«دنیای‌اقتصاد» به نقد سیاست مقابله با آلودگی هوا پرداخت
تعطیلی «بهانه‌ای» کشور چقدر آب می‌خورد؟
با عبور از روزهای بحرانی کرونا دولت امید داشت تا بتواند سال جاری را بدون تعطیلی مدارس و ادارات و سنت دورکاری که طی سال‌های سخت کرونا باب شده بود سپری کند، اما آلودگی شدید هوا که به گفته برخی مقامات به مرز فاجعه رسیده است نتوانست آرزوی دولتمردان را برای بازگشت به روزهای خوش پیش از کرونا برآورده کند. در نهایت تعطیلی پشت تعطیلی، تنها راهکار دولت برای مصون ماندن مردم از مضرات سم موجود در هوا و حتی کاهش آلودگی هوا شد. راهکاری که البته نتوانست زهر روزهای سیاه آلودگی هوا را کم کند و کشور را متضرر کرد. تا آنجا که به گفته میثم لطفی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی، هر روز تعطیلی در کشور ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه برای دولت بر جا می‌گذارد.
او روز گذشته در حاشیه آغاز به‌کار همایش ملی بهره‌وری در یزد در گفت‌وگو با «ایرنا» همچنین گفت: ۴۰ درصد نیروهای دولتی در وزارت آموزش‌وپرورش مشغول به فعالیت هستند که هر روز تعطیلی در این بخش قریب به هزار میلیارد تومان برای دولت هزینه دارد. وی خاطرنشان کرد: به این‌ترتیب برای تصمیمات‌مان باید بهره‌وری را مد‌نظر قرار دهیم تا به نتیجه مطلوب دست یابیم. لطیفی در ادامه گفت: سند بررسی بهره‌وری تصمیمات گذشته هم باید تدوین شود و در همایش ملی بهره‌وری هم باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد و فعالیت‌هایی که قبلا تصمیم گرفته‌اند بررسی شود، زیرا برخی از صنایع و واحدهای پر آبخواه در مناطق خشک ایجاد شده است. وی با طرح این سوال که چرا بسیاری از شهرک‌های صنعتی در مکان‌هایی است که مسیر باد از آنها به سمت شهر است و آلودگی را از بیرون به داخل شهر منتقل می‌کند، پرسید: چرا به مکان‌یابی توجه نشده است؟
معاون رئیس‌جمهور ادامه داد: نباید تجربه‌های تلخ گذشته را فراموش کنیم و باید با سند بهره‌وری از تکرار این اشتباهات در آینده نیز جلوگیری شود؛ این مطالبه مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهور است. این نخستین بار نیست که بحث هزینه‌های تعطیلات بهانه‌ای برای کشور مطرح می‌شود. سال ۹۸ که ویروس کرونا وارد کشور شد و دولت برای کنترل این بیماری مجبور به تعطیلی‌های گسترده شد نیز خبرآنلاین در گزارشی هزینه هر روز تعطیلی برای اقتصاد کشور را ۲۴۵۸میلیارد تومان برآورد کرده بود. همان زمان فعالان اقتصادی معتقد بودند زمانی که یک تعطیلی غیرمنتظره اتفاق بیفتد و به تعطیلات عادی پیش‌بینی شده اضافه شود، بخشی از فعالیت اقتصادی در کشور مختل خواهد شد. اما تعطیلات کرونایی در آن روزگار در تمام کشورها تنها راهکار مقابله با ویروس مهلک کرونا بود. از همین‌رو بسیاری از کارشناسان معتقدند تعطیلی کشور به بهانه آلودگی هوا از ذرات خطرناک موجود در هوا کم نمی‌کند و باید فکری دیگر برای حل این مشکل کرد.
در واقع طی سال‌های گذشته هم بارها کشور به دلیل آلودگی هوا تعطیل شده است. همان زمان هم این تعطیلی‌ها با انتقاد و اعتراض‌هایی همراه بود. همچنان‌که سال ۹۵ خسرو ساکی، مدیر کل وقت آموزش‌وپرورش استان البرز گفته بود: به ازای هر روز تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان خسارت به استان البرز تحمیل می‌شود که جبران آن بسیار سخت است. انتقادی که امسال به دلیل تعدد این تعطیلات شکل جدی‌تری پیدا کرد و با اعتراض اغلب دولتمردان روبه‌رو شد. در دولت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور به این تعطیلات انتقاد کرد و خواستار عدم تعطیلی مدارس به خاطر آلودگی هوا شد و به دنبال آن وزیر آموزش‌وپرورش اعلام کرد که دیگر به بهانه آلودگی هوا مراکز آموزش تعطیل نخواهند شد.
در کنار او محمدمهدی کاظمی، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش با هشدار درباره اُفت تحصیلی دانش‌آموزان و بیان اینکه تعطیلی مدارس و آموزش مجازی به هیچ عنوان مطلوب نیست، از مسوولان خواست تا موضوع تعطیلی مدارس به عنوان آخرین راهکار در نظر گرفته شود. وی در ادامه تصریح کرد که حتی اگر تعطیلی برخی از دستگاه‌ها و بخش‌های اداری را برای کنترل آلودگی هوا داشته باشیم شاید ضرر آن در مقایسه با تعطیلی مدارس کمتر باشد.
در ادامه این انتقادها روزنامه فرهیختگان در گزارشی اعلام کرد که طی ۴ماه سال جاری دانش‌آموزان فقط ۳۸روز مدرسه رفته‌اند. به دنبال این گزارش روزنامه ایران هم در گزارشی نوشت: باید توجه کرد که تقریبا از سال ۹۶ بود که تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا(آن سال به مدت ۴ روز در نیمه اول سال تحصیلی) باب شد و نکته این است که تا امروز نه تنها به شکل موثری ریشه مشکل حل نشده، بلکه اتفاقا تعطیلات ضربه کارسازی به سیستم آموزشی کشور زده است. این گزارش همچنین با بیان اینکه هیچ سالی مانند امسال این تعطیلات زیاد نبود این سوال را مطرح کرد که آیا واقعا سود و زیان تعطیلات را مسوولان سنجیده‌اند؟
از سوی دیگر رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز روز اول بهمن ماه با تاکید بر این نکته که تعطیلی‌ها، کمکی به آلودگی هوا و بهبود شاخص‌ها نمی‌کند و این اقدام راه درمان نیست، گفت: وضع آلودگی هوا مربوط به یک انباشت ۵۰ تا ۶۰ ساله است، و رویکرد دولت در همه دستگاه‌های اجرایی، وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها به این سمت است که کاهش آلودگی هوا را اولویت خود قرار دهند. همین انتقادها بود که دولت را به سمت تغییر استانداردهای شاخص آلودگی هوا برد تا دیگر لازم نباشد در این شرایط مدارس تعطیل شود. طرحی که ظاهرا فعلا با مخالفت وزارت بهداشت روبه‌رو شده است.
با این حال روز گذشته یوسف نوری، وزیر آموزش‌وپرورش با بیان اینکه در دنیا مدارس را به دنبال این شاخص آلودگی هوا(شاخص ۱۵۰) تعطیل نمی‌کنند، گفت: بچه‌ها باید ماسک بزنند و رعایت کنند، ولی نباید جریان تعلیم و تربیت به عنوان مهم‌ترین سرمایه اجتماعی و فرهنگی تعطیل شود. او همچنین خواستار آن شد که تعطیلی مدارس به آموزش‌وپرورش واگذار شود. درکنار همه اینها آنچه بیش از همه با انتقاد روبه‌روست هزینه‌های اقتصادی تعطیلات بهانه‌ای اعم از آلودگی هوا و سرمای هوا برای کشور است. دو موضوعی که به نظر می‌رسد مرزهای بحران را رد کرده و دولت باید به فکر علاجی برای آنها باشد.
