«دنیای اقتصاد» ۳ سناریوی نظامی ایران را بررسی کرد
مخاطب خاص پیام نظامی ایران
اواخر هفته گذشته مناطقی از خاک عراق در اقلیم کردستان هدف حملات موشکی سپاه پاسداران قرار گرفت. روابط عمومی نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز چهارشنبه ۶ مهر ماه در اطلاعیهای از آغاز مرحله جدید عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) نزسا علیه مواضع و مقرهای گروهکهای تروریستی ضد ایرانی در مناطقی در عمق اقلیم کردستان عراق خبر داد.
علت این حملات، تحرکات گروه‌ها و گروهکهای تجزیهطلب در ناآرامی‌های روزهای اخیر در ایران، عبور از مرزها و مورد حمله قرار دادن برخی پایگاه‌های مرزی اعلام شده است. پیش‌تر و در برهه‌های مختلف نیز مناطقی از اقلیم کردستان عراق هدف حملات موشکی و توپخانهای قرار گرفته بود. مقامات سیاسی، امنیتی و نظامی ایران بارها هشدار داده‌اند که هرگونه تحرک گروه‌های تروریستی و تجزیهطلب در مرزها را تحمل نکرده و پاسخ کوبنده‌ای به آن خواهند داشت. در اطلاعیه نیروی زمینی سپاه تاکید شده است: این سلسله عملیات تا خلع سلاح گروهکهای تروریستی ادامه پیدا خواهد کرد و از دولت مرکزی و دولت اقلیم شمال عراق می‌خواهیم که به مسوولیت‌های خود در برابر جمهوری اسلامی ایران به عنوان همسایه، جدیت بیشتری نشان دهد. بر این اساس می‌توان حمله روز چهارشنبه سپاه پاسداران را حول سه سناریو مورد تبیین و تحلیل قرار داد:
سناریوی اول؛ مقابله با تجزیه‌طلبی
اصلی‌ترین و پایدارترین راهبرد نظامی ایران که برآمده از دکترین نظامی آن است، مقابله با گروه‌ها و گروهکهای تجزیهطلب به‌ویژه در مرزهای غربی و شرقی است. در بیانیه سپاه پاسداران هم به صراحت این گزاره روشن و مورد تاکید قرار گرفته که حملات موشکی به منطقه شمال اقلیم کردستان عراق تا «خلع سلاح گروهکهای تروریستی» ادامه پیدا خواهد کرد. این مساله نشان می‌دهد که ایران مانند بسیاری دیگر از دولت‌ها نسبت به مرزهای خود حساس بوده و آن را در راستای تمامیت سرزمینی خود که جزو منافع حیاتی به شمار می‌رود، تلقی می‌کند.در بیانیه‌‌ای که نیروی زمینی سپاه پاسداران ایران روز جمعه ۸ مهر منتشر کرد آمده است که این حملات به دنبال تشدید اقدامات گروه‌های «تجزیهطلب و تروریستی» در منطقه کردستان عراق در دستور کار سپاه قرار گرفته است.
در بیانیه سپاه مشخصا با نام بردن از حزب کومله کردستان تاکید شده که این گروهک تلاش داشته عملیاتی خرابکارانه در تاسیسات هسته‌‌ای ایران انجام دهد که این برنامه پیش از اجرا کشف و خنثی شده است. در بخش دیگری از این بیانیه همچنین آمده است که ایران چندین بار به مقام‌‌های اقلیم کردستان برای «جمع‌آوری مقرهای تروریست‌‌ها» هشدار و اخطار داده اما پس از آنکه این اخطارها نتیجه‌‌ای نداشته مقام‌‌های جمهوری اسلامی تصمیم گرفتند با حملاتی موشکی، پهپادی و توپخانهای مواضع این گروه‌ها را مورد هدف قرار دهند. هسته اصلی این سناریو در شرایط کنونی به این مساله مهم برمی‌گردد که تلقی تهران این است که دشمن خارجی ممکن است در بحبوحه ناآرامی‌های روزهای اخیر فرصتی برای حمله پیدا کند. به ویژه که این تلقی هم در نزد دشمن خارجی وجود دارد که این ناآرامی‌ها مانع از پاسخ قوی ایران می‌شود و این بهترین فرصت برای یک حمله غافلگیر‌کننده است.
آنچه این گزاره‌ها را تایید می‌کند بیانیه وزارت اطلاعات درباره پشت پرده حوادث روزهای اخیر است که در آن اشاره شده که در جریان حوادث اخیر ۴۹ نفر از عوامل و مرتبطین گروهک منافقین و۷۷ نفر از عوامل گروهکی کردستان، اعم از مزدوران رسمی گروهکهای صهیونیستی موسوم به کومله، دموکرات، پاک و پژاک بازداشت شده‌اند. همچنین ۵ عضو گروهکهای تکفیری ـ تروریستی همراه با ۳۶ کیلوگرم مواد منفجره دستگیر شده‌اند و ۹۲ نفر از سلطنت‌‌طلبان نشان‌‌دار در صحنه‌های اغتشاش و پشت صحنه‌ها شناسایی و بازداشت شدند. همچنین ۹ تبعه بیگانه از اتباع آلمان، لهستان، ایتالیا، فرانسه، هلند، سوئد و...در صحنه اغتشاشات یا در پشت صحنه‌های توطئه بازداشت شدند.
سناریوی دوم؛ پاسخ قوی به اسرائیل و آمریکا
همراستا با پاسخ به گروه‌های تجزیهطلب، ایران همچنین نگران حمله یا خرابکاری احتمالی اسرائیل و آمریکا در میانه ناآرامی‌ها است. به‌ویژه با توجه به سیاست اسرائیل و آمریکا در برهه‌های مشابه در گذشته، ادراک تهدید تهران از اقدام احتمالی این دو رژیم امری محتمل در شرایط کنونی است. در بیانیه وزارت اطلاعات بر فرضیه خرابکاری تاکید شده و آمده است: طرح انفجار یک مرکز حساس صنعتی در دو ماه گذشته - موضوع اطلاعیه‌های مورخ اول و پنجم مرداد ماه - بخشی از تمهیدات پیش از توطئه بزرگ اغتشاش بود. خرابکاری در دو هواپیمای مسافربری با هدف سقوط آنها که با عنایات الهی خنثی شد و برگزاری دوره‌های «آموزش مربیان براندازی» برای تعدادی از عناصرِ مرتبط و از پیش نشان شده بخش دیگری از این توطئه بوده است.
با این منطق هدف اقدام موشکی سپاه ارسال پیام آمادگی و بازدارندگی به دشمنان خارجی است. بر مبنای تئوری‌های روابط بین‌الملل، بازدارندگی به معنای استفاده از نیروهای مسلح نیست، از این رو نباید آن را به عنوان یک راهبرد برای جنگیدن به حساب آورد بلکه به عقیده بسیاری از صاحب‌‌نظران، بازدارندگی نوعی راهبرد برای حفظ وضع موجود و بازگرداندن بازدارندگی و تعادل قوا است. در واقع ایران قصد دارد این سیگنال را ارسال کند که همچنان و همواره ولو در شرایط بحران داخلی هم توانایی پاسخگویی به تهدیدات خارجی در سطوح مختلف را دارد و می‌تواند هرگونه اقدام تحریک‌آمیز و تهدیدآمیز را با واکنش گسترده پاسخ دهد. تهران همچنین این سناریو را همراستا با سناریوی قبلی می‌بیند و هدف آن را یکی ارزیابی می‌کند. در بیانیه سپاه هم بر این گزاره تاکید شده آنجا که تاکید می‌کند: پس از هشدارهای لازم به مقامات اقلیم شمال عراق از طریق مبادی مربوطه مبنی بر برچیدن بساط فعالیت‌‌های گروه‌های تروریستی ضد ایرانی وابسته به استکبار جهانی در منطقه عملیات آتشباری و حملات توپخانهای خود را نسبت به مقرها و مراکز استقرار آنها در بخش‌هایی از اقلیم آغاز کرد.
سناریوی سوم؛ مدیریت تصاعد بحران
سومین سناریویی که می‌توان از تفسیر حمله موشکی سپاه به مناطقی از اقلیم کردستان عراق به دست داد، مدیریت تصاعد بحران در شرایط کنونی است. در واقع تلاقی ناآرامی‌های روزهای اخیر کشور با اقدامات گروه‌ها و گروهک‌ها نشان می‌دهد که مقامات جمهوری اسلامی ایران در تلاش هستند تا مانع از همسویی این دو بحران و تبدیل آن به یک بحران بزرگ‌تر شوند. بارها تصمیم‌گیرندگان سیاسی و امنیتی کشور اعلام کرده‌اند که بین اعتراضات و تظاهرات قانونی و بحق با خرابکاری و آشوب تفاوت قائل هستند و مردم نباید خواسته یا ناخواسته در زمین بازی دشمنان قرار گیرند. با توجه به اینکه سوءاستفاده از ناآرامی‌ها مساله‌ای مهم و حساس برای تصمیم‌گیرندگان سیاسی است، تلاقی این دو سطح بحران می‌تواند هزینه‌هایی را بر کشور تحمیل کند.
