹) را به رشته تحریر در‌آورده است، می‌نویسد: «زنده باد توافق ایران» شعاری نیست که در دولت بایدن کسی بر زبان بیاورد. همچنین مخالفان سیاسی بایدن که هیچ‌گاه برنامه جامع اقدام مشترک ۲۰۱۵ (برجام) را دوست نداشته، هرگز دستاوردهای سیاست خارجی وی را تحسین نکردند. اما هر کسی که نگران چشمانداز گسترش سلاحهای هستهای و درگیری در خاورمیانه باشد، باید از رویدادهای اخیر خرسند باشد. در سابقه، تیم بایدن اصرار دارد که توافق هستهای جدیدی وجود ندارد. با این حال، بدون سابقه، مقامات کشورهای مختلف خطوط کلی آتشبس قریب‌الوقوع در تشدید تنش با ایران را ترسیم کرده‌اند. توافق نانوشته‌ای برای آزادی سه شهروند دوتابعیتی آمریکایی-ایرانی و همچنین به طور غیرمستقیم آزادسازی درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران در جریان است.
ایالات متحده قبلا به عراق اجازه داد که از ۵/ ۲ میلیارد یورو از وجوه مسدود شده ایران برای پرداخت بدهی گاز و برق استفاده کند تا برای خرید غذا و دارو مورد استفاده قرار گیرد. ایران همچنین می‌تواند از ۷میلیارد دلاری که در کره‌جنوبی نگهداری می‌شود برای خریدهای مشابه استفاده کند. تجارت بشردوستانه مدت‌هاست که از تحریمهای ایالات متحده مستثنی شده است. با این حال، طبق یک ترتیبات جدید، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده به بانک‌های کره‌جنوبی تضمین‌های صریح داده و به آنها در مورد آزادسازی وجوه، غرامت می‌دهد. طبق گزارشها، این ترتیبات همچنین سطح غنیسازی اورانیوم ایران را تا ۶۰درصد محدود کرده و تحریمهای جدید آمریکا را کاهش می‌دهد. بنا بر گزارشها، ایران از حمله نیروهای نیابتی خود به پیمانکاران آمریکایی در سوریه و عراق جلوگیری می‌کند، برخی از همکاری‌ها را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باز‌می‌گرداند و از ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه خودداری می‌کند.
به عبارت دیگر این یک آتشبس است، آن هم به معنای واقعی کلمه در عراق، جایی که شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران قرار است حملات به نیروهای آمریکایی را متوقف کنند. حمله هواپیمای بدون سرنشین در ۲۳ مارس که منجر به کشته شدن یک پیمانکار غیرنظامی آمریکایی و مجروح شدن بیش از ۲۲ نفر دیگر از پرسنل ایالات متحده در سوریه شد، برنامه آزادی زندانیان را که برای ماه‌‌‌ها در جریان بود، از مسیر خارج کرد. طبق پیش‌بینی‌ها قانون‌گذاران جمهوری‌خواه آمریکا ناراضی هستند. اما به نظر می‌رسد بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل که قاطعانه با هرگونه ازسرگیری برجام مخالفت کرده است، نسبت به آنچه او به عنوان یک «معامله کوچک» توصیف می‌کند، سر ناسازگاری ندارد.
رضایت او بسیار مهم است، زیرا اسرائیل می‌تواند یک خرابکار باشد. درست همان‌طور که حمله پهپادی ۲۳ مارس توسط نیروهای شبه‌نظامی در عراق دیپلماسی را برای چند ماه به عقب انداخت، حمله خرابکارانه اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران می‌تواند مذاکرات را به هم بزند. اسرائیل بارها و بارها به دنبال جلوگیری از پیشرفت هستهای ایران از طریق ترور دانشمندان، اخلال در کنترل کامپیوتر در کارخانه‌‌‌های غنیسازی و ایجاد انفجار بوده است. اخیرا، در آوریل ۲۰۲۱، یک مرکز سانتریفیوژ در نطنز با حمله‌ای منتسب به اسرائیل متوقف شد. با این حال، هیچ یک از حملات اسرائیل هرگز برنامه هستهای را بیش از یک سال یا بیشتر به عقب نکشیده است. در عوض، ایران همیشه با تقویت برنامه هستهای خود، به تحریمهای آمریکا پاسخ داده است. پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام در ماه مه ۲۰۱۸، ایران غنیسازی را تا آنجا که ممکن است کمتر از ۹۰درصد بالا برده است. ارتقای غنیسازی تا ۹۰درصد، می‌تواند گام منطقی بعدی در پاسخ به یک حمله خرابکارانه دیگر باشد.
در چنین فضایی است که اسرائیل می‌تواند بالفعل در مورد دیپلماسی حق وتو اعمال کند. غنیسازی تا ۹۰ درصد، انگلیس، فرانسه و احتمالا آلمان را وادار می‌کند که تحریمهای سازمان ملل را که تحت برجام تعلیق شده‌اند، بازگردانند و ایران نیز تهدید کرده که در پاسخ به این اقدام از معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای خارج خواهد شد. به نوبه خود، این وضعیت توسط دشمنان ایران به عنوان نشانه‌ای واضح از قصد تسلیحات هستهای تعبیر می‌شود که ممکن است با ابزار نظامی متوقف شود. اگر ایران مجهز به بمب بدترین نتیجه باشد، بمباران ایران می‌تواند دومین بدترین نتیجه باشد. حملات هوایی محدود علیه تاسیسات هستهای ایران می‌تواند به درگیری بزرگ‌تر تبدیل شود.
پاسخ ایران احتمالا شامل حملات نامتقارن علیه اسرائیل در سراسر جهان و استفاده از جنگ سایبری بدون مرز خواهد بود. ایران بازرسان را اخراج می‌کند، تاسیسات مخفی جدیدی می‌‌‌سازد و در سریع‌‌‌ترین زمان ممکن برای ساخت تسلیحات هستهای اقدام می‌کند که جرقه‌‌‌ای را برای تکثیر سلاحهای هستهای آغاز می‌کند که از عربستان سعودی شروع می‌شود. نیاز به تنش‌زدایی واضح است. زمانی که ایران در اوت سال گذشته حسن نیت اتحادیه اروپا برای احیای برجام را رد کرد و سپس با ناآرامی‌های داخلی مواجه شد، ایالات متحده حکم داد که برجام دیگر در دستور کار نیست. سپس ایران صدها پهپاد مورد استفاده برای حمله به زیرساخت‌‌‌های غیرنظامی اوکراین را به روسیه تحویل داد.
با این حال، ایالات متحده و شرکای آن هرگز تلاش برای آزادی سه زندانی آمریکایی را متوقف نکردند. آن طرح‌ها و ترتیبات گسترده‌تر، شایسته تشویق بی‌حد و حصر هستند. در حالی که آتشبس کمک چندانی به عقب انداختن توانایی تسلیحات هستهای ایران نمی‌‌‌کند، از بدتر شدن اوضاع جلوگیری می‌کند و چشمانداز آینده برای مهار صلح‌‌‌آمیز را حفظ می‌کند.
