نماینده ویژه رئیس‌جمهور برای چه به پاکستان رفت؟
راه ناهموار تهران تا اسلامآباد
تاکید بر امنیت در افغانستان
وزیر خارجه پاکستان و نماینده ایران در امور افغانستان با ضروری خواندن گسترش امنیت در منطقه بر لزوم تعامل سازنده با هیات حاکمه فعلی افغانستان تاکید کردند. به گزارش خبرگزاری فارس، «حسن کاظمی قمی» در دیدار با «بلاول بوتو زرداری» تاکید کردند که باید از ظرفیت دو کشور و منطقه برای کمک به کاهش رنج و مشکلات مردم افغانستان استفاده کرد.
وزیر خارجه پاکستان در ادامه افزود: برای گسترش امنیت در منطقه نیاز است با هیات حاکمه فعلی افغانستان تعامل سازنده صورت گیرد. وی همچنین در ادامه بر لزوم گسترش روابط دوجانبه با ایران در توسعه روابط اقتصادی و تجاری، همکاری در انرژی، امنیت و ترانزیت تاکید کرد. کاظمی قمی نیز در این دیدار با قدردانی از نقش سازنده پاکستان در افغانستان گفت: صلح و ثبات در افغانستان برای امنیت بلندمدت در منطقه ضروری است. این دو مقام ارشد ایران و پاکستان همچنین ابتکارات منطقه‌‌‌ای در بحث افغانستان به‌ویژه توافقات مرتبط با اجلاس وزرای خارجه همسایگان افغانستان و نشست‌‌‌های آتی را مورد بررسی قرار دادند.
کاظمی قمی پیش‌تر در گفت‌وگو با «ایرنا» با ابراز نگرانی از گسترش تروریسم در افغانستان گفته بود: در طول یک سال اخیر داعش در داخل افغانستان از لحاظ جغرافیایی، ساختار و سازمانی گسترش یافته و متقابلا تلاش آمریکا نیز این است تا شرایطی را به وجود آورد که افغانستان به سمت ثبات و امنیت نرود. نماینده ویژه رئیس‌جمهور همچنین در توییتی نوشت: فصل مشترک مذاکرات دو طرف، مبارزه با تروریسم، تشکیل دولت فراگیر، امنیت و توسعه در افغانستان و ایجاد فضای پایدار و سازنده در منطقه با محوریت افغانستان بود. زمینه همکاری دوجانبه در زمینه افغانستان وجود دارد. هر دو طرف مشارکت تمامی اقوام افغانستان در ساختار دولت را از اصلیترین راه‌‌‌های برون‌رفت از وضعیت موجود می‌‌‌دانند. بحث و تبادل نظر درباره اجلاس تاشکند از دیگر موضوعات بحث بود.
امنیت محور کانونی سفر
همان‌طور که از نتایج دیدارهای کاظمی قمی و فحوای توییت وی مشخص است، مساله امنیت در افغانستان به یکی از اصلیترین مسائل و در عین حال نگرانی‌های همسایگان افغانستان به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. در طول نزدیک به یکسال گذشته که آمریکا بر اساس گفت‌وگوهای دوحه با طالبان، از افغانستان خارج شد و فضا را برای قدرت‌گیری طالبان بر بخش عمده و مهمی از افغانستان فراهم کرد، چند درگیری مرزی اتفاق افتاده است که واکنش‌هایی را در فضای مجازی و رسانه‌ای به دنبال داشت. مرز ۹۴۵ کیلومتری ایران و افغانستان و حضور نزدیک به ۲ تا ۳میلیون افغانستانی در ایران به‌ویژه بعد از روی کارآمدن طالبان که باعث مهاجرت‌های بیشتر به سمت مرزهای شرقی ایران شده است، مساله امنیت در افغانستان به طور عام و امنیت در مرزها به طور خاص را در کانون توجه قرار داده است. این مساله از بعد موضوع صادرات به افغانستان هم به عنوان یکی از اصلیترین بازارهای هدف تجاری ایران مورد توجه تصمیم‌گیران ایرانی است. علاوه بر این تاکید چندباره ایران بر مشارکت تمامی اقوام در ساختار سیاسی افغانستان نشان می‌دهد که تهران همچنان نسبت به ارتباط طالبان با دیگر گروه‌های سلفی جهادی به خصوص القاعده و همچنین داعش حساسیت‌های جدی دارد و در تلاش است تا این مساله را با دولت پاکستان به‌ویژه سازمان اطلاعات پاکستان که از دیرباز نقش مهمی در حمایت و ارتباط با این گروه‌ها داشته است، محور رایزنی و تبادل نظر قرار دهد.
اهداف سفر از دید نیشن
در گزارشی که روزنامه انگلیسی نیشن پاکستان درخصوص سفر کاظمی قمی به اسلام آباد منتشر کرده آمده است: هم ایران و هم پاکستان در اجلاس آتی افغانستان که گفته می‌شود ۲۶ ژوئیه (چهارم مرداد) به میزبانی تاشکند برگزار خواهد شد، شرکت خواهند کرد. از پاکستان وزیر راه‌آهن و نماینده ویژه نخست‌وزیر در امور افغانستان در این اجلاس حضور خواهند یافت. روزنامه نیشن در ادامه با اشاره به شرکت نمایندگان ویژه ۲۰ کشور جهان در اجلاس منطقه‌‌‌ای افغانستان مدعی شد که تهران و اسلامآباد رایزنی‌‌‌های مهمی درباره افغانستان خواهند داشت. نیشن به نقل از منابع دیپلماتیک پاکستان نوشت که نمایندگان تهران و اسلامآباد مسائل مرتبط با مدیریت مرزی میان ایران، پاکستان و افغانستان و همچنین ارتباطات منطقه‌‌‌ای را پیگیری خواهند کرد.
پیش درآمد کنفرانس افغانستان
دکتر امین رضایی‌نژاد پژوهشگر ارشد مسائل شبه قاره درخصوص اهداف سفر کاظمی قمی به پاکستان به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: سفر نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان به پاکستان را باید پیش‌‌‌درآمدی بر کنفرانس «امنیت، رشد اقتصادی و اتصال منطقه‌‌‌ای افغانستان» که قرار است در ۲۵ و ۲۶ ژوئیه برگزار شود دانست. این کنفرانس به میزبانی تاشکند و با حضور ایران، هند و پاکستان برگزار می‌شود و قطعا می‌تواند بر مباحث مطرح شده حول موضوع افغانستان در اجلاس سازمان همکاری‌‌‌های شانگهای، که از ۲۸ جولای در تاشکند برگزار می‌شود، تاثیرگذار باشد. رضایی‌نژاد افزود: تجربه نشان داده است که کنترل رفتار اسلامآباد در موضوعات مختلف کار بسیار مشکلی است، زیرا این کشور از متغیرهای بیرونی زیادی تاثیر می‌‌‌پذیرد. در نتیجه به‌‌‌نظر می‌رسد این سفر بیشتر برای انجام یک استمزاج از سوی تهران باشد تا بتواند برنامه و پیشنهادهای مناسبی را به اجلاس سازمان همکاری شانگهای برده و در آنجا بتواند نسبت به تحولات افغانستان و به طریق اولی موضوع افغانستان، نتایج بهتری را کسب کند.
وی ادامه داد: از سویی همگرایی اسلامآباد و تاشکند در موضوع افغانستان و تضاد کامل منافع این کشور با دهلی‌‌‌نو در حوزه افغانستان، می‌تواند موجد سنگ‌‌‌اندازی‌‌‌های جدیدی از سوی پاکستان در مورد دستیابی به یک توافق جامع در مورد تحولات افغانستان باشد. به همین دلیل سفر آقای کاظمی قمی به پاکستان می‌تواند نگاه پاکستان به همگرایی با ازبکستان و تخاصم با هند (حداقل در موضوع افغانستان) را کمی تعدیل کند.
این پژوهشگر مسائل شبه قاره در ادامه با بیان اینکه این سفر فرصتی مناسب برای بیان خواسته‌‌‌های تهران در حوزه امنیت مرزی و همکاری‌‌‌های بندری در مناطق راهبردی گوادر و چابهار و توسعه همکاری‌‌‌های ترانزیتی خواهد بود، اظهار کرد: با توجه به دست برتر تهران در بسیاری از پرونده‌‌‌های مشترک (علی‌‌‌الخصوص اقتصادی) میان پاکستان و ایران، به‌‌‌نظر می‌رسد بخشی از چانه‌‌‌زنی‌‌‌های دوجانبه کنفرانس «امنیت، رشد اقتصادی و اتصال منطقه‌‌‌ای افغانستان» و اجلاس شانگهای می‌تواند در این سفر صورت گیرد. البته این موضوع وابستگی زیادی به میزان اختیاراتی که آقای کاظمی قمی از وزارت امور خارجه دریافت کرده است نیز خواهد داشت. به‌‌‌طور خلاصه سفر کاظمی قمی به اسلامآباد می‌تواند زمینه‌‌‌ساز تغییرات زیادی در بازیگری همسایگان در پرونده افغانستان باشد.»
