رئیسی در دومین سفر خارجی به ترکمنستان می‌رود
جایگاه آسیای مرکزی در سیاست خارجی دولت سیزدهم
بر اساس دعوت رسمی دولت ترکمنستان، سید ابراهیم رئیسی قرار است اوایل هفته آینده به منظور شرکت در پانزدهمین اجلاس کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) به عشق‌‌‌آباد سفر کند. به گزارش «ایسنا»، سید ابراهیم رئیسی روز شنبه به دعوت «قربانقلی بردی محمداف» رئیسجمهور ترکمنستان، در راس هیات عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی عازم عشق آباد، پایتخت ترکمنستان می‌شود. رئیسجمهور با حضور و سخنرانی در اجلاس سران سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)، مواضع و پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه تقویت مناسبات منطقهای و بین‌المللی و به‌ویژه رفع موانع و افزایش سطح همکاری‌ها و تبادلات اقتصادی کشورهای عضو سازمان اکو را تشریح و تبیین خواهد کرد. رئیسی همچنین در این سفر ضمن دیدار با همتایان شرکت‌کننده در اجلاس، راه‌های توسعه و تعمیق روابط دوجانبه را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. دیدار با تجار و ایرانیان مقیم ترکمنستان از دیگر برنامههای سفر رئیسجمهور است. جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان، ۱۰ عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو را تشکیل می‌دهند. پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) یکشنبه هفتم آذر ماه سال‌جاری به میزبانی ترکمنستان برگزار خواهد شد و این کشور ریاست دوره‌ای اکو را عهده دار خواهد بود. منابع و ظرفیت‌های گسترده اقتصادی به‌ویژه در بخش‌های معدن، نفت و گاز و گردشگری کشورهای عضو سازمان اکو سرمایه ارزشمندی را دراختیار این سازمان مهم اقتصادی منطقه قرار داده است. از طرفی جمهوری اسلامی ایران به دلیل داشتن مرز زمینی با ۵ کشور عضو اکو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیایی برای برقراری اتصال سایر اعضا به آب‌‌‌های بین‌المللی و نیز به دلیل استقرار دبیرخانه دائمی اکو در تهران از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است.
سفر به تاجیکستان
رئیس‌جمهوری ایران پیش‌تر و در اولین سفر خارجی خود در ۲۵ شهریور ۱۴۰۰ به دوشنبه پایتخت تاجیکستان سفر کرد. رئیسجمهور در سفر به تاجیکستان علاوه بر حضور و سخنرانی در اجلاس سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای، با روسای جمهور ازبکستان، بلاروس، قزاقستان و ترکمنستان و نخست‌وزیران پاکستان، ارمنستان و تاجیکستان دیدار کرد. رئیسی همچنین با حضور و سخنرانی در اجلاس پیمان امنیت دسته‌‌‌جمعی با موضوع افغانستان که در حاشیه نشست سران سازمان شانگهای برگزار شد، دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران را درخصوص افغانستان تشریح کرد. رئیسی دستاورد دیگر سفر خود به تاجیکستان را برگزاری دیدارهای دوجانبه با سران کشورهای منطقه عنوان و تصریح کرد: در دیدار رسمی که با رئیسجمهور و مقامات تاجیکستان داشتیم توافق کردیم فصل نوینی در روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو کشور آغاز شود. مشکلاتی در مسیر گسترش روابط ایران و تاجیکستان وجود داشته که مقرر شد مقامات اجرایی دو کشور این مشکلات را برای ورود به فصل جدید روابط برطرف کنند. در بیست و یکمین نشست سران سازمان شانگهای که به میزبانی تاجیکستان برگزار شد، درخواست تبدیل عضویت ایران از عضو ناظر به عضو اصلی سازمان شانگهای از سوی همه اعضای اصلی مورد قبول قرار گرفت و ایران نهمین عضو اصلی این سازمان مهم منطقهای شد. مهم‌ترین دستاورد این سفر تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی با اجماع هر ۸ عضو سازمان منطقهای شانگهای بود.
تقویت جایگاه آسیای مرکزی
دولت سیزدهم به ریاست رئیسی از آغازین روزهای شروع فعالیت و حتی در دوره تبلیغات انتخاباتی، به وضوح خط‌مشی سیاست راهبردی توسعه روابط با همسایگان و به طور کلی حوزه پیرامونی جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، در نگاه بسیاری از تحلیلگران غربی، توافق هسته‌‌‌ای و تعهدات ناشی از آن و به‌ویژه بحرانی که با خروج آمریکا از این توافق بین‌المللی به وجود آمد، برای مدت‌‌‌ها سرنوشت سیاست خارجی ایران را به غرب گره خواهد زد. با این حال یک مدیریت هوشمند و توزیع و بازتوزیع متوازن منابع سیاست خارجی راهبردی است که می‌تواند اثرات این پیامدها را تقلیل دهد. مهم‌ترین سفرهای خارجی رئیسی در بازه ۶ ماه نخست ریاست جمهوری به آسیای مرکزی انجام می‌گیرد. این در حالی است که در دولت‌‌‌های یازدهم و دوازدهم، این منطقه در جایگاه حاشیه‌‌‌ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار داشت. مبادلات تجاری ایران با آسیای مرکزی طی ۸ سال اخیر با افتی محسوس به کمتر از یک‌سوم سال ۱۳۹۲ رسیده و اختلاف‌نظرهای سیاسی با این کشورها نیز در طول سال‌های اخیر به اوج خود رسیده است.
با این وجود به نظر می‌رسد دولت سیزدهم نه‌‌‌تنها برنامههای مدونی برای حل و فصل این چالش‌ها دارد، بلکه حتی نگاه استراتژیک به ایجاد فرصت‌‌‌های جدید در این منطقه از حوزه همسایگی متمرکز کرده است. در سفر تاجیکستان به نظر می‌رسد بخش مهمی از اختلاف‌نظرهای دو کشور طی سال‌های اخیر برطرف شده و انتظار می‌رود با برگزاری دومین دیدار رئیسی با قربانقلی بردی‌‌‌محمداف، رئیسجمهور ترکمنستان، اختلاف‌‌‌نظرها در مساله بدهی‌‌‌های ایران و قیمت‌گذاری گاز صادر شده حل و فصل شود. در عین حال، با از سرگیری واردات گاز از ترکمنستان می‌توان با بخش زیادی از چالش‌های فعلی در افت فشار گاز در فصل سرما مقابله کرد. در کنار این موضوع، آسیای مرکزی می‌تواند در سیاست خارجی دولت سیزدهم نقش‌‌‌های راهبردی‌‌‌تری را نیز ایفا کند. این منطقه به عنوان یک منطقه حائل بین ایران با روسیه و چین به عنوان یک «منطقه پل» نقش‌‌‌آفرینی می‌کند. در صورت توسعه مناسبات اقتصادی ایران با این کشورها، آسیای مرکزی به عنوان یک مسیر دسترسی بسیار مناسب معرفی می‌شود.
