برجام زنده می‌ماند؟
موج جدید تحریم‌های غرب علیه ایران
پرایس: تحریم‌های جدید در راه است
همچنین ند پرایس، سخنگوی وزارت‌خارجه آمریکا روز گذشته در گفتوگو با شبکه خبری روداو گفت که تحریم‌های بیشتری در انتظار جمهوری‌اسلامی است. لارنس نورمن خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نیز در توییتی با آوردن متن بیانیه اتحادیه اروپا به نقل از دیپلمات‌‌‌‌هایی که نام آنها را نیاورده است، ادعا کرد: «اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را به دلیل سرکوب اعتراضات علیه جمهوری‌اسلامی ایران اعمال خواهد کرد.»
هم تحریم، هم دیپلماسی
سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا روز سهشنبه در بخشی از نشست خبری هفتگی‌‌‌‌اش با مطرح کردن اظهاراتی مداخله‌‌‌‌جویانه درباره اتفاقات اخیر ایران به‌دنبال مرگ مهسا امینی، در پاسخ به این سوال که آیا این رخدادها تاثیری بر مذاکرات وین یا تصمیم دولت آمریکا برای بازگشت سریع به توافق خواهد گذاشت یا نه، گفت: «این موضوع به هیچ‌وجه تغییری در عزم ما ایجاد نمی‌کند که اطمینان یابیم ایران به‌طور دائمی و قابل راستی‌‌‌‌آزمایی از دست‌‌‌‌یابی به یک سلاح اتمی منع شود.»
به گزارش «ایسنا» پرایس ادامه داد: «همان‌طور که قبلا به‌وضوح گفته‌‌‌‌ایم، این مذاکرات الان در موقعیت درستی قرار ندارد.» او در پاسخ به اینکه آیا در ۱۰روز گذشته، دولت آمریکا پیامی به ایران فرستاده است، بدون ارائه جزئیاتی در این‌باره، گفت: «ببینید، ما واقعا برای ایران روشن کردیم که خواسته‌‌‌‌هایی داریم و قرار نیست توافقی بد را قبول کنیم.» سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا تاکید کرد: «در حال‌حاضر، بر اساس مواضع ایران که این هفته در نیویورک هم علنا دوباره آن را مورد تاکید قرار دادیم، ما انتظار نداریم که توافقی در کوتاه‌‌‌‌مدت انجام شود.»
گزینههای مختلف روی میز بورل
در ادامه واکنش مقامات غربی به تحولات ایران، جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه در بیانیه‌‌‌‌ای مداخله‌‌‌‌جویانه به نمایندگی از کشورهای عضو این نهاد اروپایی، پاسخ نیروهای امنیتی و پلیس ایران به تظاهرات را نامتناسب خواند. به گزارش «ایسنا» به نقل از وبگاه شورای اروپا، در این بیانیه که روز دوشنبه منتشر شد، آمده است: «اتحادیه اروپا پیش از نشست بعدی شورای روابط خارجی، به بررسی تمامی گزینههای پیش‌رویش برای پرداختن به موضوع کشته شدن مهسا امینی و نوع پاسخ نیروهای امنیتی ایران به تظاهرات پس از آن، ادامه خواهد داد.» همچنین به گزارش فارس به نوشته وبگاه «ریانووستی»، بورل در این بیانیه، گفت: «اتحادیه اروپا در حال بررسی گزینههای مختلف برای پاسخ‌دادن به رویدادهای ایران است.» پیش از این نیز «پیتر استانو» سخنگوی اتحادیه اروپا در پاسخ به سوال خبرنگاران گفته بود، کمیسیون اروپا هنوز نمی‌داند که آیا تحریم‌های جدید این اتحادیه علیه ایران اعمال خواهد شد یا خیر.
تفکیک مسائل هسته‌‌‌‌ای و حقوق‌بشری
همچنین جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید در گفتوگو با شبکه سی‌‌‌‌بی‌‌‌‌اس، با مطرح کردن اظهاراتی مداخله‌‌‌‌جویانه نسبت وقایع اخیر ایران، گفت: «اینکه ما در حال مذاکره با ایران بر سر برنامه هسته‌‌‌‌ای‌‌‌‌اش هستیم، به هیچ‌وجه آمادگی و تندی ما را در حرف زدن از آنچه در خیابان‌‌‌‌های ایران رخ می‌دهد، تحت‌تاثیر قرار نمی‌دهد.» به گزارش «ایسنا» سالیوان افزود: «آمریکا به‌دنبال راهکاری دیپلماتیک برای حل‌‌‌‌وفصل مساله هسته‌‌‌‌ای ایران خواهد بود.»
احضار سفیر ایران درآلمان
از سوی دیگر آنالنا بئربوک، وزیر امورخارجه آلمان روز سهشنبه پنجم مهر‌ماه در ادعاهایی درخصوص تحولات در ایران گفت: «در حلقه اتحادیه اروپا اکنون باید خیلی سریع در مورد عواقب بعدی صحبت کنیم که برای من شامل تحریم‌هایی علیه مسوولان ایران نیز می‌شود.» به گزارش ایلنا این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که آلمان روز دوشنبه، سفیر جمهوری ایران در این کشور را به دلیل اعتراضات اخیر ایران احضار کرد. همچنین شامگاه دوشنبه چهارم مهر ماه، وزارت‌خارجه فرانسه در بیانیه‌‌‌‌ای آنچه سرکوب اعتراضات در ایران خواند را محکوم کرد. همزمان الکساندر شالنبرگ وزیر امورخارجه اتریش روز دوشنبه مدعی شد که پنجره فرصت برای حصول توافق اجرای کامل برجام تقریبا بسته شده است. وی ایران را عامل تعلل در رسیدن به مرحله پایانی مذاکرات معرفی کرد.
واکنش به لغو تحریم‌های خدمات اینترنتی اقدامات و اظهارات مقامات غربی درباره تحولات داخلی ایران، واکنش تهران را به‌دنبال داشت. حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه ایران در گفت‌وگویی که پایگاه خبری المانیتور انجام داد در پاسخ به سوالی درخصوص مرگ مهسا امینی و اعتراضات در ایران با اشاره به اینکه نهادهای مربوطه در حال بررسی موضوع هستند، گفت: «فراموش نکنیم که آمریکا تحریم‌های تازه‌‌‌‌ای در ماه گذشته علیه ایران اعمال کرد، اما الان می‌گویند قصد دارند تحریم‌ها را علیه چیزهایی که به ارتباطات و اینترنت مربوط است، لغو کنند. چرا؟ چون می‌خواهند در امور داخلی ما مداخله کنند.»
روز جمعه گذشته بود که خبری منتشر شد مبنی‌بر اینکه وزارت خزانه‌‌‌‌داری آمریکا برخی از محدودیت‌ها در زمینه ارائه خدمات اینترنتی به ایران را کاهش داده و اعلام کرده که این اقدام برای کمک به معترضان ضد‌دولتی صورت می‌گیرد. به گزارش «تابناک»، پیشتر «ایلان ماسک» مدیرعامل اسپیس‌ایکس گفته بود که برای آوردن سرویس اینترنت استارلینک خود به ایران، نیازمند کسب معافیت تحریمی از سوی کاخ‌سفید است. همچنین به گزارش خبر‌گزاری تسنیم رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و وندی شرمن، معاون وزیرخارجه این کشور روز یکشنبه سوم مهر‌ماه در اظهاراتی اعتراف کردند که واشنگتن در حال اقدام برای مداخله در حوزه ارتباطات در ایران است.
افسانه بافی می‌کنند
در ادامه امیرعبداللهیان در پاسخ به سوالی دیگر درباره این ادعا که در این اعتراضات، «بیش از ۵۰نفر در ایران توسط نیروهای امنیتی کشته شده‌‌‌‌اند»، گفت: «پیشنهاد من به شما این است که به ایران سفر کنید تا ببینید در خیابان‌‌‌‌های تهران چه می‌گذرد؛ آزادی بیان، آزادی عمل مردم و همچنین [آزادی] حجاب. مردم حجاب را جوری که دوست دارند رعایت می‌کنند. البته چارچوبی کلی وجود دارد. من مطمئنم خود به خود پاسختان را خواهید گرفت. هر توضیحی که من سعی کنم به شما بدهم، برایتان کافی نخواهد بود، چون شما تا حد زیادی تحت‌تاثیر برخی افسانه‌‌‌‌بافی‌‌‌‌های رسانه‌‌‌‌های شبکه‌‌‌‌های اجتماعی قرار دارید. آن را تماما باور نخواهید کرد، اما می‌‌‌‌گویم که در ایران دموکراسی کامل وجود دارد. خودتان باید ببینید.»
پاسخ تهران به غرب
در همین زمینه ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امورخارجه روز دوشنبه چهارم مهر‌ماه در صفحه اینستاگرامش به معیارهای دوگانه دشمنان در مقابل جمهوری‌اسلامی و ملت ایران پرداخت و نوشت: «در اغتشاشات اخیر، رهبران سیاسی آمریکا و بعضا اروپا، رسانه‌‌‌‌های آنها و نیز رسانه‌‌‌‌های فارسی معاند مورد حمایت غرب، از یک رخداد غم‌انگیز در حال بررسی سوءاستفاده کردند و با شعار حمایت از حقوق ملت ایران، در حمایت از اغتشاشگران و برهم‌زنندگان امنیت ملت سنگ‌تمام گذاشتند، اما حضور میلیون‌ها نفر از ملت در خیابان‌‌‌‌ها و میادین کشور در حمایت از نظام و کشورشان و مخالفت قاطع با آشوب و اغتشاش را نادیده‌گرفتند یا کوچک شمردند. بی‌شک جنگ‌شناختی و ترکیبی دشمنان علیه ملت ایران، این‌بار نیز در کنار صدها پرونده شکست‌‌‌‌های مفتضحانه آنها در تاریخ ثبت خواهد شد.» کنعانی یادآور شد: «مدعیان دفاع از حقوق ملت ایران، بهتر است شعارهای دروغین و نخ‌نمای خود را کنار گذاشته و به چند دهه تحریم‌های ظالمانه و ضدبشری علیه ملت ایران پایان دهند.»
علی باقری، معاون سیاسی وزیر امورخارجه نیز در توییتر به این برخورد دوگانه واکنش نشان داد و نوشت: «سکوت کرکننده و فراپایبندی اتحادیه اروپا در برابر تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی آمریکا و نقض گسترده و نظام‌‌‌‌مند حقوق‌بشر مردم بی‌‌‌‌گناه ایران که توسط گزارشگر ویژه سازمان‌ملل مستند شده، بیانگر استانداردهای دوگانه این نهاد در حوزه حقوق‌بشر است. حال، پرسش اساسی این است: کشورهای اروپایی که حتی از ارائه دارو و پانسمان موردنیاز برای کاهش مصائب و آلام بی‌‌‌‌پایان کودکان پروانه‌‌‌‌ای امتناع می‌‌‌‌ورزند و موجبات مرگ این کودکان معصوم را فراهم می‌کنند، چگونه می‌توانند نگران وضعیت حقوق‌بشر در ایران باشند؟»
از سوی دیگر محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌‌‌‌کننده ایران در مذاکرات وین در گفتوگو با شبکه المیادین گفت که ایران از قدرت‌های غربی می‌خواهد پیش از آنکه توافق هسته‌‌‌‌ای را امضا کنند، برای حاصل‌شدن این توافق تضمین‌‌‌‌هایی بدهند. به گزارش «ایسنا» مرندی گفت: «آمریکایی‌‌‌‌ها و اروپایی‌‌‌‌ها در موقعیت بسیار دشواری قرار دارند که به آنها اجازه نمی‌دهد فشار بر ایران را افزایش دهند.» او با اشاره به پیامدهای تحریم‌های اروپا علیه روسیه در پی جنگ اوکراین که منجر به بروز بحران انرژی در اروپا شد، گفت که گاز در این برهه اهمیت زیادی دارد و آمریکایی‌‌‌‌ها و اروپایی‌‌‌‌ها این موضوع را می‌‌‌‌دانند.
تحریم‌های جدید کار را خراب می‌کند
در حال‌حاضر با در نظر گرفتن وضعیت پیش‌‌‌‌آمده، جو بایدن، رئیس‌‌‌‌جمهور آمریکا احتمالا برای توافق با ایران در شرایط پیچیده‌‌‌‌تری قرار دارد، چراکه از یک‌سو به دلیل اتفاقات داخلی ایران، تمامی طیف‌‌‌‌ها حتی هم‌‌‌‌حزبی‌‌‌‌های بایدن در آمریکا نیز منتقد مذاکرات با تهران شده‌‌‌‌اند و از سوی دیگر او با فشار حوزه عمومی مواجه است. اما آیا در چنین شرایطی همچنان‌که برخی مقامات آمریکایی اذعان کرده‌‌‌‌اند؛ می‌توان بین ادامه گفت‌وگوها و این روند تحریم‌ها علیه ایران تمایز قائل شد و این‌گونه پیش‌بینی کرد که گفت‌وگوهای هسته‌‌‌‌ای در جای خود ادامه خواهد داشت؟ حسن بهشتی‌‌‌‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در این باره به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «این قضیه دو طرف دارد؛ یک‌طرف ماجرا ایران است و چون اتحادیه اروپا تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع کرده، واکنش منفی نشان خواهد داد.» بهشتی‌‌‌‌پور افزود: «چون ایران انتظار داشت اتحادیه اروپا در راستای کاهش تحریم‌ها به تهران کمک کند؛ نه اینکه خود نیز به جرگه تحریم‌‌‌‌کنندگان بپیوندد.»
این کارشناس درباره موضع واشنگتن هم توضیح داد: « تا به امروز طرف آمریکایی تا جایی‌که در توانش بوده ایران را تحریم کرده است؛ بنابراین برای آمریکا از این جهت خیلی تفاوت نمی‌کند که بخواهد وارد این فاز شود. در حال‌حاضر آمریکا می‌خواهد فشار را بر ایران از طریق اتحادیه اروپا افزایش دهد تا ایران به دلیل دلخوری از اروپا ترغیب شود بدون واسطه بروکسل با آمریکا مذاکره کند.» کارشناس مسائل هسته‌‌‌‌ای همچنین گفت: «شاید کشورهای اروپایی و آمریکایی به موضوعاتی مانند هسته‌‌‌‌ای و حقوق‌بشر و اقداماتشان در راستای آن موضوعات، جدا از هم نگاه کنند؛ اما از نظر ایران تمام این تحریم‌ها چه به بهانه هسته‌‌‌‌ای و چه حقوق‌بشر، بر اقتصاد کشور تاثیر دارد، بنابراین ممکن است روی نگاه ایران به ادامه گفت‌وگوها تاثیر داشته باشد.»
