اوباما سیاست محوری خود در آسیا را به عنوان راهی برای مقابله با ابتکار عمل چینی که به عنوان اهرم قدرت اقتصادی چین برای دستیابی به دستاورد‌‌‌های سیاسی، منطقه‌‌‌ای و جهانی شناخته می‌‌‌شد آغاز کرد. از سوی دیگر، از نظر چین ایالات متحده همواره دغدغه محافظت از سلطه جهانی خود را داشته و در عین حال هر کاری که می‌تواند برای به تاخیر انداختن یا مختل کردن رشد چین انجام می‌دهد. دونالد ترامپ با این احساس که آمریکا بر اثر پاندمی کووید ضعیف شده- امری که بر هراس او از سبقت گرفتن چین از آمریکا افزود- بار دیگر صحنه رویارویی دو کشور را به مرحله تازه‌‌‌ای ارتقا داد و باعث تشدید تنش بین دو کشور شد. او چین را به عنوان مسوول ویروس کووید شناخت و به شدت محکوم کرد و جنگ تجاری را به شکل تشدید تعرفه‌‌‌ها آغاز کرد. رابطه چین و آمریکا در دوران ریاست جمهوری بایدن نیز بهبود نیافته است. در استراتژی امنیت ملی بایدن در اکتبر ۲۰۲۲ میلادی از چین تحت عنوان «تنها رقیبی که قصد تغییر نظم بین‌المللی را دارد و همزمان به طور فزاینده‌‌‌ای قدرت اقتصادی، دیپلماتیک، نظامی و تکنولوژیکی خود را برای این کار تقویت می‌کند» یاد شده است.

همچنین در ادامه آن سند آمده است: «چین این جاه‌طلبی را دارد که به قدرت پیشرو در جهان تبدیل شود.» در چنین بستری «ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور ایران از سوی «شی جین پینگ» برای دیدار از چین دعوت شد. اما انگیزه شی از این دعوت چه بود؟ شورای همکاری خلیج فارس و چین در پایان سفر شی به عربستان سعودی در بیانیه‌‌‌ای که پس از نشست شورای همکاری خلیج فارس - چین در ریاض منتشر شد خواستار مذاکره دوجانبه بر اساس قواعد حقوق بین‌الملل برای حل مناقشه بر سر سه جزیره‌‌‌ای شدند که بین ایران و امارات متحده عربی قرار دارند.

این در تضاد با موضع ایران در رد قاطعانه هرگونه گفت‌وگو در مورد این موضوع بود. تهران به شدت واکنش نشان داد و حتی دست به اقدامی بی‌سابقه زد و سفیر چین را احضار کرد تا پکن را به خاطر این اقدام محکوم کند. متعاقبا روابط دو دولت تیره و تار شد و برخی کارشناسان دعوت شی از رئیسی را تلاشی برای اصلاح روابط چین با تهران تلقی کرده‌اند. البته این استدلال می‌تواند تا حدی درست باشد. با وجود این‌، این اقدام می‌تواند در واکنش به ادامه بدتر شدن روابط بین پکن و واشنگتن و همچنین موضع تهاجمی بایدن در قبال چین در سخنرانی اخیرش باشد. اگرچه چین صرفا یک‌توافق راهبردی بلندمدت با ایران امضا کرده که ممکن است واکنش واشنگتن را به دنبال نداشته باشد، اما اجرای چنین توافقی داستان متفاوتی خواهد بود.

عملیاتی کردن توافق بلندمدت راهبردی با دولت ایران مستلزم پذیرش خطر اساسی تبدیل شدن رقابت هژمونیک ایالات‌متحده و چین به یک درگیری است؛ به‌ویژه در شرایط فعلی که روابط بین آمریکا و چین در آستانه فروپاشی قرار دارد. بنابراین، شی واقعا با دعوت از رئیسی برای سفر به پکن به چه چیزی فکر کرده بود؟ این احتمال وجود دارد که حرکت جنجالی او بازی با کارت ایران در برابر آمریکا باشد تا واشنگتن را از موقعیت تهاجمی کنونی خود عقب براند. به این فکر کنید که چین توافق‌نامه را مانند شمشیر داموکلس بر سر سیستم سیاسی آمریکا نگه داشته است.

اخبار مرتبط