«دنیای‌اقتصاد» آینده روابط ایران و مصر را تحلیل کرد
فرمان آشتی با صاحبان اهرام ثلاثه
رهبر انقلاب روز دوشنبه هشتم خرداد ماه در دیدار آقای «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان و هیات همراه، با اشاره به اظهارات سلطان عمان مبنی بر تمایل مصر برای ازسرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران، تاکید کردند: «ما از این موضوع استقبال می‌‌‌کنیم و مشکلی در این زمینه نداریم.» یک روز بعد از آن نیز علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت درباره ازسرگیری روابط با مصر گفت: «دولت آماده توسعه روابط با مصر است. پس از فرمایش رهبری، رئیسجمهور به وزارت خارجه دستور داده‌‌‌اند که اقدامات لازم در این زمینه انجام شود.» البته طی سال‌های گذشته بعضا دیدارهایی بین مقامات دو کشور صورت گرفته و حتی تمایلاتی برای ازسرگیری روابط بروز پیدا کرده بود، اما این دیدارها و تمایلات در حدی نبود که به یک آشتی‌‌‌کنان جدی منجر شود.
پیام ایران به مصر
در خصوص روابط ایران و مصر نقش بازیگرانی چون عمان و عراق برای میانجی‌گری بر کسی پوشیده نیست. از یکسو سلطان عمان در سفر اخیرش به تهران دستورکارهایی برای ازسرگیری روابط تهران و قاهره به همراه داشت و از سوی دیگر گفته می‌شود یک مقام عراقی اخیرا در سفری به قاهره پیام تهران در خصوص ازسرگیری روابط با مصر را به مقامات آن کشور ابلاغ کرده است. رسانه روسی روسیا الیوم به ادعای منابع آگاه سیاسی نوشت که سید عمار الحکیم، رئیس جریان حکمت ملی عراق در سفرش به قاهره حامل پیام‌‌‌های ایران در خصوص ازسرگیری روابط با مصر بود.
به گزارش خبرگزاری فارس، این منابع با اشاره به چند نشست امنیتی میان مسوولان ایرانی و مصری در بغداد ادعا کردند که سید عمار حکیم پیام ایران برای از سرگیری روابط با مصر را به عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور این کشور منتقل کرده است. بر اساس این گزارش، «پیام‌هایی که حکیم منتقل کرده، مثبت بود و پاسخ السیسی در این خصوص نیز مثبت بوده است.» سفر حکیم به مصر، همزمان با سفر «هیثم بن طارق» پادشاه عمان به تهران و دیدار با مقامات ارشد ایران از جمله رهبر معظم انقلاب اسلامی صورت گرفت. شاید طی بیش از چهار دهه گذشته هیچ‌وقت تهران و قاهره تا این حد به ازسرگیری روابط نزدیک نشده بودند. اما چقدر می‌توانیم به ازسرگیری روابط دیپلماتیک ایران و مصر امیدوار باشیم و چه موانعی در این مسیر وجود دارد؟
دوره احتیاط
عبدالامیر نبوی، پژوهشگر مسائل مصر در این خصوص به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «با توجه به بهبود روابط تهران و ریاض و گمانه‌‌‌زنی‌‌‌هایی که در خصوص رفع مشکلات و ابهامات در مناسبات ایران و بحرین مطرح بود، انتظار می‌‌‌رفت که مذاکرات مداوم تهران و قاهره نیز به نتیجه‌‌‌ای برسد. همچنین گفته شده که عراق و عمان برای میانجی‌گری و رفع سوءتفاهم‌‌‌ها بین ایران و مصر اقداماتی انجام داده‌‌‌اند.» نبوی اشاره کرد: «با عنایت به این تحولات و همچنین گفته‌‌‌هایی مبنی بر اینکه سلطان عمان مساله ارتقای روابط را هم با مسوولان مصری و هم با مسوولان ایرانی پیگیری کرده به این معناست که بعد از چند دهه که روابط دو کشور در وضعیت قطع و به عنوان یک پرونده امنیتی مطرح بوده الان به یک پرونده سیاسی تبدیل شده و در نتیجه به احتمال زیاد شاهد بهبود و ارتقای روابط خواهیم بود.»
وی افزود: «در این چارچوب می‌توان انتظار داشت دفاتر طرفین به سفارت ارتقا پیدا کنند و قراردادهایی بین دو کشور در زمینه‌‌‌های گوناگون امضا شود.» پژوهشگر مسائل مصر با اشاره به اینکه چنین روابطی از اهمیت زیادی برای امنیت منطقه‌‌‌ای برخوردار است، تاکید کرد: «این از سرگیری برای دو کشور و برای کاهش ابهامات و سوءتفاهم‌‌‌ها سودمند خواهد بود؛ به‌خصوص که مسوولان دو کشور می‌توانند از این پس نگرانی‌ها و سوءتفاهمات را به صورت مستقیم بیان و پیگیری کنند و دیگر نیازی به واسطه‌‌‌ها و میانجی نخواهد بود.» نبوی به این موضوع نیز اشاره کرد که به نظر می‌رسد ما دست کم در کوتاه‌مدت شاهد احتیاط طرفین خواهیم بود؛ زیرا روابط دو کشور برای مدتی طولانی قطع بوده و اتصالات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خاصی بین دو طرف وجود نداشته است؛ چنانچه این دوره احتیاط به خوبی و به صورت منطقی طی شود می‌توان در میان‌مدت شاهد گرم شدن جدی روابط میان مصر و ایران بود.
معقول‌سازی انتظارات
احمد بروایه، دیگر کارشناس مسائل مصر در پاسخ به اینکه چرا اکنون دو طرف به سمت ازسرگیری روابط گام برداشته‌‌‌اند، با اشاره به اینکه در چهار دهه گذشته اغلب مصری‌‌‌ها بودند که تمایلی به ازسرگیری روابط نداشتند و رابطه با تهران جزو اولویت‌‌‌هایشان نبود، گفت: «ایران هم در این مدت چون مسیر دیگری را طی می‌‌‌کرد، به ازسرگیری روابط نیازی نداشت اما به هر حال یکی از اصول سیاست خارجی ایران این است که با کشورهای مسلمان روابط حسنه برقرار کنیم و مسلمان‌‌‌ها با هم ارتباط بیشتری داشته باشند و از این رو اساسا از رابطه با مصر استقبال می‌‌‌کردیم.» وی افزود: «سخنان مقام معظم رهبری به نظر من به این معناست که اکنون اراده مصری‌‌‌ها برای رابطه با ایران تغییر کرده است و ایشان تاکید کردهاند که ایران از این موضوع استقبال می‌کند.»
بروایه تاکید کرد: «البته تا زمانی که اقدام عملی در روابط فی‌مابین از سمت مصر صورت نگیرد نمی‌توان گفت که تمایل آنها یک تمایل صادقانه است یا یک مساله زودگذر.» این پژوهشگر ادامه داد که نباید روابط مصر و ایران را خیلی دست بالا بگیریم و انتظار یک رابطه دوستانه را داشته باشیم. اما به هر حال افزایش ارتباطات می‌تواند برخی اختلافات گذشته را کمرنگ‌‌‌تر کند. این کارشناس در تحلیل دلیل گرایش امروز مصر به ایران با بیان اینکه مصر در چند سال اخیر تلاش داشته تا در پازل امنیتی که آمریکا و رژیم صهیونیستی تعریف کردهاند جایگاه خود را ارتقا دهد، توضیح داد: «طرح‌‌‌هایی مانند ورود مصر به پرونده غزه و تعامل مصر در این خصوص، میانجی‌گری میان گروه‌‌‌های مقاومت و رژیم صهیونیستی یا افزایش روابط با اردن و عراق در حوزه انرژی باعث شده تا مصر احساس نیاز کند که سطح ارتباطات خود را با ایران به عنوان یک رقیب منطقه‌‌‌ای افزایش دهد.»
بروایه با اشاره به اینکه از دو سال پیش انتظار می‌‌‌رفت سطح ارتباطات ایران و مصر بالاتر برود، تاکید کرد: «مصری‌‌‌ها یکسری ملاحظات در این‌خصوص دارند؛ به‌ویژه از سوی افکار عمومی که تاحدی تحت‌تاثیر وهابیت قرار دارد. همچنین آنها باید تحفظات آمریکا و رژیم اسرائیل و عربستان را نیز مدنظر داشته باشند. البته با آشتی ایران و عربستان تحفظ ریاض در این رابطه کمتر شده است.»
