حاتمی‌کیا در نشست فیلم «به‌نام‌پدر» از اندازه‌های سینمای ایران گفت
پرواز در ارتفاع پست
نگاه سوم - ابراهیم حاتمی‌کیا در میان علاقه‌مندان سینما و به قولی افراد سینما برو از محبوبیت خاصی برخوردار است. پرویز پرستویی در نمایی از فیلم «به نام پدر»
او از آن دسته کارگردانانی است که همیشه از حمایت برخی منتقدان برخوردار است. فیلم «به نام پدر» چهاردهمین فیلم بلند این کارگردان از روز سه‌شنبه هفته گذشته در سینماها به اکران درآمد. فیلمی که در ادامه حرکت و نگاه این کارگردان در سینما و مخصوصا سینمای جنگ ساخته شده است.
حاتمی کیا همچنین در انتظار دریافت مجوز اکران برای فیلم «به رنگ ارغوان» است و در گفت‌وگوهای خود برای اکران این فیلم ابراز امیدواری می‌کند. او در نشستی که به گزارش ایسنا به بهانه اکران «به نام پدر» برگزار شد، ناگفته‌های بسیاری از «به‌نام پدر» و سینمای خاص خود گفت.
ابراهیم حاتمی‌کیا پیرامون آخرین فیلم خود مهم‌ترین دغدغه‌اش را این‌گونه مطرح کرد: در دیدار کارگردانان با رهبری اشاره کردم شرایط به گونه‌ای است که نمی‌دانم از چه چیزی باید سخن بگویم. این نوع حیرت، از جامعه ملتهبی که پیش رو داریم نشات می‌گیرد. شما نگاهی به رسانه‌ها که نبض روز جامعه هستند، بیندازید. غلظت محافظه‌کاری در اوج است. هر حرکتی و تفسیری ممکن است مفهوم سوء به خود بگیرد. حال برگردیم به سینمایی که امثال من در آن نفس می‌کشند. ما فیلمسازان هر کدام به نوعی کریدور هوایی خودمان را داریم که بر اساس سلیقه و روحیه فردی، سقف پروازهایمان را مشخص می‌کنند. هواپیماهایی که برای شهرهای داخلی کشور در پرواز هستند، سقف پرواز کوتاه‌تری نسبت به سینمایی که بین‌المللی هستند، دارند. به نظر می‌آید من جزو پروازهایی در ارتفاع پست باشم. خب تا اینجا هیچ مساله‌ای نیست، ولی واقعیت این است که این فیلمسازان ارتفاع پست، در معرض خطر بیشتری نسبت به انواع دیگر سینما قرار دارند.
وی در ادامه گفت: این سینما احتیاج به صبوری و تحمل بیشتری دارد. این سینما بومی و با نبض روز جامعه در ارتباط است و نسبت‌های خود را با روز جامعه همراه می‌کند. حال و احوال این نوع سینما تب‌آلود است و عملا جای خود را به جولانگاه سینمای دختر و پسری داده است که من در جای خود لازم می‌دانم، ولی نباید جای سینمای جدی را بگیرد. من در این حوزه احساس خفگی می‌کنم. اگر در آن دیدار من اشاره به گرفتن درجه کردم، عطف به مصونیت این نوع سینما است.
حاتمی‌کیا که برای ساخت «به نام پدر» سیمرغ بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر را دریافت کرده است، درباره مراحل شکل‌گیری و ساخت «به‌نام پدر» گفت: من با سوژه‌ها به دو نوع مواجه می‌شوم. یا از طریق معنا که همان محتوا و مضمون است، یا در شکل و غالب که به تعبیری ساختار است. «به نام پدر» از نوع دوم است.
سرخوردگی از سینمای جنگ
حاتمی‌کیا در پاسخ به اینکه با توجه به زمان‌بندی مطرح شده، سرخوردگی‌ها از عدم نمایش «به رنگ ارغوان» دلیل ساخت فیلمی درباره جنگ نبوده است، می‌گوید: به هیچ عنوان. من درحال آغاز فیلمبرداری «به نام پدر» بودم که مشکل عدم نمایش مطرح شد.
وی در ادامه درباره قهری که با سینمای جنگ بعد از ماجراهای فیلم «موج مرده» مطرح کرده بود، می‌گوید: تمام سعی‌ام بر آن بوده و هست که به مسببان اصلی آن قهر نزدیک نشوم. مشکل ما از لحظه‌ای آغاز می‌شود که به‌دلیل امکانات نظامی مجبور به نزدیکی با این ارگان‌ها باشیم و «موج مرده» از این نوع بود، والا فیلمی مثل «به نام پدر» ارتباط ارگانیک با این مراکز ندارد.
سینمای ضدجنگ
ابراهیم حاتمی‌کیا در ادامه، درباره عنوان فیلم «ضدجنگ» که به نوعی «به نام پدر» در این رده‌بندی قرار می‌گیرد، چنین گفت: این عناوینی است که بعد از ساخت به فیلم الصاق می‌شود. خوشبختانه این واژه کم‌کم جایگاه خود را در سینمای جنگ باز کرده و صرفا یک معنای ضد ملی و ضد‌دفاع از آن مستفاد نمی‌شود. البته معتقدم که هنوز به روشنی این موضوع باز نشده است. مفهوم ضدجنگ در سینمای ایران با مفهوم ضدجنگ سینمای آلمان یا آمریکا تفاوت دارد و اگر به این نکته توجه نشود، همان مشکلی پیش خواهد آمد که برای سینمای هنری ما که مشهور به سینمای جشنواره‌ای است، پیش آمده و عملا تر وخشک را با هم می‌سوزانند. اینکه سینمای ضدجنگ سینمای ضدخشونت و کشتار و خونریزی است، مفهومی بشری و ازلی دارد، ولی مشکل از لحظه‌ای آغاز می‌شود، که فیلمسازی این الگو را از جای دیگر بگیرد و به سینمای جنگ بومی الصاق کند. جنگ ما ذاتا جنگ تدافعی بوده است و جنگجویان آن به قصد دفاع از آرمان‌ها و ارزش‌ها به میدان رفتند. حال اگر فیلمساز بی‌توجه به این نگاه، هر جنگ و جنگیدنی را منکوب کند و چنان نکبتی از جنگ را اشاعه دهد که هر نوع دفاعی نیز مذموم شمرده شود به نظر من خیانت به امنیت جامعه‌اش کرده است.
نقد معترض را محترم می‌شمارم
این کارگردان، همچنین نسبت به اعتراضاتی که بعد از نمایش «به‌نام پدر» در جشنواره مطرح شد، معتقد است: اگر اثر هنری موافق و مخالف داشته باشد، نشان زنده بودن آن اثر است. من نقد معترض را نسبت به فیلم «به نام پدر» محترم می‌شمارم. مشکل از جایی آغاز می‌شود که این عده، قصد حذف اندیشه مخالف خود را داشته باشند. فیلم «از کرخه تا راین» وقتی به نمایش درآمد، پانصد صفحه اعتراضیه به دفتر رهبری ارسال شده بود تا مانع اکران فیلم شوند. بعد از گذشت سالیان چه اتفاقی افتاد. این فیلمی‌ای است که بارها از تلویزیون پخش شده است و من مطمئنم که فرزندان همین معترضان، مدافعین این آثار بوده‌اند.
دعایی برای فیلم
حاتمی‌کیا بعد از ساخت «به‌نام پدر» در مقاله‌ای آرزوهایی را برای این فیلم مطرح کرد، که یکی از آنها این بود که برای جوانان جذاب باشد و هم‌اکنون تحلیلش را با توجه به اکران جشنواره‌ای این فیلم این‌گونه مطرح می‌کند: خوشبختانه در دوران جشنواره «به‌نام‌پدر» دومین فیلم برگزیده تماشاگران با اختلاف یک درصد از فیلم «چهارشنبه‌سوری» شد. از این نظر اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده‌ام. با توجه به اینکه بینندگان مردمی جشنواره به هرحال نگاه گزیده و هنری دارند، این نوید خوبی است. من دوست دارم، نسل جوان نگاه منتقدانه‌ای نسبت به این فیلم داشته باشد. البته در میان خیل فیلم‌های کمدی و شاد و جوان پسند فیلم «به نام پدر» شاید جایگاه تفریحی کمتری داشته باشد. من بیشتر امیدم به طبقه جدی این نسل است.
امید به اکران «به رنگ ارغوان»
حاتمی‌کیا همچنین در جلسه مطبوعاتی فیلم «به‌نام پدر» در جشنواره فجر در پاسخ به سوالی پیرامون نمایش «به رنگ ارغوان» گفته بود، «همه ما ایرانی هستیم، بگذاریم این بحث در لایه‌هایی که هست باقی بماند. ۳۶۵ روز صبر کردم و نمی‌دانم صبرم تا کی طول خواهد کشید؟» هم‌اکنون در پاسخ به اینکه آیا صبرش نسبت به اکران «به رنگ ارغوان» همچنان ادامه دارد، گفت: بله. مطمئن هستم روزی این فیلم به نمایش درخواهد آمد.
حاتمی‌کیا و سریال‌های تلویزیونی
ابراهیم حاتمی‌کیا در پایان این گفت‌وگو ترجیح داد درباره ساخت سریال شهید چمران که اخبار مختلفی طی چند وقت اخیر درباره آن مطرح شده است، صحبت نکند، ولی گفت: چمران برای من یک قله فتح نشده است و سال‌ها علاقه‌مند بودم به آن نزدیک شوم. مرحله اول تحقیقات، بوده است که به محض آغاز آن، مجبور شدم کلید سریال «حلقه سبز» را بزنم، و عملا همکارانم آن را دنبال کردند. تا پایان فیلمبرداری من هیچ اطلاع تازه‌ای از روند تحقیق ندارم و اصولا این روش من است که وقتی وارد فیلمبرداری پروژه‌ای می‌شوم، تمام راه‌های ورودی خودم را می‌بندم. اطلاعات من از پروژه چمران به همان اندازه است که دوستان تهیه‌کننده بارها و بارها در رسانه‌ها اعلام کرده‌اند. اگرچه پروژه‌ای که صرفا در مرحله تحقیقات اولیه است نباید تا به این حد تبلیغ شود، تاحدی که بعضی گمان کنند من دو پروژه را همزمان در دست دارم. تقریبا نزدیک به یک سال می‌شود که هیچ اطلاع تازه‌ای از پروژه ندارم. با اتمام فیلمبرداری سنگین سریال «حلقه سبز» قطعا چند ماهی استراحت خواهم کرد و سپس وارد روند تحقیق خواهم شد.
ارسال نظر