وزیر خارجه آذربایجان پس از سوءتفاهمات هفته‌های اخیر به ایران آمد
پشت پرده یک دیدار دیپلماتیک در تهران
وزیر خارجه ایران نیز در این نشست تاکید کرد که تهران و باکو در ۱۰ ماه گذشته از مرحله سوءتفاهمات به خوبی عبور کرده‌اند و اکنون در مرحله پیشرفت فزاینده مناسبات دو کشور قرار دارند. حسین امیرعبداللهیان ظهر روز دوشنبه ۱۳ تیر در نشست مطبوعاتی مشترک با همتای آذربایجانی در تهران گفت: در ماه‌های گذشته شاهد جهش حجم تبادلات دو کشور بوده‌‌ایم و امیدواریم با گفت‌وگوهای امروز بخش‌های تجاری دو کشور در بخش‌های خصوصی و دولتی نسبت به افزایش حجم تبادلات تجاری اقدام کنند. او افزود: در آینده نزدیک نشست وزیران امور خارجه ایران، آذربایحان و ترکیه در ایران برگزار میشود. امیرعبداللهیان همچنین گفت: در آینده فرمت ۳+۳ درباره تحولات قره باغ با حضور وزیران امور خارجه ایران، ترکیه، روسیه و همچنین وزیران امور خارجه گرجستان، آذربایجان و ارمنستان در تهران برگزار میشود. وزیر خارجه ایران گفت: روسای جمهور دو کشور طی ۱۰ ماه گذشته دو دیدار با یکدیگر داشتند. در جریان این دو دیدار به ویژه دیدار هفته گذشته الهام علیاف و ابراهیم رئیسی در حاشیه اجلاس خزر در ترکمنستان درباره مرحله جدید توسعه مناسبات دو کشور گفت‌وگوهای سازنده و رو به جلویی داشتیم. وی افزود: بار دیگر موضوع تمامیت ارضی کشورها از جمله جمهوری آذربایجان مورد تاکید ما قرار گرفت.
دعوت از علیاف برای سفر به ایران
امیرعبداللهیان گفت: ما یادداشت رسمی را همزمان با سفر جیحون بایراموف مبنی بر آمادگی رئیسجمهور جمهوری آذربایجان برای سفر به تهران دریافت کردیم. درباره نهایی شدن و توافق بر سر تاریخ سفر رسمی رئیسجمهور آذربایجان در ادامه نشست پیشنهادها را مورد بررسی قرار خواهیم داد و از همین‌جا به آقای الهام علیاف برای سفرشان به جمهوری اسلامی ایران خوش‌آمد می‌‌گوییم. وی افزود: همان‌طور که می‌‌دانید انرژی و ترانزیت دو موضوع مهم در همکاری‌‌های اقتصادی دو کشور است.
توجه باکو به کریدور شمال-جنوب
وزیر خارجه جمهوری آذربایجان نیز در این نشست مطبوعاتی خاطرنشان کرد: توافق کردیم که تکمیل و بهره‌‌برداری از پروژه‌های مشترک نیمه تمام را پیگیری و پروه‌های جدید بین دو کشور را اجرایی و پروژه‌های موجود را در اولویت قرار دهیم. جیحون بایراموف ادامه داد: پروژه کریدور شمال - جنوب از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار است و جمهوری آذربایجان آمادگی دارد در بالا بردن ظرفیت کریدور شمال - جنوب و ساخت و تکمیل راه آهن رشت - آستارا و تکمیل بارانداز ریلی در آستارا خدمات و تعهدات خود را اجرا کنیم.
وزیر خارجه جمهوری آذربایجان تاکید کرد: در ماه مارس ۲۰۲۲ و در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی بین دو کشور پروژه اتصال منطقه اقتصادی زنگه زور به جمهوری خودمختار نخجوان از طریق خاک جمهوری اسلامی ایران طرح و تصویب شده بود که بحث‌های فنی و مکان‌یابی آن انجام شده و ان‌‌شاءالله در آینده نزدیک ساخت نخستین پل در آن منطقه شروع خواهد شد و هماهنگی لازم برای احداث پل دوم نیز صورت خواهد گرفت. وی گفت: بر اهمیت کریدور خلیج فارس - دریای سیاه از مسیر ایران و مشارکت آذربایجان و گرجستان در تکمیل کریدور تاکید کردیم. بایراموف همچنین افزود: آذربایجان خواهان عادی‌سازی روابط با ارمنستان بعد از دوران جنگ است و گام‌‌هایی را در این زمینه برداشته است. این در حالی است که اخیرا وزارت دفاع جمهوری آذربایجان خبر داد که سربازان ارمنی به مواضع ارتش آذربایجان در استان کلبجر تیراندازی کرده‌اند.
فراز و فرود روابط در دو سال اخیر
سفر وزیرخارجه جمهوری آذربایجان به تهران در حالی صورت می‌گیرد که روز شنبه ۱۱ تیر اعلام شد جمهوری آذربایجان مرز زمینی خود با ایران در جلفا و پلدشت را به دلیل جلوگیری از شیوع کرونا بسته است. در همین ارتباط، حسن داداش‌‌زاده مدیر پایانه مرزی جلفا به خبرگزاری فارس گفت: این اقدام توسط مرزبانی آذربایجان در ساعت ۲۰ روز پنج‌شنبه یعنی ۱۲ ساعت قبل از عملی شدن این تصمیم به مرزبانی ایران انعکاس داده شده است. وی در پاسخ به اینکه کشور آذربایجان با چه دلایلی اقدام به این کار کرده اظهار کرد: آنچه از سوی مرزبانی جمهوری آذربایجان در مرز جلفا اعلام شده بر اساس تصمیمات ستاد کرونایی است و برای جلوگیری از شیوع کرونا ستاد کرونای کشور جمهوری آذربایجان این تصمیم را گرفته است. مدیر پایانه مرزی جلفا تاکید کرد: این اقدام باعث مختل شدن بسیاری از امور به‌ویژه برای اتباع دو کشور از ایران یا آذربایجان که در کشور دیگر مقیم هستند شده است.
این مقام مرزی سه مرز زمینی جمهوری آذربایجان با ایران و ترکیه را شامل این محدودیت‌‌ها براساس تصمیمات جمهوری آذربایجان اعلام کرد و گفت: براساس این تصمیم علاوه بر مرزهای جلفا و پلدشت در ایران، مرز ترکیه با آذربایجان نیز در فهرست این محدودیت‌‌ها دیده میشود. همچنین جواد هدایتی مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل و نقل بین‌المللی نیز در گفت‌وگو با «ایلنا» با بیان اینکه آذربایجان از روز شنبه ۱۱ تیر به دلیل افزایش شیوع کرونا اتباع خارجی را نمی‌‌‌پذیرد، گفت: این انسداد مرزهای بین ایران و آذربایجان تنها مشمول مسافران و مرز مسافری میشود و مرزهای تجاری و باری بین این دو کشور فعال هستند و تردد کامیون‌‌‌ها در حال انجام است. این در حالی است که روابط عمومی سفارت ایران در باکو با صدور اطلاعیه‌ای، اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر بسته شدن مرزهای زمینی کشورمان به مدت دو ماه را تکذیب کرد.
جمهوری آذربایجان دارای مرز زمینی بین‌المللی با پنج کشور است، از شمال با روسیه، از شمال‌‌غرب با گرجستان، از جنوب با ایران، از غرب با ترکیه (از طریق مرز زمینی نخجوان) و از غرب با ارمنستان همسایه است؛ همچنین از شرق با دریای خزر هم‌‌مرز است. همزمان با این اتفاق، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد، رزمایش نظامی مشترک با ترکیه برای تقویت هماهنگی و تعاملات ارتش‌‌های دو کشور برگزار شد. به گزارش خبرگزاری آنا، منابع رسانه‌‌ای در جمهوری آذربایجان در گزارش‌هایی به نقل از وزارت دفاع این کشور، به برگزاری یک رزمایش مشترک نظامی بین نیروهای مسلح باکو و آنکارا روز شنبه ۱۱ تیر پرداختند. در گزارش رسانه‌های جمهوری آذربایجان از قبیل آذرنیوز همچنین آمده است: «(جمهوری) آذربایجان و ترکیه به‌طور دوره‌‌ای رزمایش‌‌های مشترکی را برای بهبود تعامل و ارتباط بین نیروهای مسلح خود برگزار می‌کنند.» برگزاری رزمایش نظامی باکو و آنکارا در شرایطی انجام شد که چندی قبل دستور الهام علیاف رئیسجمهور جمهوری آذربایجان برای انطباق ارتش این کشور با استانداردهای رزمی ترکیه خبرساز شده بود.
پیش‌تر و در ۲۱ شهریور ۱۴۰۰ نیز رزمایش سه‌جانبه‌ای بین جمهوری آذربایجان، ترکیه و پاکستان تحت عنوان سه برادر ۲۰۲۱ برگزار شد. ۲۷ سپتامبر سال ۲۰۲۰، نبرد ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه مورد مناقشه ناگورنو قره‌‌باغ آغاز شد. دو کشور پیش از آن نیز بر سر حاکمیت بر این منطقه جنگیده بودند؛ جنگی هفت ساله که بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ میلادی در گرفت و درنهایت به آتش‌‌بس ختم شد. در این درگیری شاهد دخالت بسیاری از قدرت‌های منطقهای و جهانی بودیم. به‌طور ویژه جمهوری آذربایجان از حمایت شدید ترکیه برخوردار بود و ارمنستان نیز حمایت‌‌های قابل توجهی از روسیه دریافت کرد. اسرائیل نیز به دلیل تامین تجهیزات نظامی و هواپیماهای بدون سرنشین مورد نیاز ارتش آذربایجان، تحت انتقادات شدیدی قرار گرفت. از همین زاویه مساله حضور اسرائیل در مرزهای شمال غرب ایران به یکی از مسائل حساسیت‌برانگیز در روابط تهران و باکو تبدیل شده است. کارشناسان سفر وزیر خارجه جمهوری آذربایجان به تهران را در راستای توجه به نگرانی‌های ایران و مقدمه‌ای برای بهبود تدریجی روابط پس از یک دوره سوءتفاهم ارزیابی می‌کنند.
