به گزارش فرارو، میدل ایست آی می‌‌‌نویسد: «در نخستین سالگرد جنگ قره باغ (۲۰۲۰)، مقام‌‌‌های ایرانی و آذربایجانی در مدت زمان محدودی، یک جنگ لفظی و دیپلماتیک قابل‌توجه را در پیش گرفتند. در این چارچوب، در بحبوحه اوج‌گیری تنش‌‌‌های لفظی میان مقام‌‌‌های دو کشور، ایران و جمهوری‌آذربایجان اقدام به نمایش قدرت نظامی در مرز‌‌‌های مشترک خود و منطقه قفقاز کردند. در اوایل ماه سپتامبر سال‌جاری میلادی، جمهوری‌آذربایجان اقدام به برگزاری یک مانور نظامی مشترک با ترکیه و پاکستان کرد. دو هفته بعد، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران شمار قابل توجهی از نظامیان را در منطقه مرزی با جمهوری آذربایجان مستقر و یک مانور نظامی گسترده برگزار کرد. چند روز بعد در پاسخ به این رزمایش،جمهوری آذربایجان به همراه ترکیه، در یک رزمایش مشترک نظامی در گرجستان شرکت کرد.  با این همه، وقتی شعله‌‌‌های تنش و درگیری کاهش پیدا کردند، تصویر جدیدی از روابط دوجانبه ایران و جمهوری آذربایجان در رسانه‌‌‌ها در حال ظهور است. در تاریخ ۲۸ نوامبر سال‌جاری میلادی، روسای جمهور ایران و آذربایجان در پایتخت ترکمنستان، دیدار و ملاقات و بر روابط دوستانه و برادرانه تاکید کردند.  بدون تردید، در این رابطه چیزی در روابط دو کشور تغییر کرده بود. ایران که پیش از این بیشتر به ارمنستان نزدیک بود، اکنون تا حدی نوعی توازن را ایجاد کرده و با آذربایجان نیز به توسعه روابط می‌‌‌پردازد. اضافه بر این، دولت «ابراهیم رئیسی» اخیرا اقدام به انعقاد یک قرارداد قابل‌توجه سوآپ گازی با ترکمنستان و آذربایجان نیز کرده است. انعقاد این قرارداد به نحو قابل توجهی از سوی رسانه‌‌‌های فارسی زبان مورد استقبال واقع شده و از آن به عنوان یک موفقیت اقتصادی قابل‌توجه برای ایران یاد شده است. مساله‌‌‌ای که در نوع خود توانست هم موجب بهبود روابط با آذربایجان شود و هم ضربه‌‌‌ای سنگین را به کارزار فشار حداکثری دولت آمریکا علیه ایران وارد کرد.  در رابطه با قرارداد سوآپ گازی میان ایران، ترکمنستان و آذربایجان، تنها جزئیاتی که به طور رسمی از این توافق به بیرون درز کرده توسط «جواد اوجی» وزیر نفت ایران مطرح شده است. وی گفته است که ایران ۵/ ۱ تا ۲‌میلیارد مترمکعب گاز را از ترکمنستان در سرخس تحویل می‌گیرد و همین میزان را نیز در مرز آستارا به جمهوری خودمختار نخجوان تحویل می‌‌‌دهد.  اینکه این توافق برای چه مدت ادامه خواهد یافت، هنوز مشخص نشده است. تنها این نکته گفته شده که این توافق، توافقی بلندمدت است. البته که در این رابطه گمانه‌زنی‌‌‌ها و سوال‌‌‌های گوناگونی نیز مطرح است. مثلا عده‌‌‌ای از کارشناسان انرژی می‌پرسند که کیفیت گاز تحویل گرفته شده ایران از ترکمنستان و گازی که به جمهوری آذربایجان تحویل خواهد داد چگونه است؟ مهم‌تر از همه اینکه سهم برداشتی ایران از انتقال گاز به آذربایجان چقدر است؟  قرارداد سوآپ گازی تنها چند روز قبل از، ازسرگیری مذاکرات هسته‌‌‌ای در وین با هدف احیای توافق برجام، منعقد شده است. درواقع، این قرارداد تنها چند روز قبل از آنکه دولت جدید ایران به ریاست جمهوری «ابراهیم رئیسی» روند مذاکرات هسته‌‌‌ای با غرب را آغاز کند، منعقد شده است. در این رابطه یک دیپلمات ایرانی که در فاصله سال‌‌‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۳ در وزارت خارجه ایران فعالیت داشته می‌‌‌گوید: «ایران مایل نیست در میز مذاکرات هسته‌‌‌ای با غرب، با دست خالی حاضر شود. در این راستا، تهران تلاش‌‌‌های قابل‌توجهی را جهت بهبود روابط خود با کشور‌‌‌های همسایه و قدرت‌‌‌های منطقه‌‌‌ای انجام داده است. این مساله در نوع خود رویه‌‌‌ای است که ایران بدون تردید در چهار سال آینده، با جدیت دنبال خواهد کرد».

  کریدور ادعایی جمهوری آذربایجان

افتتاح کریدور زنگزور که ۲۱ کیلومتر طول دارد و «الهام علی اف» رئیس‌جمهوری آذربایجان به افتتاح آن پس از جنگ قره باغ در سال ۲۰۲۰ به شدت اصرار داشته، تا حد زیادی دسترسی ایران را به قفقاز از طریق ارمنستان قطع می‌‌‌کند. در این راستا، به‌رغم مخالفت‌‌‌های جدی ایران و ارمنستان با افتتاح کریدور زنگزور، کارشناسان بر این باورند که اگر ترکیه و روسیه تصمیم بگیرند که به جمهوری آذربایجان اجازه دهند تا از این کریدور استفاده کند، ایران و ارمنستان با چالش‌هایی جدی در ادامه راه روبه‌رو خواهند شد.

دولت‌‌‌های مختلف ایران در سال‌‌‌های اخیر تا حد زیادی درگیرِ مسائل مهمی نظیر موضوعات اساسی منطقه خاورمیانه و معادله هسته‌‌‌ای تهران بوده‌اند. همین مساله موجب غفلت از منطقه قفقاز شده و اکنون ایران باید اقدامات زیادی انجام دهد تا این نقیصه را در عرصه سیاست خارجی خود جبران کند. مساله‌‌‌ای که قطعا با چالش‌های قابل‌توجهی نیز برای ایران همراه خواهد بود.

 

اخبار مرتبط