غرب نمیخواهد به دوران ناشناخته پسابرجام وارد شود
در شرایطی که سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) به اضافه جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، درباره به نتیجه رسیدن مذاکرات هستهای با ایران ابراز بدبینی میکنند و تلویحا هدف ایران را «مذاکره برای مذاکره» و وقتکشی میدانند، منابع متعددی در اروپا به وجود شواهدی اشاره میکنند که نشان میدهد هیچ یک از طرفها، روند مذاکره را پایان یافته نمیدانند و حتی به توقف آن اشاره نمیکنند. مقامات اروپایی و آمریکایی بر فقدان دورنمای به نتیجه رسیدن مذاکرات در «کوتاهمدت» یا در «روزهای آینده» تاکید دارند که درها را به روی بازگشت به مذاکرات در آینده باز میگذارد.
میانجی اروپایی مذاکرات هسته ای، وضع کنونی مذاکرات را ناشی از اوضاع سیاسی داخلی آمریکا یعنی انتخابات میاندورهای کنگره و همچنین انتخابات پارلمانی اسرائیل میداند. هر دو انتخابات در ماه نوامبر امسال برگزار خواهد شد که عملا به این معناست که فعال شدن مجدد روند مذاکرات از طریق ارائه ابتکارهای جدید، تا پیش از پایان سال ۲۰۲۲ عملی نخواهد بود. از این رو منابع اروپایی معتقدند همه طرفها برای عبور از این مرحله باید ارتباط حداقلی را حفظ کنند.
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد طرفهای مذاکره تمایلی به اعلام شکست آن ندارند. یکی از این شواهد، اقدام شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی است که در نشست اخیر خود به صدور بیانیهای اکتفا کرد که در آن از ایران خواسته شده است به پرسشهای آژانس درباره پیدا شدن ذرات اورانیوم در سه موضع غیرهستهای پاسخ دهد. این بیانیه ارزش حقوقی ندارد و نسبت به قطعنامه شورای حکام که ماه ژوئن تصویب شد، نوعی عقبگرد محسوب میشود. از اینجا مشخص میشود که طرف غربی نمیخواهد تهران را تحریک کند و آن را به سوی اقدامات انتقام جویانه مثل خاموش کردن باقیمانده دوربینهای نظارتی آژانس سوق دهد.
به این ترتیب، درها به روی ادامه مذاکرات در آینده بسته نمیشود. برخی منابع غربی موضع ضعیف کشورهای غربی را ناشی از «فقدان گزینه جایگزین» برای مذاکرات هستهای میدانند. این کشورها اطمینان دارند که ایران هم به نوبه خود به دنبال وقتکشی و پیش بردن برنامه هستهای خود است چرا که برخی خواستههای ایران نشان میدهد هدف این کشور، طولانی و پیچیده کردن مذاکرات و انداختن آن در هزارتو است. به همین علت بود که ایران خواستههایی مثل خارج کردن سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروریستی و دریافت تضمین از آمریکا برای خارج نشدن از برجام را مطرح و بعدا از آن چشمپوشی کرد. به عقیده غربیها، حفظ احتمال دستیابی به توافق، بهتر از اعلام دست نیافتن به توافق است چرا که این اقدام به منزله وارد شدن به دنیایی ناشناخته است.