مذاکرات شکست خورده اما اعلام نمی‌کنند؟
خودداری از اعلام مرگ مذاکرات، ریشه در عوامل متعددی دارد که می‌توان آنها را ابزارهای قدرتی توصیف کرد که هر دو طرف در اختیار دارند. همچنین می‌توان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کنار گذاشت یا آن را به نوک پیکان برای تشدید تنش‌‌‌ها تبدیل کرد. به نظر می‌رسد هیات مذاکره‌کننده ایرانی قادر به تفکیک روند مذاکرات برای احیای توافق هستهای و روند فعالیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و‌سازوکارهای تحقیق و بازرسی از فعالیت‌های هستهای نیست که روندی کاملا جدا از مذاکرات سیاسی و اقتصادی است؛ ولی نقش محوری در شکل‌گیری موضع نهایی درباره آینده پرونده هستهای ایران دارد. این ناتوانی طرف ایرانی یا ارتباط دادن عمدی روند مذاکرات با تحقیقات آژانس، موجب شده است ایران بر خواسته خود برای بسته شدن پرونده تحقیقات آژانس به شدت پافشاری کند. ایران قصد دارد از بحران ایجاد شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و نگرانی آژانس و طرف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غربی از فقدان نظارت آژانس بر برنامه هستهای ایران، برای بهبود شروط خود در مذاکره و تحمیل خواسته‌هایش بر طرف مقابل بهره‌برداری کند.
همچنین ایران با بسته شدن پرونده تحقیقات آژانس می‌تواند راه را به روی تاثیر منفی اسرائیل بر توافق هستهای ببندد و مدارکی را که اسرائیل درباره برنامه هستهای ایران به دست آورده است، بی‌اثر کند. هم اکنون رویکردی در مراکز تصمیم‌گیری نظام حاکم بر ایران برای دستیابی به توافق با آژانس مطرح است که بر اساس آن واشنگتن و تروئیکای اروپایی به تهران تضمین بدهند که پرونده تحقیقات آژانس را در ماه‌های آینده و پیش از نشست بعدی شورای حکام آژانس در ماه دسامبر خواهند بست و در مقابل، تهران به پرسش‌های آژانس پاسخ خواهد داد به گونه‌ای که نگرانی ایران از سیاسی شدن پرونده در آینده برطرف شود و امکان بهره‌برداری اسرائیل از این پرونده در آینده از بین برود تا نتواند آن را به ابزار فشار بر واشنگتن برای مانع تراشی در مسیر دستیابی به توافق تبدیل کند. با توجه به در پیش بودن انتخابات کنگره و نیاز دولت بایدن به قاطعیت نشان دادن در پرونده هستهای ایران، چنین راهکاری دست‌کم تا بعد از انتخابات کنگره مورد قبول دولت آمریکا قرار نخواهد گرفت و شاید به تعویق افتادن مذاکرات هستهای نیز از همین مساله ناشی می‌شود. اما اگر اوضاع به سمت پیچیده‌‌‌تر شدن پیش برود، ایران دو راه بیشتر نخواهد داشت: یا باید امتیازاتی بدهد و درهای همه تاسیسات خود را به روی بازرسی‌‌‌های سفت و سخت باز کند، یا اینکه به سمت تنش بیشتر پیش برود و قطع همکاری با آژانس بین‌المللی و خروج از پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای را اعلام کند.
